«A Beginner's Guide»: Επικό Heavy Metal

Το επικό heavy metal δεν είναι εύκολο είδος. Ο λόγος, κατά τη γνώμη μας, είναι ότι σε σχέση με παρεμφερή είδη (classic heavy, power), οι συνθέσεις θα πρέπει να διαθέτουν ξεχωριστή έμπνευση, ήτοι το μοναδικό «επικό» συναίσθημα που θα σε ταξιδέψει, μεταφέροντας τη σκέψη σου σε κόσμους αλλοτινούς. Προς επιβεβαίωση, αναλογιστείτε πόσες είναι οι πραγματικά σπουδαίες «επικές» μπάντες που συνδιαμόρφωσαν το επικό heavy metal και πόσες από αυτές που τις ακολούθησαν μπορούν να σταθούν έστω και ένα σκαλοπάτι πιο κάτω.

Με την παραπάνω παράγραφο ξεκινούσε η κριτική για το "Wrath For The Ages" των War Dance, και είναι αλήθεια πως δύσκολα θα μπορούσε να υπάρξει καταλληλότερη εισαγωγή σε ένα οδηγό προς αρχαρίους για το επικό heavy metal, ιδίως όσον αφορά τη μοναδικότητα του επικού συναισθήματος. Η επιβεβαίωση ήρθε και στην πράξη, στην προσπάθειά μας να καταλήξουμε σε δεκαπέντε τον αριθμό αριστουργήματα του είδους από διαφορετικούς δημιουργούς.

Ας πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή, προσπαθώντας να βρούμε τα μουσικά συστατικά και τις γενεσιουργά αίτια αυτού του ξεχωριστού ιδιώματος. Καθοριστική είναι η sword and sorcery θεματολογία, όπως την εισήγαγε ο Ronnie James Dio στους Rainbow, αλλά και η μυθολογία ή αρχαία ιστορία των βόρειων λαών της Ευρώπης. Σε αντιστοιχία έρχεται και η γέννηση ανάλογων επιβλητικών, «καλπαστών» ρυθμών, όπως για παράδειγμα στο "Immingrant Song" των Led Zeppelin.

Καθοριστικός θα πρέπει να θεωρείται και ο ρόλος της folk παράδοσης των Βρετανών και των αντίστοιχων δόμων, με κλασικότερο παράδειγμα το θαυμάσιο "Argus" των Wishbone Ash, δευτερευόντως τους θρυλικούς Uriah Heep και γιατί όχι τον Ritchie Blackmore με τις μετέπειτα αναζητήσεις του. Συνυπολογίζοντας τη μονολιθικότητα των Black Sabbath και τις κραυγές του Ian Gillan στους Deep Purple, έχουμε ήδη αρκετά από τα μαγικά συστατικά.

Στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού, μόνο αμελητέος δεν μπορεί να είναι ο ρόλος του λεγόμενου τότε pomp rock, από το pompus που προφανώς σημαίνει πομπώδες, με σημαντικότερους εκφραστές τους Styx. Φυσικά οι Rush, όχι μόνο με το τρομακτικό "2112" αλλά και με τις γενικότερες μουσικές αναζητήσεις τους, θα πρέπει να θεωρούνται καθοριστικοί, όπως και το ευρύτερο προοδευτικό rock που ενσωμάτωσε στοιχεία κλασικής μουσικής.

Αλλά και στη Γερμανία θα βρούμε τον Uli Jon Roth, ο οποίος συνδυάζοντας την παράνοια του Hendrix με την κλασική μουσική συνέλαβε μοναδικά κιθαριστικά θέματα, για να γυρίσουμε στη Βρετανία και το New Wave Of British Heavy Metal, με καλύτερο παράδειγμα το καταπληκτικό ομώνυμο ντεμπούτο των Angelwitch που θέτει νέες βάσεις. Σε όλα αυτά τα χρόνια βέβαια δεν ήταν λίγες οι μπάντες που βρέθηκαν στις παρυφές αυτού που θα ονομάζαμε αργότερα heavy metal και επηρέασαν στα βασικά εκείνους που θα έρχονταν.

Στο μεγάλο ερώτημα «ποιος ήταν εκείνος που άναψε τη σπίθα και οδήγησε το άρμα», κοιτώντας τη μεγάλη εικόνα που εμπεριέχει εκτός από τις ημερομηνίες και τη μουσική δημιουργία, την παραγωγή, την εμπορική απήχηση και το ανάλογο image, η απάντηση περιλαμβάνει τον Joey De Maio και τους Manowar. Σε περισσότερο undergound επίπεδο δεσπόζουσα είναι η μορφή του Mark Shelton και καθοριστική η συμβολή των Manilla Road.

Κάπου ανάμεσα θα βρούμε τους Cirith Ungol, τον David DeFeis με τους Virgin Steele, τους Warlord του Bill Tsamis και τους Omen του Kenny Powell. Όσο περίεργο μπορεί να φανεί ότι οι βασικότεροι εκπρόσωποι του επικού heavy metal προέρχονται από τις Η.Π.Α., περισσότερο αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι αμέσως μετά έρχεται η Σουηδία, με πρωτεργάτες τους Βίκινγκς Heavy Load, οι οποίοι σαφώς και μπορούν να υπερηφανεύονται για την ιστορία τους.

Τυχαία ή όχι, θα ακολουθήσει ο Leif Edling, ο οποίος με τους Candlemass δημιούργησε το "Epicus Doomicus Metallicus", δίσκο που τουλάχιστον ονομάτισε ένα υποϊδίωμα, ζωντανό και ακμαίο μέχρι και τις μέρες μας. Από την άλλη θα έρθει από το πουθενά ο Quorthon των Bathory, για να μεταμορφώσει σταδιακά το αρχέγονο black metal των πρώτον δίσκων, δημιουργώντας μια σειρά επών και καθορίζοντας το λεγόμενο σήμερα viking metal.

Τρίτη χώρα με ιδιαίτερη παράδοση ήδη από τη δεκαετία του '80 (Dark Quarterer, Etrusgrave) θα πρέπει να θεωρείται η Ιταλία, οι μπάντες της οποίας μάλιστα διαμόρφωσαν δικό τους ήχο. Αποκορύφωμα θα ήταν το ντεμπούτο των Domine, "Champion Eternal", αλλά και η σημαντική δισκογραφία των Doomsword. Για να ευλογήσουμε βέβαια και τα γένια μας, η Ελλάδα, έχοντας φανατικούς οπαδούς στο είδος, έχει να επιδείξει τα τελευταία χρόνια αρκετά συγκροτήματα που γνωρίζουν καταξίωση στους διεθνείς κύκλους.

Το επικό heavy metal, με την εξαίρεση των Manowar που χάραξαν τον δικό τους δρόμο, αποτελεί ένα είδος που δεν ήταν ποτέ δημοφιλές σε εμπορικούς όρους, έχει όμως φανατικούς οπαδούς, πολλές μπάντες που το υπηρετούν μέχρι και σήμερα, καθώς και πληθώρα underground φεστιβάλ που γιορτάζεται, όπως το δικό μας Up The Hammers που έρχεται ξανά σε μερικές ημέρες. Δικός μας ρόλος ήταν να συγκεντρώσουμε ενδεικτικά τους σπουδαιότερους δίσκους, με βασικούς άξονες την καλλιτεχνική αξία, την απήχηση στο κοινό και βεβαίως το cult status που κατέχουν.

Manowar - Into Glory Ride​
Megaforce Records (1983)

Αν κάποιος μου ζητούσε να του εξηγήσω τι είναι το epic metal πιθανότατα να μην έλεγα κουβέντα και απλά να του έδινα το "Into Glory Ride". Η τελειότητα αυτού του δίσκου δεν είναι δυνατόν να αποτυπωθεί σε λέξεις. Πώς να περιγράψει δηλαδή κάποιος υπερ-έπη όπως το "Secret Of Steel", το "Gates Of Valhalla" ή το "March For Revenge"; Τι να πει για τις συγκλονιστικές ερμηνείες του Eric Adams, τον συνθετικό οίστρο του Αρχηγού, τις σολάρες του Ross The Boss και το στιβαρό και σταθερότατο παίξιμο του μακαρίτη Scott Columbus (ακούγεται σαν ο Thor να χτυπάει τα δέρματα των τυμπάνων με το Mjolnir). To αστείο εξώφυλλο με τους Manowar «να ψήνουν αρνιά» και το καλό αλλά εκτός κλίματος εναρκτήριο "Warlord", δεν είναι ικανά να αφαιρέσουν τον παραμικρό πόντο από τον καλύτερο δίσκο των Αμερικάνων και του επικού metal γενικότερα. - Κ.Π.

Warlord - Deliver Us ​
Metal Blade Records (1983)

Μια μπάντα-μύθος αλλά κι ένα σχήμα που πέρασε από σαράντα κύματα και ποτέ δεν κατάφερε να φθάσει στα επίπεδα δημοφιλίας που αντιστοιχούσαν στο τεράστιο ταλέντο του, οι Warlord δεν χρειάζονται συστάσεις στο εγχώριο κοινό. Το "Deliver Us", το θεόσταλτο ντεμπούτο τους, αποτελεί ένα δίσκο αναλλοίωτο στο χρόνο, με την άκρατη μελωδικότητα του και την επικολυρική του δυναμική να τους χαρακτηρίζει και να τους ξεχωρίζει μεταξύ των τιτάνων που αναφέρονται στο παρόν αφιέρωμα. Με τον Damien King I (κατά κόσμον Jack Rucker) να παραμένει ο κορυφαίος ερμηνευτής που παρουσιάστηκε σε άλμπουμ των Warlord και να ταιριάζει απόλυτα στο αναγεννησιακό συνθετικό ύφος του Bill Tsamis (οι κιθάρες του οποίου δημιούργησαν σχολή συνεχιστών που προσπαθούσαν να ακουστούν τόσο λυρικοί), τα εμβατηριακά τύμπανα του Mark Zonder να δίνουν έμφαση στις συνθετικές αρετές του υλικού και τις ίδιες τις έξι συν μία συνθέσεις (συμπεριλαμβάνοντας και το "Mrs.Victoria" της ιαπωνικής έκδοσης) να στέκονται μεγαλειώδεις κι επιβλητικές εδώ και σχεδόν τέσσερις δεκαετίες, το "Deliver Us" αποτελεί πρωτίστως ένα ύψιστο μουσικό έργο και δευτερευόντως ένα από τα Ευαγγέλια του επικού metal. - Σ.Κ.

Heavy Load - Stronger Than Evil​
Thunderload Records (1983)

Αν είσαι οπτικός τύπος, πέσεις πάνω στο "Stronger Than Evil" στο δισκάδικο και δεν γνωρίζεις τι εστί Heavy Load θα προσπεράσεις αβλεπί. Αλλά μη γελιέστε, κάτω από το γραφιστικά αστείο εξώφυλλο κρύβεται ένα διαμάντι του heavy metal, το οποίο σχεδόν 35 χρόνια από την κυκλοφορία του ακούγεται ακόμα ολόφρεσκο. Είναι βλέπεις ο ρομαντισμός που σου βγάζει ο δίσκος των Σουηδών τόσο έντονος, η παραγωγή τόσο ζεστή, οι μελωδίες υποδειγματικά ανεπτυγμένες και τα riff τόσο περήφανα και αγέρωχα που άπαξ και πέσεις στην παγίδα τους δεν πρόκειται ποτέ να ξεφύγεις. Το επικό μέρος του πράγματος σε αυτό το άλμπουμ έγκειται στο συναίσθημα που αποπνέει. Δεν μπορείς παρά τα φανταστείς πως τα τραγούδια ηχογραφήθηκαν σε βράχους πάνω από ποτάμια καθώς αγνάντευαν του Βίκινγκς να πλέουν με τα Ντράκαρ προς τη Βαλτική αναζητώντας πλούτη και δόξα. - Κ.Π.

Manilla Road - Crystal Logic​
Roadster Records (1983)

Όσο σπουδαία και αν είναι η δισκογραφία των Manilla Road στη δεκαετία του '80, δύο είναι οι απολύτως εμβληματικοί τους δίσκοι: το "Crystal Logic" και το "Open The Gates". Μπορεί το δεύτερο να αποτελεί αντιπροσωπευτικότερο δείγμα του τι πρεσβεύει η παρέα του Shelton, να περιλαμβάνει θρυλικά τραγούδια και βεβαίως τα τύμπανα του κορυφαίου Randy Foxe, αλλά σε ένα τέτοιο αφιέρωμα κυριαρχεί το πρώτο για μια σειρά λόγων. Προηγείται κατά δύο χρόνια και κυκλοφορεί σε μια εποχή που ο επικός ήχος βρίσκεται υπό διαμόρφωση, αποτελεί την πρώτη σαφέστατη μουσική δήλωση των Manilla, διαθέτει τρομακτική συνοχή αλλά και μερικά από τα καλύτερα τραγούδια του είδους, χωρίς απαραιτήτως να διοθρώσεις την παραφωνία του "Feeling Free Again" με το "Flaming Metal Systems". Καταιγιστικό και μοναδικά επιβλητικό σε ιδανική αναλογία, πλημμυρισμένο από κιθαριστικές εκρήξεις και εν γένει απόλυτα ταιριαστό παίξιμο, με στίχους που ισορροπούν άψογα ανάμεσα στο φαντασιακό και το πραγματικό, το "Crystal Logic" αποτελεί απόλυτο ορισμό του τρίπτυχου επικό heavy metal. - Θ.Ξ.

Cirith Ungol - King Of The Dead
Enigma (1984)

To "King Of The Dead" είναι ένας σκληρός δίσκος. Για την ακρίβεια, είναι ένας πολύ σκληρός και ιδιαίτερος heavy metal δίσκος, ο οποίος βρίθει από τραχιά, "love or hate" φωνητικά, στριφνά riffs και αυτοσχεδιαστικά κιθαριστικά σόλο, εξωστρεφή Rush-ικά τύμπανα και sword and sorcery θεματολογία. Ακούγεται συναρπαστικό, είναι αλήθεια... Όμως, για γνωστούς και άγνωστους λόγους, αυτή η τρομερή μπάντα από τη Ventura της California, ουδέποτε άγγιξε έστω και ψήγματα της απήχησης που της αναλογούσε, πίσω στις δεκαετίες του '80 και '90. Το "King Of The Dead" είναι ο πιο χαρακτηριστικός και αναγνωρίσιμος δίσκος των Cirith Ungol και περιέχει ΜΟΝΟ ΕΠΗ, όπως το μοχθηρό "Black Machine", τα doom διαμάντια "Master Of The Pit" και "Finger Of Scorn", το σαρωτικό "Death Of The Sun" και το αδιανόητα επικό ομώνυμο, που θαρρείς πως το ερεβώδες σκοτάδι που εκπέμπει, θα καλύψει τα πάντα. Το κυριότερο όμως ατού αυτού του δίσκου, είναι ότι ξεχειλίζει από προσωπικότητα και δεν μοιάζει με τίποτα που προηγήθηκε ή ακολούθησε την κυκλοφορία του. Εντελώς εκτός κλίματος εν έτει 1984, το "King Of The Dead" δεν είναι ούτε thrash, ούτε poser, ούτε καν Μanowar-ικό, ανατατικό επικό metal. Τραβάει απλώς το δικό του μοναχικό και αραχνιασμένο μονοπάτι, που οδηγεί στις σκοτεινότερες περιπέτειες του Elric, του Aragorn και του Conan του Βάρβαρου. Απαραίτητο απόκτημα για κάθε σοβαρή epic metal δισκοθήκη. - Β.Σ.

Omen - Battle Cry​
Metal Blade Records (1984)

Έχοντας πατήσει τα 30 και αφού πέρασε από τις τάξεις των Savage Grace, ο Kenny Powell δημιουργεί τους Omen, με άξιους συνοδοιπόρους τους J.D. Kimball, Jody Henry και Steve Wittig. Η πρώτη ολοκληρωμένη κυκλοφορία της μπάντας με τον ξεκάθαρο τίτλο "Battle Cry" περιλαμβάνει δέκα μικρά σε διάρκεια, σχεδόν ισάξια τραγούδια που σε αρπάζουν κατευθείαν από τον λαιμό και σε βουτάνε στη μάχη. Οι υψηλές ως επί το πλείστον ταχύτητες υπηρετούνται άψογα από τα τύμπανα του Wittig, το μπάσο του Henry και την επιδεξιότητα του Powell σε riff, lead και solo, ενώ το τραχύ κατά κύριο λόγο ύφος μπολιάζεται στοχευμένα από μεθυστικές μελωδίες. Στο τέλος έρχονται τα μοναδικής ευελιξίας φωνητικά του Kimball, σχεδόν ταυτόχρονα τραχιά και μελωδικά, για να ταιριάξουν απόλυτα με τη μουσική και να συντελέσουν τα μέγιστα στο τελικό αποτέλεσμα. Αν υπήρχε metal στον μεσαίωνα, σίγουρα θα ακούγονταν ακριβώς έτσι. - Θ.Ξ.

Brocas Helm - Ιnto Battle
First Strike Records (1984)

Εξαιρώντας τους Thunder Rider, οι Brocas Helm από το San Francisco αποτελούν την πιο undergound και cult περίπτωση μπάντας που παρουσιάζουμε εδώ, καθώς παρότι ποτέ δεν πέτυχε τίποτα ιδιαίτερο εμπορικά, παρέμεινε πιστή στο ιδιαίτερο μουσικό όραμά της και ενεργή μέχρι τις μέρες μας. Έχοντας ως βάση τους Iron Maiden και τους Judas Priest σε ανεβασμένες στροφές, προσέθεσαν τις δική τους παράνοια, όπως εκφράστηκε κυρίως από τις ιδιαίτερες μελωδίες, τα ωμά φωνητικά του Bobbie Wright και τον προσωπικό ήχο στις κιθάρες. Θα μπορούσε κανείς να πει ότι το ύφος τους ομοιάζει με εκείνο των Omen εποχής "Battle Cry", μόνο που ακούγεται πιο πρωτόλειο. Από τα τρία ολοκληρωμένα άλμπουμ που έχει κυκλοφορήσει η παρέα των Wright/Schumacher/Hays χώρια τα demo, επτάιντσα και συλλογές, δηλαδή τα "Ιnto Battle" (1984), "Black Death" (1988) και "Defender Οf Τhe Crown" (2004), επιλέγουμε το ντεμπούτο κυρίως για ιστορικούς λόγους, παρότι σε όλα βρίσκουμε πορωτικά επικά τραγούδια και στιγμές μοναδικής έμπνευσης. - Θ.Ξ.

Virgin Steele - Noble Savage
Cobra Records (1985)

Μετά από δύο ακατέργαστα διαμάντια του U.S. metal, η φυγή του κιθαρίστα και βασικού συνθέτη Jack Starr από τους Virgin Steele άνοιξε το δρόμο στον David DeFeis να εκπληρώσει απόλυτα το μουσικό του όραμα. Ο Edward Pursino, που ανέλαβε τις κιθαριστικές επιθέσεις του σχήματος, ήταν (και παραμένει) ένας εξαιρετικός παίκτης, σαφώς πιο μεστός και ουσιαστικός από τον Starr και ο DeFeis βρήκε στο πρόσωπο του τον ιδανικό συνοδοιπόρο για να δημιουργήσει αυτό το ρομαντικό/επικό ύφος της μπάντας, αρχής γενομένης από το αλαβάστρινο "Noble Savage". Ο δίσκος, ένα αμάλγαμα επικολυρικού heavy metal ("Thy Kingdome Come", "Noble Savage", "The Angel Of Light") με διάσπαρτες πιο προσβάσιμες συνθετικές στιγμές (όπως το ροκάδικο "Rock Me", το "The Evil In Her Eyes" και το μελιστάλακτο μπαλαντοειδές "Don’t Close Your Eyes") κυριαρχείται από τις εντυπωσιακές ερμηνείες του DeFeis, τα πομπώδη πλήκτρα του οποίου προσδίδουν έναν σχεδόν κλασσικότροπο αέρα στο υλικό. Μπορεί μετέπειτα οι Virgin Steele να μας προσέφεραν αρκετές ακόμη σπουδαίες στιγμές (με τα δύο "Marriage Of Heaven And Hell" να ξεχωρίζουν των προτιμήσεων μου), όμως το "Noble Savage" υπήρξε ιστορικά η σημαντικότερη κυκλοφορία τους κι εκείνη που τους ανέδειξε ως ένα από τα σπουδαιότερα σχήματα του επικού ήχου. - Σ.Κ.

Candlemass - Epicus Doomicus Metallicus
Black Dragon Records (1986)

Δεν υπάρχει τίποτα σημαντικό που να μένει να γραφτεί για τον πρώτο δίσκο των Σουηδών πατέρων Candlemass. Είναι όμως αδύνατο να λείπει το "Epicus Doomicus Metallicus" από οποιαδήποτε λίστα που να αφορά στις απόλυτες κορυφές του doom, του epic, αλλά και του συνολικού heavy metal οικοδομήματος. Μιλάμε για το απόλυτο album των Candlemass, οι οποίοι, μολονότι κυκλοφόρησαν αρκετά ακόμα αριστουργήματα και, εμπορικά, έπιασαν την ακμή τους κατά τη Messiah Μarcolin εποχή, oυδέποτε κατά τη γνώμη μου, ξεπέρασαν συνθετικά τα έξι διαμάντια που περιέχονται στο ντεμπούτο τους. Οι ερμηνείες του περίεργου τύπου ονόματι Johan Längquist είναι σπαρακτικές και παθιασμένες, οι ιδιοφυείς συνθέσεις του Άρχοντα Leif Edling λάμπουν και καινοτομούν, φέρνοντας στο προσκήνιο το επικό doom metal ιδίωμα και κυριαρχώντας, ως επιρροή και ως έμπνευση, σε οτιδήποτε κυκλοφόρησε έκτοτε η Σουηδική (και όχι μόνο) metal σκηνή, ανεξαρτήτως ιδιώματος. Μετά από 30 και πλέον χρόνια από την κυκλοφορία του, το "Epicus Doomicus Metallicus" ηχεί ακόμα «προχωρημένο», ογκώδες, αφάνταστα (ηχητικά αλλά και συναισθηματικά) βαρύ και επίκαιρο. Με άλλα λόγια, κλασικό. - Β.Σ.

Thunder Rider - Tales Of Darkness And Light
Dance Plant (1989)

Στοιχειωμένο, ομιχλώδες και μοναχικό σαν οντότητα (ακόμη κι έπειτα από τη δημιουργία του δεύτερου μέρους του, πριν μερικά χρόνια), το ντεμπούτο τούτων των Ινδιάνων μαγίστρων ανήκει στις γοητευτικότερες των στιγμών του είδους που εξετάζεται εδώ, έστω κι αν μουσικά παρεκκλίνει αρκετά από τον τυπικό epic metal ήχο. Το «έντεχνο» heavy metal της μπάντας, απολύτως προσωπικό και διανθισμένο με πλήθος ακουστικών κιθαρών, απόκοσμα πλήκτρα αλλά ακόμη και φλάουτο, βασίζεται κυρίως στις μαγευτικές του ατμόσφαιρες για να μας μεταφέρει σε επικούς κόσμους, αλλά τα καταφέρνει περίφημα και δίχως να φαντάζει λιγότερο πειστικό από σχήματα της ίδιας συνομοταξίας. Με τις αρχοντικές ερμηνείες του John Blackwing να δίνουν το στίγμα τους στο δίσκο, του οποίου τις κορυφές (συγκεκριμένα, το μνημειώδες "Blackwing" και το διαστρικό έπος "Galaxy") θα ζήλευαν πολλά φτασμένα και σαφώς πιο δοξασμένα σχήματα, οι Thunder Rider έχουν κατακτήσει ηρωικά και άξια τη θέση τους στη μεταλλική ιστορία, κάτι που δεν επηρεάζεται στο ελάχιστο από το cult status τους και τη συνεχιζόμενη αδράνεια που παρουσιάζουν για χρόνια. - Σ.Κ.

Bathory - Twilight Of The Gods
Black Mark Production (1991)

Ο Quorthon ολοκλήρωσε την επική στροφή των Bathory με το "Twilight Of The Gods", θέτοντας παράλληλα τις βάσεις για αυτό που θα ονομάζονταν viking metal. 'Οσο πάντως και αν προσπαθήσεις να περιγράψεις με μουσικούς όρους αυτόν τον δίσκο, στο τέλος η εμπειρία της ακρόασης είναι περισσότερο βιωματική και πολύ λιγότερο διασκεδαστική, με χαρακτηριστικότερη ανάμνηση τις ιδιότυπες πλην μόνο θετικές αντιθέσεις. Μεγάλα και πολύ μεγάλα σε διάρκεια τραγούδια χωρίς όμως να χάνεται καθόλου το ενδιαφέρον, κυρίαρχη ατμόσφαιρα χωρίς να χάνεται η ταυτότητα των συνθέσεων, φιλοσοφημένοι στίχοι που επιδέχονται δεύτερης και τρίτης ανάγνωσης, ταυτόχρονη εντεχνίλα και ατεχνίλα, σε όρους ενορχήστρωσης και εκτελεστικής δεινότητας αντίστοιχα, σχεδόν ο ίδιος μονότονος, mid-tempo ρυθμός στα τύμπανα που δεν είναι ποτέ βαρετός, καθώς σπάει με εισαγωγές, outro και ακουστικές κιθάρες, απεγνωσμένα και ξεψυχισμένα φωνητικά που δεν ενοχλούν το αυτί, βαρύ και ταυτόχρονα ανάλαφρο, όπως ο ύμνος "Hammerheart" στο κλείσιμο, σε μουσική του Gustav Holst. - Θ.Ξ.

Domine - Champion Eternal​
Dragonheart Records (1997)

Μπορεί να μεσολάβησαν σχεδόν δέκα χρόνια από το πρώτο demo ως την πρώτη επίσημη κυκλοφορία τους, αλλά μόλις ακούει κάποιος το "Champion Eternal" καταλαβαίνει πως ο Elric, ο καταραμένος πρίγκιπας του Μενλιμπονέ, βρήκε τους κατάλληλους τροβαδούρους για να διηγηθούν τις ιστορίες του. Ανεπιτήδευτο παίξιμο, τύμπανα οδοστρωτήρας, παθιασμένες ερμηνείες από τον Morby, με τις συνθέσεις του Enrico Paoli να εστιάζουν στη δημιουργία αίσθησης μεγαλείου, είτε μιλάμε για την αμεσότητα του "Dark Emperor", είτε για το 12λεπτο δαιδαλώδες χάος του ομώνυμου. Δεν θα ακούσεις στον δίσκο ούτε μια παραπανίσια νότα παρά μόνο ατμοσφαιρικό, δυναμικό, σκοτεινό και μελωδικό metal στα καλύτερά του. Ένα πραγματικό μνημείο του επικού ιδιώματος και τραγούδια όπως το "The Chronicles Of The Black Sword" στέκουν ως αδιάψευστες αποδείξεις. Η ακατέργαστη παραγωγή ίσως σε δυσκολέψει στην αρχή, αλλά δεν μπορεί να μετριάσει το τελικό αποτέλεσμα με τα τραγούδια να είναι καταδικασμένα να λάμπουν στην αιωνιότητα. - Κ.Π.

DoomSword - Resound The Horn
Dragonheart Records (2002)

Τρία χρόνια και ισάριθμες αλλαγές μελών μετά το συγκλονιστικό ντεμπούτο τους, οι πολεμοχαρείς Λομβαρδοί μας παρουσίασαν το εν λόγω άλμπουμ, που για πολλούς θεωρείται το κορυφαίο τους πόνημα. Με τον Deathmaster να αφήνει το κιθαριστικό του πόστο για να αναλάβει τα φωνητικά καθήκοντα του σχήματος, ο δίσκος αποκτά έναν σαφώς πιο Viking αέρα από τον προκάτοχό του. Τα Bathory στοιχεία αρχίζουν να αποκτούν σημαίνουσα σημασία για τον ήχο τους, τα επιβλητικά φωνητικά του Deathmaster ταιριάζουν απόλυτα στην πιο τραχιά συνθετική προσέγγιση του άλμπουμ και ύμνοι όπως το "Onward Into Battle", το "MCXIX" με το απίστευτο λυρικό του κλείσιμο και η πολεμική ωδή στον Odin του "Resound The Horn: Odin’s Hail" είναι μονάχα τα λάβαρα ενός άφθαρτου επικού δημιουργήματος, το οποίο κατέχει επάξια μια θέση στα σπουδαιότερα κομψοτεχνήματα του είδους για την προηγούμενη δεκαετία. - Σ.Κ.

Grand Magus - Iron Will​
Rise Above Records (2008)

Οι Grand Magus είναι η μπάντα που μέσα από απλές δομές (power trio γαρ), λίγα riff και μονολιθικό rhythm section μπορεί να δημιουργήσει δίσκους παρόμοιας ποιότητας με σπαθιά κατασκευασμένα από Ιβοριανό ατσάλι. Το ζύγισμα και των δύο είναι τέλειο στο αυτί/χέρι και το χτύπημά τους αποτελεσματικότατο. Τα σπαθιά βέβαια φτιάχτηκαν για να σκοτώνουν και να διαμελίζουν ανθρώπους, ενώ το “Iron Will” φτιάχτηκε για να μας κοινωνήσει με αγνό και ευθύ επικό metal, χωρίς να αποπνέει τη μεγαλειώδη ατμόσφαιρα άλλων εκπροσώπων του είδους, αλλά βγάζοντας ψυχή και συναίσθημα. Η φωνάρα του JB Christoffersson έχει τον απαραίτητο στόμφο για να διηγηθεί ιστορίες πολέμου, αυτογνωσίας, υψηλών ιδανικών και βάρβαρων ορέξεων. Είτε μιλάμε για το φουριόζικο "Like The Oar Strikes The Water" είτε για τον ομώνυμο epic doom ύμνο, είτε για τον επικών διαστάσεων οδοστρωτήρα που ακούει στο όνομα "I Am The North" το συμπέρασμα είναι πως τα 37 λεπτά και κάτι δευτερόλεπτα διάρκειας του "Iron Will" αρκούν για να ακονίσουν την κόψη του σπαθιού σου και να φουσκώσουν το πανί στο ντράκαρ... - Κ.Π.

Atlantean Kodex - The White Goddess
Van Records (2013)

Θα έλεγε κανείς ότι οι Atlantean Kodex είναι πολύ «φρέσκο» γκρουπ για να μπει ανάμεσα στα κολοσσιαία ονόματα αυτής της λίστας. Κάτι μου λέει όμως, ότι όσα χρόνια κι αν περάσουν και ό,τι κι αν ηχογραφήσουν στο μέλλον αυτοί οι φερέλπιδες Βαυαροί, το "The White Goddess" θα παραμένει ένα υπέρβαρο, υπερ-επικό, υπερ-μεταλλικό κομψοτέχνημα, γεμάτο μεγάλες σε διάρκεια heavy/doom συνθέσεις, οι οποίες προσκυνούν τους αρχαίους Manowar, τους Manilla Road, τους μεσαίους Bathory, φυσικά τους Candlemass και τους Sorcerer. Ουδέν ίχνος rock 'n' roll «γλίτσας» εντοπίζεται εδώ. Η μπάντα ηχεί σαν το χεβιμεταλλικό αντίστοιχο μιας «κωλοφτιαγμένης» BMW, συνθέτει καταπληκτικές μελωδίες, υμνικά και υπερήφανα ρεφρέν και χρησιμοποιεί, με καλόγουστο τρόπο, samples και φυσικούς ήχους για να ενισχύσει την απόλυτα υποβλητική ατμόσφαιρα. Οι αφελείς νεοφιλελέδικοι στίχοι και η πίστη στην (δήθεν) κοινή πολιτιστική/Χριστιανική κληρονομιά και στο μέλλον της Ευρώπης, ίσως σχηματίσει πικρά χαμόγελα σε κάποιους από εμάς, που όμως δεν στέκονται ικανά να υπερκεράσουν την ηδονή που μπορούν να προσφέρουν ένα "Sol Invictus", ένα "Heresiarch" και ένα "White Goddess Unveiled". - Β.Σ.