To Enter Pagan #8: Η περιπλάνηση, ο ορίζοντας, ο βυθός

Down the trail through this forest, through thicket we ride
The unseen is watching from behind each stone and pine

Στους στίχους του Quorthon καταφύγαμε, προσπαθώντας να εξηγήσουμε στους εαυτούς μας τι θέλαμε να πετύχουμε με την παρούσα στήλη. Η μουσική, ως τέχνη, είναι δυσθεώρητα πλούσια. Στη σημερινή εποχή, οι οικολογικές ανησυχίες, επανέρχονται διαρκώς, όλο και πιο επίκαιρες. Σε όλο το μουσικό φάσμα, από καταγωγής πιθανώς της ανθρωπότητας, ο άνθρωπος επιχειρούσε να υμνήσει αλλά και να κατανοήσει τον κόσμο γύρω του. Εμείς, δημιουργήσαμε μια μουσική στήλη, δανειζόμενοι το όνομα από αυτή τη σύνθεση των Primordial και αποφασίσαμε να δούμε κάποιες κυκλοφορίες με ένα άλλο πρίσμα. Η σχέση του ατόμου με τη φύση, διαχρονική, έχει αλλάξει πολλές μορφές, άρα και η επίδραση της στην τέχνη.

Μπορεί ο πρώτιστος στόχος, όταν μιλάει κάποιος για μουσική να είναι οι συνθέσεις καθαυτές, εμείς όμως αφήσαμε τον Quorthon να μας καθοδηγήσει, αναζητώντας το αθέατο. Σε κάθε εκδοχή του "To Enter Pagan" λοιπόν, θα φέρνουμε σε διάλογο δυο δίσκους, από διαφορετικά ιδιώματα, με διαφορετική στιχουργική προσέγγιση πάνω στις προεκτάσεις της φύσης στον άνθρωπο. Εμβαθύνοντας στους στίχους και την αισθητική, αποκαλύπτουμε τα μυστικά τους και επιχειρούμε να αναδείξουμε μοναδικές οπτικές πάνω σε κοινές αξίες.

Η όγδοη μετενσάρκωση της στήλης, θα είναι, όπως και η ένατη αν και διαφοροποιημένη, αφιερωμένη στον ωκεανό. Οι συμβολισμοί της θάλασσας, φέρνουν σε διάλογο τις ενδοσκοπικές πνευματικές αναζητήσεις του "Pelagial" των The Ocean, με την αλληγορική υποσυνείδητη περιπλάνηση του "Écailles De Lune" των Alcest, αντιπαραβάλλοντας ο βάθος του ωκεανού με τον ορίζοντά του.

The Ocean - Pelagial
(Pelagic, 2013)

From this point on all we do
Is let ourselves sink down
Until the bottom, until we hit the ground
Sinking towards the unknown inside of ourselves.
Towards me and towards you,
Towards the essence, towards truth

Ο Ωκεανός. Αυτός ο οικείος μα και πάντα άγνωστος συγκάτοικος, ο υδάτινος γίγαντας, ο ισότιμος αδερφός του Δία, ο ξεμυαλιστής και ταξιδιάρης καταστροφέας. Μπορεί ο παγανισμός - έτσι όπως τον εννοούμε σήμερα - να στρέφει εξορισμού την προσοχή του στην γη, πως δύναται όμως να αγνοηθεί ο μυστηριώδης της αδερφός; Οι The Ocean έδωσαν τ' όνομα ολόκληρης της καλλιτεχνικής τους καριέρας στον Ωκεανό, στην απεραντοσύνη και στα χωρίς τέλος μυστήρια που τον συνοδεύουν. Η στροφή προς τα μυστήρια αυτά είναι, εν ολίγοις, μια στροφή προς το απόλυτο άπειρο αυτού του πλανήτη.

The light is fading.
Everything dissolves in blue
As we become with what surrounds
Crawl back into the womb

Αυτό το απόλυτο άπειρο της γήινης φύσης είναι το μόνο που μπορεί να συγκροτήσει έναν παράλληλο συσχετισμό με το άλλο άπειρο, το ανθρώπινο αυτή την φορά: την ψυχή. Το πρωταρχικό concept του "Pelagial" αφορά την σταδιακή κατάδυση προς τις βαθύτατες ωκεανογραφικές ζώνες και μια παράλληλη κατάδυση στα μέρη της ψυχής που δεν φωτίζει ποτέ ο ήλιος της λογικής. Πρόκειται για εκείνο το άγνωστο, σκοτεινό μέρος μέσα μας, από όπου ξεπηδούν και κατάγονται οι επιθυμίες, τα όνειρα και οι φόβοι μας. Στο "Mesopelagic: The Uncanny" σκιαγραφείται η διαδρομή, ως επιστροφή στην μήτρα της ψυχής. Όταν το ταξίδι τελειώσει, όταν θα βρεθεί επιτέλους ο βυθός, είναι η στιγμή που θα καταλάβουμε τελικά το Εσύ, το Εγώ, την Ουσία και την Αλήθεια.

Coming true there is only what accords to your nature
With your being - of which you know nothing.
But it's there, inside of you
Controlling you till the day you die

Γρήγορα θα εμφανιστούν τα πρώτα αδιέξοδα ("Bathyalpelagic I: Impasses") και η ζοφερή διαπίστωση ότι (και καθώς η ατμοσφαιρική πίεση μεγαλώνει) δεν έχουμε έλεγχο στις ευχές μας, στις δυνάμεις που κινητοποιούν την ανθρώπινη ύπαρξη. Στο "Bathyalpelagic II: The Wish In Dreams" η Ευχή δεν σχηματίζεται από το άτομο αλλά, αντίθετα, το πλάθει και το εξουσιάζει εκείνη. Το ελέγχει μέχρι την μέρα που θα πεθάνει ("Bathyalpelagic III: Disequillibrated") ενώ εκείνο παραμένει έρμαιο, τόσο στα νερά που ο ήλιος φτάνει όλο και λιγότερο όσο και στην ίδια του την ύπαρξη, για την οποία δεν γνωρίζει τίποτα. Το concept του "Pelagial" σταδιακά ξετυλίγει τις Freud-ικές του αναζητήσεις αλλά και τις υπαρξιακές αγωνίες του θεματικού του metalevel - όπως μου το περιέγραψε ο ίδιος ο Robin Staps - που συσχετίζεται με το ανυπέρβλητο "Stalker" του Andrei Tarkovsky. Εδώ υπάρχει λοιπόν μια τριπλή ταύτιση: το απόλυτο τέλος του ωκεάνιου ταξιδιού, το απώτατο όριο του υποσυνείδητου και η Ζώνη είναι το ίδιο μέρος.

So let them live with the contradictions
Between what they call passion
And the constraints of our modern living
Which leave no space for the arational

Ένα τέτοιο μοναχικό ταξίδι προς τις απόλυτες εσχατιές προϋποθέτει τελικά - όπως όλα τα αντίστοιχα ταξίδια προς την μύηση και την γνώση - την συνειδητοποίηση του τέλματος που δημιουργεί ο μοντέρνος τρόπος ζωής (‘’Hadopelagic II: Let Them Believe’’). Κι ενώ τα άγχη ("Abyssopelagic II: Signals of Anxiety") ακολουθούνται από τις προφητείες του βυθού ("Hadopelagic I: Omen Of The Deep"), ο ταξιδιώτης είναι πλέον σε θέση να αναγνωρίσει ότι οι άνθρωποι που έμειναν πίσω είναι αντιφατικοί, αδαείς και αβοήθητοι. Οι πεποιθήσεις τους είναι κενές νοημάτων παρά την φαινομενική τους αυτοπεποίθηση και γαλήνη. Ζουν μια ζωή μακριά από την πηγή και την αλήθεια της ζωής. Η παρεμβολή των Βιβλικών χωρίων της Αποκάλυψης ("Demersal: Cognitive Dissonance") είναι δυνατόν να σηματοδοτεί ένα μόνο πράγμα: ο ταξιδιώτης φτάνει στον βυθό, στην γνώση. Στην Ζώνη.

We are now on the threshold.
Hold your breath and close your eyes.

This is what you have been hoping
And waiting for all your life.

Enter the room

Φτάσαμε στο τέλος, στον πάτο του ωκεανού, στο δωμάτιο που κρύβονται όλα. Το "Benthic: The Origin Of Our Wishes" περιγράφει το άνοιγμα της πόρτας με τον πλέον απρόσμενο τρόπο: σε αυτό το μέρος οι ψευδαισθήσεις δεν υπάρχουν πια αλλά, παραδόξως, δεν θα συγχωρέσεις ποτέ τον εαυτό σου για αυτό. Είναι το μέρος όπου κανείς δεν μπορεί να σε βλάψει αλλά και που δεν είναι κανείς άλλος. Το τέλος του ταξιδιού ήρθε και η μόνη λέξη που χωράει να ειπωθεί, η λέξη που μένει να αιωρείται άγνωστη κι αιωνίως αναπάντητη είναι η λέξη Θεός. Ήταν ένα ταξίδι μάταιο; Προσέφερε όλες τις απαντήσεις για να γεννήσει την πιο ανέλπιδη ερώτηση από όλες; Τα ερωτήματα είναι ρητορικά κι εξαρτώνται πάντα από την προσωπική συνθήκη του καθενός, από το ποια όρια βάζεις στις θυσίες που θα κάνεις για να φτάσεις στην Γνώση.

Είναι το ψηλότερο ορεινό σημείο του κόσμου και το βαθύτερο σημείο της θάλασσας τα ίδια σύμβολα για τον άνθρωπο; Τα άκρα που συναντώνται; Είναι δύσκολο ακόμα και να το υποθέσεις. Κι αν μπορούμε να φανταστούμε την ανάταση της ψυχής πάνω στο Everest, τι άραγε θα νιώσει κανείς αν γνωρίσει την Τάφρο των Μαριανών της ψυχής του; [A.K]

We sink through boundless vasts of blue.
When we come home, at last: you' ll see how silent it is.
This must be the most forlorn place in the world.
You 'll see for yourselves.
What about us? Do you feel anything?

Alcest - Écailles De Lune
(Prophecy, 2010)

My thoughts are drowning on the horizon

Όταν κυκλοφόρησε, το "Écailles De Lune" παρέσυρε τον ακροατή στην πλάνη των ονείρων, μέσα από τους (γαλλικούς) στίχους και την ιδέα με τα οποία συντρόφευσε ο Neige τις συνθέσεις του. Σε αντίθεση με τους The Ocean, οι Alcest δεν χρησιμοποιούν το βάθος του ωκεανού, ως μια μεταφορά για μια προσωπική κατάδυση. Οι Alcest, βλέπουν στη θάλασσα αυτή την ύπουλη δυναμική των ονείρων, που ακροβατούν συχνά ανάμεσα στην φαντασία και τις ενδόμυχες σκέψεις, όπου οι εικόνες μπορούν είτε να προσπεραστούν με το πρωινό ξύπνημα, είτε να επανέρχονται όπως τα κύματα της όχθης.

The sound of the waves calms me down, I take advantage of this precious moment, inviting the warm sea breeze to revive my languid senses

Ο Neige έχει δηλώσει πως ο δίσκος δεν αποτελεί κάποια αλληγορία για το «πέρασμα» του θανάτου, όσο μια κυριολεκτική ιστορία μελαγχολίας και θέλησης για διαφυγή σε ένα νέο κόσμο. Ο ωκεανός, και συγκεκριμένα η επιφανειακή του αίσθηση, αυτή της όχθης, του ορίζοντα και της αντανάκλασης, δεν προσωποποιεί καταστάσεις, αλλά τους δίνει κίνηση, τους δίνει χρώμα, γίνεται ένα με το φως του φεγγαριού, αναδύει την ηρεμία μες το χάος. Η έναρξη του δίσκου με το πρώτο, εννιάλεπτο μέρος του ομότιτλου, πιστοποιεί την εκκίνηση του concept, με ένα ρομαντικό μονόλογο που κοιτάει στα μάτια τους σπουδαίους πρεσβευτές αυτού του ποιητικού ρεύματος.

Το φως του Ιουλίου, σβήνει στον ορίζοντα, οι ενδόμυχες σκέψεις δύουν στην γαλάζια γαλήνη όπως ο Ήλιος, ο ήχος των κυμάτων μιλάει την γλώσσα μιας νευρωτικής αντίστασης στο θυμικό. Όταν η νύχτα πέσει, τότε είναι που η θάλασσα μιλάει, αφού τότε είναι που ζει, απαλλαγμένη από την ενοχλητική μας παρουσία. Τότε, στο δεύτερο μέρος του ομότιτλου, "Écailles De Lune – Part 2", η ιστορία του δίσκου ξετυλίγεται, πάντα ενδεδυμένη με ένα πέπλο αινίγματος και νοσταλγίας.

Say goodbye to the morning light, let the cold currents purify my thoughts, sculpt my flesh, to find sleep at the bottom of the ocean

Στην αρχαιότητα, ο τρόπος που ένας λαός αποφάσιζε να ονομάζει τα χρώματα, έδειχνε πολλά για τον ρόλο της φύσης στην κοινωνική ζωή. Έτσι, δεν είναι σπάνιες οι αναφορές στο κόκκινο χρώμα της θάλασσας, επειδή σε αυτή αντανακλάται ο ήλιος. Είναι, κατά την άποψή μου, τέτοια η εντύπωση του υγρού στοιχείου στον άνθρωπο, η κατάσταση αυτή της ύλης και οι τρόποι της, που διαφορετικές προσεγγίσεις θεμελιώνουν διαφορετικές φιλοσοφίες. Ο πειρασμός, θα παραμένει μεγάλος, και κανείς δεν θα αρνηθεί το κάλεσμα για κατάδυση μέσα στον ωκεανό, ούτε και ο πρωταγωνιστής. Αυτή η διαπεραστική στιγμή, όπου το μπλε της ατμόσφαιρας ισορροπεί πάνω σε μια λεπτή πορτοκαλί γραμμή, της τάσης της επιφάνειας, με το σκούρο γαλανό του βυθού, είναι το πέρασμα, η μετάβαση από τον ρόλο του παρατηρητή, σε αυτό του μετέχοντα. Είναι η διαχρονική εναλλακτική που παρέχουν οι Σειρήνες και φόβιζε ακόμη και τον Όμηρο.

Like a soul in suspension, I would fearlessly disappear under the waves; Hear their bewitched lament spring from the depths

Το πέρασμα, η μετάλλαξη, σηματοδοτεί μια δεύτερη γέννηση, μια δεύτερη ζωή. Όλα μένουν πίσω, ξεχασμένα στην όχθη με το φως να μην τα αφήνει να χαθούν στο σκοτάδι. Στο "Percées De Lumière", ο βυθός λειτουργεί ως ένα φίλτρο, δεν είναι απλά το μέσο, αλλά και ο τρόπος. Οι ακτίνες του Ήλιου που διαπερνάνε την επιφάνεια, λούζουν τον πρωταγωνιστή, το φως αυτό είναι διαφορετικό, είναι το φως της Αναγέννησης, μιας βάπτισης που δεν έγινε με νερό, αλλά στο νερό. Πλέον, ο ορίζοντας είναι διαφορετικός, η έννοια του ουρανού έχει αντιστραφεί, και η ξαστεριά συμπορεύεται με τη θάλασσα, βρισκόμαστε στον ορίζοντα, όχι στον πάτο. Όπως είναι πάνω, είναι και κάτω.

Drunk with light,
I now have the impression
not to walk on your ground anymore,
and hear the screams
of my non-human soul
implore his release

Η μοναξιά, η απομόνωση, η προσωπική τιμωρία που επιβάλλουμε πάνω μας, είναι από τα κυρίαρχα θέματα του δίσκου. Επιμένοντας να βλέπω το άλμπουμ όχι σαν μια αλληγορία για το τέλος, αλλά ως μια ονειρική πραγμάτωση ενδόμυχων σκέψεων, θα ακολουθήσω, όπως και οι Ocean, τον Feud και την αναζήτηση συμβολισμών. Αν για το "Pelagial" ο βυθός είναι η γνώση και το ζητούμενο είναι πως την προσεγγίζεις και την ενστερνίζεσαι, για τους Alcest ο ορίζοντας είναι το ξύπνημα, όπου η νέα πραγματικότητα αντιμετωπίζει όσα άφησε στη στεριά, όπου το φως πρεσβεύει την υπενθύμιση ανάμεσα στα στάδια του ύπνου πως το ξύπνημα της μέρας παραμονεύει.

On the iron-colored ocean
Cried a huge choir
And those long cries whose dementia
Seems to break through hell

Το κλείσιμο του δίσκου με το "Sur L'Océan Couleur De Fer", τον ωκεανό που έχει το χρώμα του σιδήρου, βρίσκει τον πρωταγωνιστή να αντιμετωπίζει την απατηλή πλευρά του ταξιδιού του. Στην φύση, τίποτα δεν είναι οντολογικά θετικό ή αρνητικό, και τίποτα δεν μένει κρυφό. Η μετάβαση, στην πραγματικότητα, προσγειώνει το άτομο πάνω στους ενδόμυχους φόβους του, που μεταβαίνουν από το ασυνείδητο στο υποσυνείδητο. Ο φόβος για τον θάνατο, για την άνοια, την εγκατάλειψη. Όπως, όταν ξανοίγεσαι στα ανοιχτά και θες να επιστρέψεις προς την ακτή για ασφάλεια, έτσι και όσες φορές και να επιχειρήσεις, δεν μπορείς να αφήσεις πίσω τα εσωτερικά σου πάθη, θα σε τραβάνε πίσω, υπό το φως του φεγγαριού εντός της αναστάτωσης του εσωτερικού σου ωκεανού, του οποίου η σιωπή ξαφνικά είναι εκκωφαντική. [Α.Ζ.]

And go through death, and silence
Rising like a black wall.
... Sometimes in the distance let you see
A swinging fire