Wu-Tang Clan

Υπάρχουν μερικοί δίσκοι στην ιστορία της μουσικής, που μόνο με το άκουσμα του τίτλου καταλαβαίνεις πως διαθέτουν ένα ειδικό βάρος. Υπάρχουν επίσης μερικοί καλλιτέχνες, που μόνο από το λογότυπό τους, σε πιάνει ένα δέος. Μια τέτοια, είναι και η περίπτωση των Wu-Tang Clan από το Staten Island της Νέας Υόρκης. Το έχει πει και ο GZA εξάλλου: “See the logo? A monument in hip-hop”. Με το εμβληματικό γκρουπ να έρχεται στην Αθήνα και το Release Athens την προσεχή Πέμπτη, μια ανασκόπηση του θρυλικού τους ντεμπούτου, "Enter The Wu-Tang (36 Chambers)", που στις 9 Νοεμβρίου κλείνει 30 χρόνια ύπαρξης, ήταν μονόδρομος.

Στις αρχές των ‘90s, το hip-hop στις Η.Π.Α. βρισκόταν σε έξαρση. Πρωτού, στα μέσα της δεκαετίας, το δίπολο Δυτικής – Ανατολικής Όχθης ενταθεί και οξυνθεί, την κυριαρχία είχε η σκηνή της Καλιφόρνια, με αρκετά σχήματα να λογίζονταν ήδη βετεράνοι, επηρεάζοντας νεότερες γενιές να ξεκινήσουν την ασχολία τους με το ιδίωμα. Δεδομένων του κοινωνικοπολιτικού πλαισίου και του συστημικού ρατσισμού, καθίσταται αντιληπτό πως όλο και περισσότεροι, άνδρες κατά βάση, από κατώτερα και περιθωριοποιημένα κοινωνικά στρώματα, θα αναζητούσαν διέξοδο και μια ευκαιρία για μια διαφορετική ζωή μέσω της μουσικής. Σε αυτό φυσικά, συμβάλλουν τα μέγιστα και τα επιμέρους τεχνικά χαρακτηριστικά.

“Shaolin shadowboxing, and the Wu-Tang sword style
If what you say is true, the Shaolin and the Wu-Tang
could be dangerous
Do you think your Wu-Tang sword can defeat me?
En garde, I'll let you try my Wu-Tang style”

Έτσι, τέλη των ‘80s, τα ξαδέρφια Robert Diggs (The Scientist / RZA), Gary Grice (The Genius / GZA) και Russell Jones (The Specialist / Ol’ Dirty Bastard) έφτιαξαν τους Force Of the Imperial Master. Μέσω συμμετοχών σε rap battles απέκτησαν όνομα στην περιοχή τους, ενώ οι δύο πρώτοι κυκλοφόρησαν και σόλο δίσκους σε διαφορετικά labels, με τη συνεργασία όμως να αποτυγχάνει παταγωδώς, γεγονός κρίσιμο για τη συνέχεια. Λίγο αργότερα, η τριάδα βρήκε με τον Dennis Coles (Ghostface Killah) σημείο επαφής στην αγάπη για παλιές ταινίες Kung Fu και την ανατολίτικη φιλοσοφία, την ιδεολογία του Five Percent Nation και comics, και αποφάσισαν να ξεκινήσουν ένα νέο hip-hop σχήμα με βάση αυτά.

Έτσι ιδρύθηκαν οι Wu-Tang Clan, στη Shaolin Land, με όνομα παρμένο από το "Shaolin Αnd Wu Tang" (1983). Την μπάντα αποτελούσαν επίσης οι Clifford Smith Jr. (Method Man), Corey Woods (Raekwon), Jason Richard Hunter (Inspectah Deck), Lamont Hawkins (U-God), Jamel Irief (Masta Killah), καθώς και διάφοροι άλλοι, Wu-affiliates. Ο DJ Mathematics, που περιοδεύει πλέον μαζί τους, σχεδίασε το χαρακτηριστικό λογότυπο, και όλα ήταν έτοιμα για την ηχογράφηση του ντεμπούτου τους. Οι οικονομικοί περιορισμοί, είχαν ως αποτέλεσμα για την παραγωγή του δίσκου, ο RZA, να επιστρατεύσει κάθε low-budget μέσο (όπως ένα κουβά για το beat του εναρκτήριου εκρηκτικού "Bring Da Ruckus"), και ένα μικρό, πρακτικά ακατάλληλο χώρο για στούντιο. Μιας και η εννιάδα δεν μπορούσε να παρευρίσκεται ταυτόχρονα στον χώρο της ηχογράφησης, ο «εγκέφαλος» και οραματιστής RZA, αποφάσισε να χρησιμοποιήσει το ταλέντο τους για να βρει λύση. Έστηνε rap battles μεταξύ των μελών, για να δει ποιος θα εμφανίζεται που. Κάτι τέτοιο, είχε και ως συνέπεια τη «μάχη» μεταξύ των Method Man και Raekwon (στο "Meth Vs. Chef" που εμφανίζεται στο "Tical" του 1994) για τον MC με το μοναδικό σολο κομμάτι στο άλμπουμ (το διάσημο hit "Method Man" αποκαλύπτει τον νικητή).

“Hey, you, get off my cloud
You don't know me and you don't know my style
Who be gettin flam when they come to a jam?”

Οι αντίξοες συνθήκες των ηχογραφήσεων, τα μπλεξίματα με το νόμο ορισμένων μελών, με αποτέλεσμα να επηρεάζουν τη συνεισφορά τους στο δίσκο, όπως και η οργή για τις πρότερες αποτυχημένες δισκογραφικές απόπειρες και την κατάσταση της μουσικής βιομηχανίας, τροφοδότησαν με βενζίνη το "Enter The Wu-Tang (36 Chambers)". Η εννιάδα, είχε αντιληφθεί πως το άλμπουμ, με τίτλο εμπνευσμένο από τα  "Enter the Dragon" (1973), "Shaolin and Wu Tang", και "The 36th Chamber of Shaolin" (1978) θα ήταν ευκαιρία για καταξίωση και απόδραση από τον κοινωνικό τους εγκλωβισμό.

“I smoke on the mic like smokin Joe Frazier
The hell raiser, raisin’ hell with the flavor
Terrorize the jam like troops in Pakistan
Swingin through your town like your neighborhood Spiderman”

Το πρώτο single, "Protect Ya Neck" κυκλοφόρησε ως δωδεκάιντσο τον Δεκέμβρη του 1992 και αποτέλεσε μια έκρηξη μεγατόνων. Όντας η πρώτη ηχογράφηση που περιελάμβανε την τετράδα του πυρήνα καθώς και λοιπούς πλην Masta Killah, το τραγούδι παρέσυρε τα πάντα στο διάβα του. Ακουγόταν σε κάθε γειτονιά, κοιτώνα, πάρκο, ή σχετικό ραδιόφωνο. To αδιανόητο video-clip του, με τους «samurai των δρόμων» (στίχος του Lex), θα ήταν για το Video Jukebox Network, ότι οι Guns ‘N’ Roses για το MTV, σύμφωνα με το Rolling Stone. Επιθετική και συνειρμική λεξιπλασία κοινωνικού σχολιασμού, slang και αναφορών σε comics, διαφορετικά στυλ σε κάθε verse, και ένα υπνωτικό beat. Οι άγνωστοι για τους πολλούς, Wu-Tang Clan έφερναν κάτι αδυσώπητο και εξωτικό, που ένωνε διαφορετικά ακροατήρια. Όλα πλέον ήταν έτοιμα.

“My hip-hop will rock and shock the nation
Like the Emancipation Proclamation”

Ο σκληροπυρηνικός, μουντός και ωμά ρεαλιστικός, με γενναίες δόσεις escapism, χαρακτήρας του άλμπουμ έμελλε να επιφέρει άμεσες εξελίξεις. Οι ιδιαίτερες στιχουργικές και φωνητικές προσεγγίσεις των μελών θα απενοχοποιούσαν σε μεγάλο βαθμό διαφορετικές του καθιερωμένου, προσπάθειες, ενώ θα άνοιγαν το δρόμο για το gangsta rap. Η ισορροπία ανάμεσα σε σκληρό κοινωνικό σχολιασμό (όπως στα "Tearz" και ιδίως το ανατριχιαστικό "C.R.E.A.M." με ένα από τα καλύτερα beats της ιστορίας) και μια superhero/comic-ίστικη αισθητική, θα γίνονταν «φωνή» για άτομα που δυσκολεύονταν να μιλήσουν για τα βιώματά τους. Οι μάσκες και οι κουκούλες, εν μέρει αναγκαιότητα λόγω των μπλεξιμάτων τους με το νόμο (το FBI θα συνέτασσε φάκελο στα τέλη της δεκαετίας παρακολουθώντας τους), θα ασκούσαν γοητεία και επιρροή σε περιθωριακά και ακραία μουσικά ισιώματα, εκτός του hip hop. Η ευρηματική παραγωγή του RZA, ανά σημεία πρωτοποριακή, θα ενέπνεε κάθε μεταγενέστερο παραγωγό, ενώ τα ατμοσφαιρικά του κολλάζ με κινηματογραφικά samples και soul, θα τον έκαναν περιζήτητο και στον κινηματογράφο.

“Though i don't know why I chose to smoke sess
I guess that's the time when I'm not depressed
But I'm still depressed, and I ask what's it worth?
Ready to give up so I seek the old earth
Who explained working hard may help you maintain
To learn to overcome the heartaches and pain”

Πέραν των όσων αναφέρθηκαν, το "Enter The Wu-Tang" ηχεί ως ένα αδιαπραγμάτευτο best of μιας πορείας δεκαετιών, όχι ως ντεμπούτο. Στο "Shame On A Nigga" το σχήμα αξιοποιεί τη funk για να διατυπώσει τον κώδικα δεοντολογίας του, όπως και στο οπαδικό "Wu-Tang Clan Ain’t Nuthing To F’Wit". Στο  επιβλητικό "Clan In Da Front" με τον GZA στην εμπροσθοφυλακή προτάσσουν σύνολο και ενότητα εντείνοντας τον κοινωνικό χαρακτήρα και τους δεσμούς που αναπτύσσονται στο αθέατο περιθώριο. Το μελαγχολικό "Can Ιt Be All So Simple" δίνει μια χροιά διαφοροποίησης, ενώ το συγκλονιστικό "Da Mystery Of Chessboxin" αποτελεί ίσως την κορυφαία τους στιχουργική στιγμή. Περιέχει επίσης, τη μοναδική συνεισφορά του Masta Killah, στο τελικό verse, που πρέπει να το ακούσετε (ειδικά ζωντανά) για να το πιστέψετε.

“Homicide's illegal and death is the penalty
What justifies the homicide, when he dies?”

Παραδόξως λοιπόν, ο ιδιαίτερος ήχος των Wu-Tang Clan αντί να τους καθιερώσει ως ήρωες του underground περιθωρίου, θα τους έφερνε στο εμπορικό προσκήνιο. Υπό μία έννοια, το "Enter The Wu-Tang" μιλούσε μια πιο καθολική και διαχρονική γλώσσα, έξω από περιορισμούς και niche του ιδιώματος. Η σκληρή και μεταφορική του γλώσσα, ηχητικά και στιχουργικά, δεν το εμπόδισε να μεταδόσει βιώματα και κοινωνικές σχέσεις, αλλά αντιθέτως έστρεψε το ενδιαφέρον πάνω τους. Το αισθητικό αποτύπωμα του δίσκου επέδρασε ευρύτερα στην pop κουλτούρα με πληθώρα  διαρκών αναφορών. Από το ενδιαφέρον για τα kung-fu flicks και τα superhero comics, μέχρι την σκοτεινή, hardcore νοοτροπία και κουλτούρα, και από την αίσθηση υπαρκτού κινδύνου, μέχρι το αίσθημα του συναγωνισμού. Ετερόκλητοι καλλιτέχνες βρήκαν ένα κομμάτι από το αυτόνομο ψηφιδωτό των Wu-Tang Clan και το ενσωμάτωσαν στο δικό τους δημιουργικό κώδικα. Η σκηνή της Νέας Υόρκης αναδύθηκε ως αντίπαλο δέος, και η εμπορική επιτυχία, δίχως να παραβούν κανένα τους προσωπικό κώδικα, θα ήταν μόνο η αρχή. Ο RZA είχε μεγάλα σχέδια.

Για την ακρίβεια, ένα πενταετές πλάνο.

Έπειτα από την κυκλοφορία του "Enter The Wu-Tang", τα μέλη του συγκροτήματος αποφάσισαν, έχοντας το ειδικό βάρος να επιβάλλουν τους όρους τους, να τραβήξουν αυτόνομες πορείες. Συμβόλαια με διαφορετικές δισκογραφικές, αλλά με το 50% των δικαιωμάτων στη Wu-Tang Productions (και με κάθε μέλος να δωρίζει το 20% των κερδών του στο label του clan), και μια σειρά από σεμιναριακές κυκλοφορίες. Ο star Method Man κερδίζει Grammy με το "Tical" το 1994, ενώ τα κλασικά "Liquid Swords" του φιλοσόφου GZA και το "Only Built 4 Cuban Linx…" του πραγματιστή Raekwon από το 1995, αποτελούν δύο από τα αρτιότερα και επιδραστικότερα hip-hop άλμπουμ όλων των εποχών. Ο ιδιαίτερος Ol’ Dirty Bastard με το "Return Τo Τhe 36 Chambers: The Dirty Version" την ίδια χρονιά, ξεδίπλωσε το “drunken monk” στυλ του, ισχυροποιώντας το κοινό του. Το 1996, το φοβερό "Ironman" του Ghostface Killah, πέραν του ότι σύστησε τον Cappadonna, μετέπειτα μέλος της φαμίλιας, αποτέλεσε την ιδανική έναρξη μιας προσωπικής, “stream of consciousness” δισκογραφίας, που συνεχίζει ποιοτικά και ασταμάτητα μέχρι και σήμερα, διατηρώντας ψηλά την κληρονομιά ολόκληρου του Clan.

 “Clan in da front, let your feet stomp 
Niggas on the left, brag shit to death 
Now hoods on the right, wild for the night 
Punks in the back, come on and attract to”

Το 1997, μαζεύονται όλοι για το δεύτερο άλμπουμ. To "Wu-Tang Forever" επισφράγισε την ηγεμονία του συγκροτήματος. Πολυπλατινένιος, διπλός και μεγαλεπίβολος δίσκος, ανά σημεία υπερφορτωμένος, φανέρωσε στο έπακρο το όραμα των Wu-Tang Clan. Στο απόγειο της δόξας τους, οι Wu-Tang έθεσαν τους εγωισμούς τους σε σύγκρουση και δεν συμβιβάστηκαν. Η συνέχεια, δεν θα ήταν όμως το ίδιο πετυχημένη. Οι σόλο δισκογραφίες, με φωτεινές εξαιρέσεις, θα ήταν άνισες, και οι μετέπειτα δίσκοι του γκρουπ, δεν θα έφταναν στα ίδια επίπεδα. Προσωπικές διαφορές θα έστρεφαν μέλη εναντίον άλλων, με χαρακτηριστικότερα παραδείγματα τον παραγκωνισμό του εκκεντρικού, ταλαιπωρημένου με προσωπικά ζητήματα,  Ol’ Dirty, που έφυγε από τη ζωή το 2004 έπειτα από υπερβολική δόση ναρκωτικών, ή την κόντρα RZA με τους U-God και Raekwon.

“The Wu is too slammin for these Cold killin’ labels
Some ain't had hits since I seen Aunt Mabel
Be doin artists in like Cain did Abel
Now they money's gettin stuck to the gum under the table
That's what ya get when ya misuse what I invent
Your empire falls and ya lose every cent”

Τα τελευταία χρόνια, τα εναπομείναντα μέλη έχουν επανενωθεί, παραμερίζοντας διαφορές, με το σετ να περιέχει και κλασικές επιτυχίες από τις προσωπικές τους πορείες. Το "The Saga Continues" του 2017 ήταν αξιοπρεπέστατο, ενώ το περιβόητο "Once Upon Α Time Ιn Shaolin", διαθέτει το δικό του μύθο. Η πώληση της μοναδικής κόπιας του δίσκου το 2015, είναι η πιο ακριβή στην ιστορία της μουσικής. Οι Wu-Tang Clan ήθελαν να αντιμετωπίσουν το έβδομο άλμπουμ τους ως ένα αναγεννησιακό έργο τέχνης, ενάντια στη λογική της τυποποιημένης αναπαραγωγής. Μέχρι να δοθεί ευρέως στη δημοσιότητα κάποια στιγμή στο 2103 σύμφωνα με τους όρους του συμβολαίου, μόνο 13 λεπτά του έχουν παρουσιαστεί σε 150 κριτικούς και δημοσιογράφους το 2015 στο Queens, ο δίσκος θα αποτελεί ένα αυτόνομο κεφάλαιο της σχέσης Wu-Tang Clan και μαζικής κουλτούρας.

“Witty Unpredictable Talent And Natural Game”

Όλα ξεκίνησαν από το θρυλικό "Enter The Wu-Tang (36 Chambers)" πριν από 30 χρόνια. Το θράσος και η δίψα των εννέα μελών, ανέτρεψε μια σκηνή, έναν ήχο, και συντάραξε τη μουσική βιομηχανία, συστήνοντας με τσαμπουκά ταλαντούχους νεαρούς οι οποίοι, τρωτοί, ειλικρινείς και ανθρώπινοι, πίσω από τα ηπερηρωϊκά τους παρατσούκλια, συνεισέφεραν τα μέγιστα σε ένα πλούσιο κεφάλαιο της ιστορίας της μουσικής. Οι Wu-Tang Clan είναι ένα δυσθεώρητο μέγεθος, και τα 36 δώματα (από τα 36 θανατηφόρα σημεία πίεσης στο ανθρώπινο σώμα) ήταν μια πολυσχιδής και πολυεπίπεδη επίθεση κατά πάντων, δίχως προηγούμενο, ούτε επόμενο. Στην τελική, ο λαϊκός ήρωας Ol’ Dirty Bastard να είχε αναφωνάξει “Wu-Tang is for the children” στα επεισοδιακά Βραβεία Grammy του 1998, ορίζοντας το πραγματικό, και υπεράνω αναλύσεων, στίγμα της μουσικής.