100+10: Τα Metal Album της Δεκαετίας του '90

Η χρυσή εποχή του metal ήταν η δεκαετία του '80, καθώς τα πιο εμβληματικά ονόματα αυτής της μουσικής, όπως οι Metallica, οι Iron Maiden, οι Judas Priest ή ο Ozzy Osbourne μεγαλούργησαν καλλιτεχνικά και εμπορικά κυρίως κατά τη διάρκειά της. Όμως, όποιος στέκεται εκεί και μόνο αδικεί τα όσα έλαβαν χώρα την αμέσως επόμενη δεκαετία, αυτή των '90s.

Σήμερα, δεκαπέντε ολόκληρα χρόνια μετά την ολοκλήρωσή της, η χρονική απόσταση μας δίνει την ευκαιρία να δούμε πιο ξεκάθαρα το αν τελικά υπήρξε υποχώρηση της metal μουσικής όπως πολλοί υποστηρίζουν, είτε λόγω του grunge, είτε λόγω οποιουδήποτε παράγοντα θα μπορούσε να επικαλεστεί κάποιος. Η απάντησή μας είναι όχι. Υπήρξε σαφέστατη διαφοροποίηση, οι κανόνες του παιχνιδιού άλλαξαν και εν τέλει η ίδια η μουσική αναγκάστηκε να εξελιχθεί και να προσαρμοστεί σε νέα δεδομένα, αλλά αυτό δεν μπορεί να θεωρηθεί απαραίτητα κακό. Εκ του αποτελέσματος, τόσο σε ποσοτικούς όσο και σε ποιοτικούς όρους δεν υπάρχουν περιθώρια αμφισβήτησης πως η heavy metal μουσική προόδευσε και μεγαλούργησε μέσα σ' αυτήν την δεκαετία.

Είτε μιλάμε για την μεγαλύτερη εμπορική επιτυχία που γνώρισε ποτέ ένας heavy metal δίσκος ("Metallica"), είτε για ένα από τα ελάχιστα άλμπουμ που άλλαξαν και επηρέασαν τόσο πολύ τον ήχο του heavy metal ("Painkiller"), είτε για την άνθηση επιμέρους ιδιωμάτων (power, progressive, black κλπ), είτε για την εμφάνιση των σχημάτων που θα καθόριζαν το μέλλον του σκληρού ήχου (Tool, Slipknot), όλα αυτά και πολλά περισσότερα ανήκουν στην δεκαετία του '90.

Δεν είναι, λοιπόν, καθόλου τυχαίο το γεγονός πως πολλοί οπαδοί αυτής της μουσικής που ανδρώθηκαν μουσικά στα '90s (συμπεριλαμβανομένης της πλειονότητας των συντακτών που υπογράφουν αυτό το άρθρο) θεωρούν πως ποιοτικά στέκεται στα ίδια επίπεδα -αν δεν υπερτερεί- της προηγούμενης δεκαετίας. Κάπως έτσι αποφασίσαμε να συντάξουμε ένα άρθρο στο οποίο παρουσιάζουμε τον «Απόλυτο Οδηγό» για κάποιον που θέλει να ασχοληθεί σε βάθος με την δεκαετία αυτή.

Ποιά η σκοπιμότητα αυτού του άρθρου; Πρώτα από όλα αποτελεί τον δικό μας φόρο τιμής στις μουσικές με τις οποίες πολλοί εξ' ημών μεγάλωσαν και συνεχίζουν να μεγαλώνουν. Επίσης, μπορεί να δώσει το έναυσμα στη νεότερη γενιά να ξεκινήσει την εξερεύνησή της από μια βάση κυκλοφοριών εκ των οποίων άλλες στιγμάτισαν τη μουσική αυτή, άλλες συγκλόνισαν, άλλες επηρέασαν και άλλες έμειναν λανθασμένα στο περιθώριο. Εν τέλει, είναι μια καλή ευκαιρία να ξεκινήσουμε μια κουβέντα για σπουδαίες μουσικές, που όλοι μας αγαπάμε.

Με βάση την ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΚΗ κατά έτος σειρά, δημιουργείται μέσα από τα 100 άλμπουμ που παρατίθενται ένα timeline (όρος πιο οικείος αυτές τις μέρες) της εξέλιξης της heavy metal μουσικής.

Επιπρόσθετα, σε ξεχωριστή κατηγορία παρουσιάζονται 10 επιπλέον άλμπουμ που είναι αδιαμφισβήτητα metal, αλλά ηχητικά και συνθετικά διαφοροποιούνται σημαντικά από τα χαρακτηριστικά που όριζαν τον πυρήνα αυτής της μουσικής. Όντας ξεχωριστά σε σχέση με τα υπόλοιπα 100 άλμπουμ, αποφασίσαμε να τα βάλουμε σε ειδική κατηγορία, θεωρώντας πως σε μεγάλο βαθμό καθόρισαν τις εξελίξεις και τις νέες τάσεις του heavy metal. Εδώ να αναφέρουμε πως αποκλείσαμε ονόματα που είχαν επιρροή στην εξέλιξη του metal ήχου, αλλά τείνουν σαφέστερα προς τον rock χώρο, όπου και θα βρουν την εκπροσώπησή τους σε μελλοντικό αφιέρωμα (παραδείγματος χάριν Soundgarden, Faith No More, Rage Against The Machine κλπ).

Είναι δεδομένο πως ένας βαθμός υποκειμενικότητας θα ήταν αναπόφευκτος και φυσικά θα είμαστε εδώ για να συζητήσουμε μαζί σας τις πολλές εναλλακτικές προτάσεις που σίγουρα θα υπάρξουν και για να απαντήσουμε σε διλήμματα που ήδη πρώτοι εμείς κληθήκαμε να αντιμετωπίσουμε πριν δημοσιεύσουμε αυτό το άρθρο.

Πέραν τούτου θεωρούμε πως σας παρουσιάζομε μια πλήρη -με βάση τους περιορισμούς που οι ίδιοι θέσαμε- και πλούσια σε υλικό προσπάθεια και ελπίζουμε να την ευχαριστηθείτε όσο κι εσείς, πριν κληθείτε οι ίδιοι να επιλέξετε τα δικά σας αγαπημένα.

1. Annihilator - Never, Neverland
Roadrunner Records (1990)

Στις αρχές των '90s ο Jeff Waters προσλαμβάνει τον Coburn Pharr των Omen για τη θέση του τραγουδιστή και μας προσφέρει το εκλεκτότερο χαρμάνι από thrash / speed / heavy metal που φούμαρε ποτέ κανείς. Η αίσθηση τελειότητας του δεύτερου δίσκου τους συνοψίζεται στο καταπληκτικό παίξιμο του Jeff, το οποίο οριοθετεί τον ορισμό του guitar hero, χωρίς να υπάρχει βέβαια κάποιος που υστερεί. Το "The Fun Palace" θα αποτελέσει μια εκ των κορυφαίων συνθέσεων που έγραψαν ποτέ, αλλά ας μην γελιόμαστε, είναι απλά το όρος Έβερεστ στην οροσειρά των Ιμαλαΐων που σχηματίζουν ύμνοι όπως τα "Road To Ruin", "Stonewall", "Imperiled Eyes", "I Am In Command" και φυσικά το ομώνυμο. Πολλοί θεωρούν το εν λόγω άλμπουμ το καλύτερο των Annihilator και δεν έχουν άδικο.

Κώστας Πολύζος

2. Bathory - Hammerheart
Black Mark (1990)

Χρειάστηκε να περάσουν δύο χρόνια για να ολοκληρωθούν και να τελειοποιηθούν (στο μυαλό του δημιουργού τους) οι επικές αναζητήσεις που ξεκίνησαν με το "Blood, Fire, Death" του 1988. Το "Hammerheart" μας μεταφέρει στην πλούσια παράδοση της Σκανδιναβίας με όχημα τις συγκλονιστικές και ανυπέρβλητες επικές μελωδίες, καθώς και τις φωνητικές παρεμβολές του Quorthon. Σκηνές μαχών ζωντανεύουν μπροστά στα μάτια μας, ενώ ιδιαίτερα εσωστρεφείς στιγμές εκτοξεύουν την συγκίνηση στα ύψη. Μεγαλειώδες, υπερήφανο και μελαγχολικό, αποτελεί ένα άλμπουμ που σημαδεύει τον μοναχικό δρόμο που χάραξε ο Μεγάλος Σουηδός, ικανό σε κάθε του νότα να προκαλέσει ρίγος και ανατριχίλα. Μια μοναδική και ασύγκριτη κατάθεση ψυχής.

Αντώνης Κονδύλης

3. Entombed - Left Hand Path
Earache (1990)

Η κληρονομιά αυτού του άλμπουμ έχει ορίσει εν πολλοίς τον τρόπο που ακούμε και αντιλαμβανόμαστε το death metal σήμερα. Γιατί, όπως και να το κάνουμε, το "Left Hand Path" αποτελεί ένα αξίωμα του οποίου οι απολήξεις δεν έχουν σταματήσει να δίνουν ερεθίσματα και έμπνευση στον ακραίο ήχο μέχρι και σήμερα, 25 ολόκληρα χρόνια μετά. Αυτό το μόρφωμα των Entombed δεν γίνεται να παλιώσει. Ήταν «αρχέγονο» από την στιγμή που κυκλοφόρησε. Να μην ξαναλέμε για συνθέσεις και ατμόσφαιρα, να μην αναφέρουμε πάλι για Sunlight Studios και παραγωγές, μην σας κουράσω λέγοντας τον τρόπο που ο μπαμπάς Nicke Andersson αντιλαμβάνεται το death metal και πώς πήρε στις πλάτες του μια ολόκληρη μουσική σκηνή. Τα ξέρετε και αν όχι, κάντε την χάρη στο εαυτό σας να τα μάθετε.

Τόλης Δόσης

4. Judas Priest - Painkiller
Columbia (1990)

Στις 3 Σεπτεμβρίου του 1990, οι Judas Priest μετά τα μέτρια -σε σχέση με την προγενέστερη δισκογραφία τους- "Turbo" (1986) και "Ram It Down" (1988), κυκλοφορούν το "Painkiller", το οποίο αποτελεί όχι μόνο ένα από τα καλύτερα άλμπουμ τους, αλλά και μια δουλειά που έμελε να αλλάξει τον μεταλλικό χάρτη από εκείνη την ημέρα και έπειτα. Οι δυναμικές συνθέσεις του άλμπουμ βασίζονται μεν στο ύφος που τους ανέδειξε στα '80s, ενισχύονται, όμως, από μια παραγωγή που «έσπαγε κόκαλα» και συνθέτουν ένα αψεγάδιαστο άλμπουμ, όπου καμία εξ' αυτών δεν υστερεί. Η εν λόγω κυκλοφορία αποτέλεσε την ριζική αναγέννηση του σχήματος, αλλά και ένα άλμπουμ που για πολλούς κατατάσσεται στα 20 κορυφαία όλων των εποχών για τη heavy metal μουσική. Το heavy metal δεν θα ήταν ποτέ πια το ίδιο.

Θοδωρής Μηνιάτης

5. Kreator - Coma Of Souls
Noise Records (1990)

Αυτό το άλμπουμ το έχω ανακηρύξει το καλύτερο άλμπουμ ευρωπαϊκού thrash metal. Στην κεφάλα μου, έτσι; Δεν θέλω να σας πείσω, αλλά ρε γαμώτο ελάτε και βρείτε του ένα ψεγάδι. Ξεκινήστε από το απίθανο εξώφυλλο, συνεχίστε με τους στίχους και τελειώστε με την μουσική. Κάτι σας είπα τώρα ε; Κάν'τε το όμως. Κάν'τε το ευλαβικά και θα βγείτε καλύτεροι άνθρωποι. Έχει φροντίσει ο Mille για όλα. Η ποιότητα των συνθέσεων έχει χτυπήσει κόκκινο και η σύντηξη τραχύτητας με το ανεπτυγμένο όσο ποτέ άλλοτε αίσθημα της μελωδίας εκρήγνυται μέσα σε κάθε τραγούδι. Παίζουν πιο τεχνικά από ποτέ γιατί μπορούν (ήρθε ο Frank Blackfire στην κιθάρα) και το αποτέλεσμα τους δικαιώνει, αφού τόσο δομικά όσο και στα εξαιρετικά leads και solos (ομώνυμο άσμα) η δουλειά που έχει γίνει είναι από άλλον πλανήτη.

Τόλης Δόσης

6. Megadeth - Rust In Peace
Capitol Punishment (1990)

Ο ορισμός του κιθαριστικού metal, με εννιά τραγούδια που συνδυάζουν την τεχνική κατάρτιση, την οργισμένη στιχουργία και τα επιθετικά riff τόσο τέλεια, ώστε δικαίως το "Rust In Piece" να συγκαταλέγεται στα καλύτερα άλμπουμ όλων των εποχών, πόσο μάλλον για τη δεκαετία που εξετάζουμε σε αυτό το άρθρο. Η αγία τετράδα Mustaine / Friedman / Menza / Ellefson (με αυτή τη σειρά ακριβώς) ξεζουμίζει τα όργανά της και μας παρουσιάζει ένα ασύλληπτο αποτέλεσμα. Τι να πρωτοαναφέρει κανείς... τις κιθαριστικές μονομαχίες του "Hangar 18"; Τον πραγματικό τυφώνα που συνεπάγεται η ακρόαση του "Tornado Of Souls" με το καταπληκτικό solo του Friedman; Τα thrash έπη "Take No Prisoners" και "Poison Was The Cure"; Για το "Holy Wars...The Punishment Due", τέλος, απλά δεν υπάρχουν λόγια να περιγράψεις την αρτιότητά του σαν σύνθεση και εκτέλεση.

Κώστας Πολύζος

7. Pantera - Cowboys From Hell
Atco Records (1990)

Πρέπει να έχεις πάρα πολύ θράσος, αλλά και να είσαι σίγουρος ότι έχεις στα χέρια σου έναν δίσκο που όντως μπορεί να αλλάξει την τροχιά του metal, για να παρουσιάσεις τον πέμπτο σου δίσκο ως πρώτο. Με ελάχιστα εμφανή κατάλοιπα από το αποκηρυγμένο glam παρελθόν, ο δίσκος αυτός επαναπροσδιορίζει όχι μόνο τους Pantera ως μια από τις μεγαλύτερες μπάντες όλων των εποχών, αλλά στιγματίζει τον ήχο του metal ως τις μέρες μας. Απόδειξη ότι ήταν μπροστά από την εποχή του το γεγονός ότι όλες -μα όλες- οι δισκογραφικές τον είχαν απορρίψει κατ' επανάληψη. Όμως, όπως είπε και ο Mark Ross, scouter της Atco, που τελικά τους υπέγραψε: «Πρέπει να είσαι ηλίθιος για να μην σου αρέσουν».

Νικόλας Ρώσσης

8. Psychotic Waltz - A Social Grace
Sub Sonic Records (1990)

Πάνω στην μετάβαση της δεκαετίας και την επαναπροσέγγιση μουσικών ορίων, οι Psychotic Waltz κυκλοφορούν το ντεμπούτο τους, "A Social Grace", και σε μια εποχή που το προοδευτικό metal με την χροιά και την εμπορικότητα που είναι πλέον διαδεδομένο, δεν υφίστατο, ανοίγουν τους ορίζοντες και αφήνουν ένα διαχρονικό στίγμα στον σκληρό ήχο. Και πώς να μην συμβεί αυτό, όταν συνθέσεις σαν τα "A Psychotic Waltz", "...And The Devil Cried", "Halo Of Thorns" εξακολουθούν να ορίζουν το προοδευτικό metal και να δείχνουν τον δρόμο προς τον αντισυμβατικό τρόπο σύνθεσης, με βάση και την μεγαλοφυή έμπνευση τύπων σαν τον Dan Rock και τους συνοδοιπόρους του. Μνημείο που θα χώραγε σε κάθε αφιέρωμα, χάραξε την πορεία ενός μοναδικού γκρουπ που έδωσε μόνο μεγάλους δίσκους.

Πάνος Παπάζογλου

9. Queensrÿche - Empire
Capitol Records (1990)

Αν και σε μουσικό επίπεδο οι Queensrÿche είχαν ήδη πιάσει αδιανόητες κορυφές, με το "Empire" κατάφεραν να κυκλοφορήσουν εκείνον τον δίσκο που η δύσκολη και progressive πλευρά τους θα περνούσε από ένα εμπορικό φίλτρο, προσφέροντάς μας ένα αποτέλεσμα ισάξιο του καλλιτεχνικού τους εκτοπίσματος, αλλά ταυτόχρονα πιο προσιτό προς τον μέσο ακροατή. Λυρικό prog metal στα καλύτερά του, με συνθέσεις όπως το ομώνυμο και το "Anybody Listening?" να μπορούν άνετα να σταθούν πλάι σε μεγαλειώδη τραγούδια του παρελθόντος. Καμία αδύναμη στιγμή σ' αυτόν τον δίσκο στον οποίο οι 'Rÿche παίρνουν μια πιο εσωστρεφή στροφή και προσεγγίζουν την μουσική επικεντρώνοντας στα τραγούδια, εξερευνώντας και ανακαλύπτοντας την rock πλευρά τους. Μόνο κερδισμένοι θα μπορούσαν να βγουν από αυτό το καλλιτεχνικό στοίχημα που έβαλαν με τους εαυτούς τους και η επιτυχία του δίσκου αποτελεί την απόδειξη.

Κώστας Πολύζος

10. Slayer - Seasons Ιn Τhe Abyss
Def American (1990)

Είναι αδιαμφισβήτητα μέσα στα καλύτερα metal άλμπουμ όλων των εποχών και προφανώς και δεν υπήρχε περίπτωση να έλειπε από τις δικές μας επιλογές για την δεκαετία του '90. Τα αξέχαστα riff διαλύουν τον εγκέφαλό σου και δεν λένε να ξεκαρφωθούν από μέσα του ποτέ, όσα χρόνια κι αν περάσουν, όμως είναι η επιθετικότητα που διακρίνει τις συνθέσεις που κάνει την διαφορά. Οι Slayer έβγαζαν δισκάρες καθ' όλη την προηγούμενη δεκαετία, αλλά με αυτό το άλμπουμ πήγαν σε άλλο επίπεδο. Τραγούδια όπως τα "Seasons In The Abyss", "War Ensemble" και "Dead Skin Mask" αποτελούν μαθήματα για το τι σημαίνει σκληρό, τραχύ, έξυπνο, εμπνευσμένο metal, είτε το πεις thrash είτε οτιδήποτε άλλο. Όχι πως δεν προσκυνάς και με τις υπόλοιπες συνθέσεις πάντως...

Θεοδόσης Γενιτσαρίδης

11. Armored Saint - Symbol Of Salvation
Metal Blade Records (1991)

Λένε ότι όλα συμβαίνουν για κάποιον λόγο. Αφότου ο John Bush αρνήθηκε την πρόταση συνεργασίας των Metallica και πριν προσχωρήσει στους Anthrax με αποτέλεσμα την διάλυση των Armored Saint, η μπάντα βρέθηκε εκτός Chrysalis και επέστρεψε στην Metal Blade, ενώ ο θάνατος του Dave Prichard από λευχαιμία επανέφερε τον αδελφό του Gonzo, Phil Sandoval, δίπλα στον νεοφερμένο Jeff Duncan στις κιθάρες. Μέσα σε όλα αυτά οι «Άγιοι» από το Los Angeles κυκλοφόρησαν απλά τον κορυφαίο δίσκο της καριέρας τους, υπό τον τίτλο "Symbol Of Salvation". Περιέχει δεκατρείς αψεγάδιαστες συνθέσεις ανόθευτου και σκεπτόμενου συνάμα heavy metal, με θαυμαστές ερμηνείες από τον Bush, συ-γκο-νι-στι-κές κιθάρες από τους «νέους» και αφανή ήρωα τον «πολύ» Joey Vera. Δεν περιγράφω άλλο γιατί θα συγχυστώ αναλογιζόμενος το άδοξο τέλος.

Θοδωρής Ξουρίδας

12. Carcass - Necroticism: Descanting Τhe Insalubrious
Earache (1991)

Με τον ερχομό του Mike Amott οι μέχρι τότε grindcore αναζητήσεις αποτέλεσαν ουσιαστικά παρελθόν για την μπάντα από το Liverpool. Το "Necroticism..." είναι ο δίσκος που άλλαξε το επίπεδο των Carcass και αποτέλεσε ένα τεράστιο βήμα στην ιστορία του death metal και του ακραίου ήχου εν γένει. Αφού εξαντλούν την ιατρική ορολογία, στη συνέχεια μας κολλάνε στον τοίχο με άψογα δομημένο και εκτελεσμένο τεχνικό death metal και ευρηματικές μελωδίες, τη στιγμή που ακραία ηχητικά περάσματα υπενθυμίζουν με ποιους έχουμε να κάνουμε. Riffs που σου καρφώνονται στο μυαλό, εξαίσια leads, περίτεχνα solo, χειρουργικό drumming και ιδιαίτερα φωνητικά συνθέτουν έναν από τους καλύτερους δίσκους στην ιστορία του ακραίου metal και της δεκαετίας του '90 γενικότερα.

Αντώνης Κονδύλης

13. Cirith Ungol - Paradise Lost
Restless Records (1991)

Εξαιρώντας το "King Of The Dead" για ιστορικούς και μη λόγους, το "Paradise Lost" αποτέλεσε το ωριμότερο συνθετικά και εκτελεστικά άλμπουμ των Cirith Ungol, παρότι οδήγησε στην οριστική διάλυση της μπάντας. Της δημιουργίας του «χαμένου παραδείσου» προηγήθηκαν σημαντικές ανακατατάξεις, μιας και δίπλα στην δεσπόζουσα μορφή του «love him or hate him» Tim Baker και του drummer Robert Graven, προστέθηκαν οι Vernon Green και Jim Barraza, αντικαθιστώντας τα ιδρυτικά μέλη Michael Flint και Jerry Fogle (R.I.P.) σε μπάσο και κιθάρα αντίστοιχα. Με την βοήθεια δύο ακόμη guest μουσικών, η νέα τετράδα προσέφερε εξαιρετικά δείγματα ατόφιου heavy metal με κλασική ή επική κατεύθυνση, και μεγαλούργησε στην τριλογία που κλείνει τον δίσκο: ένας πραγματικά θυελλώδης αποχαιρετισμός στα όπλα και στους των λίγους αλλά άξιους οπαδούς των Καλιφορνέζων.

Θοδωρής Ξουρίδας

14. Death - Human
Relativity Records (1991)

Για κάθε riff που αρχικά οραματίζονταν και ακολούθως αναπαρήγαγε ο Chuck, για κάθε του έμπνευση και για όλα τα δαιδαλώδη μουσικά μονοπάτια που ο ίδιος πορεύτηκε, ολόκληρη η κοινότητα του metal οφείλει να αισθάνεται τυχερή και περήφανη. Το "Human" αποτελεί και αυτό μια χειροπιαστή απόδειξη. Ο συνεχώς υπό εξέλιξη ήχος τους ξεκινάει το ταξίδι του στο «νεογνό» τότε τεχνικό death metal και χωρίς να ξεχνάμε τους τεράστιους Atheist, μπορούμε να πούμε ότι το καλούπωσε για τα καλά. Ο Masvidal και o Reinert αποδεικνύονται άξιοι συνοδοιπόροι και βοηθούν τον Chuck να αποδώσει αέναες μελωδίες, πλημμυρισμένες από συναισθήματα και μοτίβα που θα μας μείνουν αξέχαστα. Είπαμε, τυχεροί και περήφανοι για αυτό το ταξίδι που κράτησε πολύ λιγότερο από όσο έπρεπε.

Τόλης Δόσης

15. Fates Warning - Parallels
Metal Blade (1991)

Σε μια περίοδο που το progressive metal επιτέλους καθιερώνεται με εξαιρετικές κυκλοφορίες και πρωτοφανή επιτυχία, οι πρωτοπόροι του ήχου Fates Warning δημιουργούν έναν από τους καλύτερους δίσκους τους, τιθασεύοντας τις μουσικές τους ικανότητες και γράφοντας κομμάτια που όχι μόνο ακροβατούν τεχνικά, αλλά κρατούν έναν πιασάρικο, σχεδόν εμπορικό χαρακτήρα. Κομμάτια που αποτελούν σημεία αναφοράς όσον αφορά στη λυρικότητα και την ικανότητά τους να βρίσκουν την καρδιά του ακροατή χωρίς να χάνονται σε επιδείξεις παικτικών ικανοτήτων. Από το ξεσηκωτικό "Eye To Eye" μέχρι το επικό "The Eleventh Hour" και το συγκινητικό "The Road Goes On Forever", οι Fates Warning άφησαν με το "Parallels" το στίγμα τους στο progressive metal, δείχνοντας πόσο δυνατές συγκινήσεις μπορεί να προσφέρει αυτή η μπάντα.

Νίκος Καταπίδης

16. Heaven's Gate - Livin' In Hysteria
No Remorse Records (1991)

Με των αέρα των '80s στα πανιά τους, οι Heaven's Gate στις αρχές των '90s κυκλοφορούν μια δουλειά η οποία μπορεί να μνημονεύεται ως ένα έξοχο δείγμα heavy / power metal, το οποίο δεν περιορίστηκε σε στεγανά και κλισέ. Αντίθετα, το "Livin' In Hysteria" αποτελεί case study για το πώς γράφονται πιασάρικες μελωδίες και ταυτόχρονα να μπολιάζονται με ποιοτικές, αλλά όχι τυπικές συνθέσεις. Η ακολουθία των riff και των ακόρντων προσδίδει μια progressive αύρα στο αποτέλεσμα το οποίο και κρίνεται εξόχως εθιστικό. Αν προσθέσουμε εδώ και τα έξοχα φωνητικά του Rettke, τις πανέμορφες κιθάρες των Paeth και Bilski, το στιβαρό rhythm section των Muller και Jordan, μπορούμε εύκολα να αντιληφθούμε την υψηλή ποιότητα αυτής της κυκλοφορίας και ποια είναι τα στοιχεία που την κάνουν να ξεχωρίσει.

Κώστας Πολύζος

17. Metallica - Metallica
Warner Bros Records (1991)

Την μετάβαση από το τεχνικό "...And Justice For All" δεν την λες και πολύ προβλεπόμενη, αλλά ήταν αυτή που έφερε κάποιου είδους μουσική επανάσταση. Η «απλοϊκή» συνθετική προσέγγιση, έπιασε στον ύπνο όλη την υφήλιο και ξαφνικά το άλμπουμ βρέθηκε σε σπίτια που ποτέ δεν περίμενες πως θα ακουστεί δίσκος heavy metal. Οι Metallica κατάφεραν να κάνουν τη μουσική τους προσιτή σε παγκόσμιο επίπεδο, απλουστεύοντας τις συνθέσεις, βάζοντας απίστευτο νεύρο και όγκο, γράφοντας καταπληκτικούς στίχους και παρουσιάζοντας μια ασύλληπτη παραγωγή δια χειρός Bob Rock. Τα πέντε single / video clip του δίσκου έγιναν ο δούρειος ίππος που γκρέμισε τα τείχη της άρνησης της μάζας προς την σκληρή μουσική καθιστώντας έτσι το "Black Album" έναν από τους σημαντικότερους heavy metal δίσκους όλων των εποχών, αν όχι τον σημαντικότερο.

Κώστας Πολύζος

18. Morbid Angel - Blessed Are The Sick
Earache Records (1991)

Ενώ το "Altars Of Madness" άλλαξε οριστικά τον χάρτη του ακραίου ήχου, το "Blessed Are The Sick" που το διαδέχθηκε καθιέρωσε και παγίωσε τη σπουδαιότητα αυτού του συγκροτήματος. Αυτός ο δίσκος ως πιο ποικιλόμορφος και με μια έντονη πειραματική διάθεση διαφοροποιείται από τον προκάτοχό του. Με αυξομειώσεις στην ταχύτητα, πιο πιασάρικες στιγμές σαν αυτές του "Day Of Suffering", αλλά και πιο πολύπλοκες συνθέσεις, το άλμπουμ αναδεικνύει για μια ακόμη φορά το συνθετικό και εκτελεστικό ταλέντο της μπάντας. Η χαρακτηριστική προοδευτική προσέγγιση, οι δυσαρμονικές μελωδίες, τα υπερτεχνικά σόλο, το ασύλληπτο drumming, τα αρρωστημένα φωνητικά και πολλά άλλα δημιουργούν ένα ακόμα αριστούργημα για τους Morbid Angel, που τους τοποθετεί στο πάνθεον των ηρώων του ακραίου ήχου και της metal μουσικής εν γένει.

Αντώνης Κονδύλης

19. Overkill - Horrorscope
Atlantic / Megaforce (1991)

Η ιστορία γνωστή? κιθαρίστας φεύγει, κιθαρίστες έρχονται, εταιρεία δεν πιστεύει σε μπάντα, μπάντα τσαντίζεται και διοχετεύει όλο της το νεύρο στο νέο υλικό. Κάπως έτσι έχουν, εν συντομία, τα γεγονότα που διαμόρφωσαν το ύφος του πέμπτου δίσκου των Overkill και πρώτου του επόμενου κεφαλαίου τους. Τα «αγνά» '80s δίνουν την θέση τους στα «σοβαρά» '90s, ο τρόπος γραφής εξελίσσεται, οι Verni / Ellsworth παίρνουν τα ηνία και το αποτέλεσμα προδιαγράφει βαρέως την πλούσια μελλοντική διαδρομή των thrashers από το «Νου Τζέρζυ». Εν τέλει, είναι ο παντοδύναμος χαρακτήρας του "Horrorscope" αυτός που εξαλείφει τις όποιες αδύναμες στιγμές του, μετατρέποντάς το ολόκληρο σε ένα highlight, όπου από το ενδεικτικό της νέας τάξης πραγμάτων "Coma" έως το καθηλωτικό "Soulitude" δεν περισσεύει απολύτως τίποτα.

Βαγγέλης Ευαγγελάτος

20. Savatage - Streets (A Rock Opera)
Atlantic (1991)

Τα μεγαλεπήβολα σχέδια κρύβουν πάντα κινδύνους, ωστόσο οι Savatage ήταν ανέκαθεν φτιαγμένοι για σπουδαία πράγματα. Το απέδειξαν και στο παρελθόν, όμως στο "Streets" βρίσκουν το καταλληλότερο πεδίο για να ξεδιπλώσουν το ταλέντο τους σε όλα τα επίπεδα, με σημαντικότερα αυτά του συνθετικού / εκτελεστικού άστρου του Criss Oliva, των πολλαπλών φωνητικών ερμηνειών - ρόλων του Jon και της αφηγηματικής επιδεξιότητας του Paul O'Neill. Η αναλόγως μεγαλειώδης παραγωγή του τελευταίου, σε συνδυασμό με την μονοετή διαδικασία δημιουργίας του δίσκου, συνηγορούν στην ανάδειξή του ως την πιο «μεγάλη» δουλειά της μπάντας μέχρι τότε, ενώ η ιδιαιτερότητα της έσχατης στουντιακής συνύπαρξης των αδερφών Oliva σε φωνητικά και κιθάρα προσδίδει αυτομάτως στο "Streets" την στόφα του διαχρονικού και μαζί μία θέση ανάμεσα στις υψηλότερες κορυφές των Αμερικανών.

Βαγγέλης Ευαγγελάτος

21. Sepultura - Arise
Roadrunner Records (1991)

"Under A Pale Grey Sky, They Shall Arise". Αν υπήρχε ένα γκρουπ από την Λατινική Αμερική που να μπορεί να καυχηθεί ότι πρωταγωνίστησε στο παγκόσμιο στερέωμα και κοίταξε στα ίσια κάθε μεγάλη μπάντα της εποχής, αυτοί είναι οι Sepultura της κλασικής περιόδου. Μετά το "Beneath The Remains", όπου είχαν δώσει «χιτάκια» τύπου "Inner Self", ο Max Cavalera και ο Andreas Kisser θα προχωρήσουν ένα βήμα παραπέρα την ηχητική επίθεσή τους και στο "Arise" θα καταφέρουν να κερδίσουν την ευρεία αναγνώριση και την θέση τους στο πάνθεον του σκληρού ήχου επάξια. Η παραγωγή, οι συνθέσεις, το artwork, οι ερμηνείες, τα ευφάνταστα solos του Kisser και το υποδειγματικό drumming του Igor, έχουν μετατρέψει το "Arise" σε ένα σχεδόν θρυλικό άλμπουμ πλέον, που ξεφεύγει από τα όρια του thrash metal και ανοίγει το μονοπάτι για τα επόμενα δύο κρίσιμα άλμπουμ των Sepultura.

Πάνος Παπάζογλου

22. Darkthrone - A Blaze In The Northern Sky
Peaceville (1992)

Το "A Blaze In The Northern Sky" αποτελεί μία από τις σπάνιες περιπτώσεις δίσκων που έχει θέση δίπλα σε αυτούς που άλλαξαν την ιστορία και πυροδότησαν με τρόπο τόσο καταλυτικό και καθοριστικό την εξέλιξη ενός ιδιώματος, του black metal εν τω προκειμένω. Είναι το άλμπουμ που όρισε με τρόπο πειστικό και ξεκάθαρο το black metal, προσδιόρισε τον ήχο και τη φιλοσοφία του και έδειξε σε όλους τι πρέπει να κάνουν, αποτελώντας ένα πραγματικό σεμινάριο. Οι ξυραφένιες κιθάρες, τα χαοτικά φωνητικά, η παγωμένη και απόκοσμη ατμόσφαιρα, το κατάμαυρο εξώφυλλο απλώνουν ένα σκοτάδι στον metal πλανήτη και δείχνουν ένα δρόμο χωρίς επιστροφή. Ένα αιώνιο black metal προσκύνημα, που ξεπερνάει τα όρια της δεκαετίας και της εποχής του.

Αντώνης Κονδύλης

23. Dream Theater - Images And Words
Atlantic Records (1992)

Ο δίσκος που όρισε τους Dream Theater σαν μπάντα, ένα αψεγάδιαστο διαμάντι από την αρχή μέχρι το τέλος. Δείχνοντας πως μπορεί να συνυπάρξει η μελωδία με τις τεχνικές ακροβασίες, μας έδωσε κομμάτια που ακόμη και σήμερα ακούγονται φρέσκα και γεμάτα έμπνευση. Τραγούδια σαν το "Metropolis Pt.1", "Pull Me Under" και "Learning To Live" αποτελούν την επιτομή του progressive metal ήχου, αποτελώντας σημεία αναφοράς στις συναυλίες, αλλά και μαθήματα για όσες μπάντες ακολούθησαν αυτό τον ήχο. Ένα κλασικό άλμπουμ όχι μόνο για τη δεκαετία του '90, αλλά και για ολόκληρη την ιστορία του metal, θέτοντας τα θεμέλια για ολόκληρο το progressive metal σαν είδος.

Νίκος Καταπίδης

24. Iron Maiden - Fear Of The Dark
EMI (1992)

Οι άνθρωποι χωρίζονται σε δύο κατηγορίες. Σε αυτούς που έχουν ακούσει και γνωρίζουν το ομότιτλο τραγούδι του δίσκου και σε αυτούς που δεν έχουν ιδέα περί τίνος πρόκειται. Και αν φαντάζει υπερβολικός αυτός ο διαχωρισμός (που είναι λίγο), οφείλουμε να παραδεχτούμε το μεγαλείο αυτού του άσματος, ενός εκ των σημαντικότερων και πλέον αναγνωρίσιμων heavy metal τραγουδιών όλων των εποχών. Τεχνηέντως αποφεύγω να μιλήσω για τον δίσκο "Fear Of The Dark" στην ολότητά του μιας και η μάχη που δίνεται εδώ είναι άνιση. Αν και προφανώς ανώτερος από τον προκάτοχό του, έχει αδυναμίες, με αρκετά από τα τραγούδια να μην ξεφεύγουν από την μετριότητα. Αλλά τι να κάνουμε τώρα, έχει αυτούς τους τέσσερεις / πέντε ύμνους -δεν λέω ποιοί είναι, όλοι τους ξέρετε- που κατέστησαν (και) αυτό το άλμπουμ ιστορικό γιγαντώνοντας το εκτόπισμα αυτής της μπάντας και εμπορικά πλέον.

Τόλης Δόσης

25. Manowar - The Triumph Of Steel
Atlantic Records (1992)

Έξω από τον κόσμο και το μυαλό ενός ορκισμένου οπαδού των Manowar, το "Triumph Of Steel" είναι η τελευταία μεγάλη δουλειά που κυκλοφόρησαν οι σπουδαίοι Αμερικανοί. Στο μοναδικό άλμπουμ που συμμετείχαν ο David Shankle στις κιθάρες κι ο Rhino στα τύμπανα (έλα τώρα το αστειάκι με τον Γιαπωνέζο), οι Manowar τόλμησαν πράγματα που δεν είχαν κάνει στο παρελθόν και δικαιώθηκαν. Από τη μια πλευρά είναι το 28-λεπτο έπος του "Achilles", βασισμένο στην Ιλιάδα και από την άλλη ίσως ο πιο βαρύς ήχος που είχαν ποτέ, σε συνθέσεις όπως τα "Ride The Dragon", "Burning", "The Power Of Thy Sword" και "The Demon's Whip". Το σύνολο του άλμπουμ αποπνέει heavy metal μεγαλείο, η αισθητική προσέγγιση της μπάντας και ο DeMaio παραμένουν love / hate κι ο Adams ήταν ακόμα καθηλωτικός.

Χρήστος Καραδημήτρης

26. Megadeth - Countdown To Extinction
Capitol Records (1992)

Το "Countdown To Extinction" υπήρξε ένας δίσκος που τάραξε τα νερά, καθώς ήταν από τους πρώτους που ηχογραφήθηκαν ψηφιακά. Το αποτέλεσμα σε επίπεδο παραγωγής ίσως χαρακτηριστεί «άψυχο», καθώς παρά είναι ραφιναρισμένο και γυαλισμένο, αλλά και πάλι οι συνθέσεις είναι ικανές να σε κάνουν να παραβλέψεις την παραγωγή και να εστιάσεις στην ουσία, δηλαδή την μουσική. Ο μέγας Mustaine, αλλάζει συνθετική ρότα και γράφει μουσική λιγότερο περίπλοκη και περισσότερο riff oriented (ζηλεύοντας ίσως την επιτυχία των Metallica). Το υπέρ-χιτ "Symphony Of Destruction", παρέα με τα "Skin O' My Teeth", "Foreclosure Of A Dream" και "Sweating Bullets" συγκαταλέγονται στα καλύτερα του δίσκου αλλά και τις καριέρας τους γενικότερα. Τα '90s ήταν η καλύτερη δεκαετία για τους Megadeth και το "Countdown To Extinction" είναι ένας εκ τους αδιάψευστους μάρτυρες του γεγονότος αυτού.

Κώστας Πολύζος

27. Pantera - Vulgar Display Of Power
Rhino Entretaiment (1992)

Αν με το "Cowboys From Hell" ο metal κόσμος δέχθηκε μια γερή κλωτσιά στα οπίσθια, τότε το "Vulgar Display Of Power" είναι αυτό που απεικονίζει ακριβώς το εμβληματικό του εξώφυλλο, μια γεμάτη μπουνιά στα μούτρα. Ο ήχος από τις πρώτες κιόλας νότες του τσαντισμένου "Mouth For War" μοιάζει λες και έχει περάσει από έναν πολλαπλασιαστή δύναμης, αλλά το πραγματικό νέο επίπεδο ("A New Level") έρχεται με το riff του "Walk" που ακολουθεί και αποτελεί ορόσημο στην ιστορία του heavy metal. Το μανιασμένο "Fucking Hostile" παραμένει ύμνος, οι αυξομειώσεις στις ταχύτητες του "This Love" έφτιαξαν σχολή και το κλείσιμο του "Hollow" αποδεικνύει πως οι Pantera δεν υπήρξαν ποτέ μονοδιάστατοι. Το "Vulgar Display Of Power" μεταξύ του προκατόχου του και του διαδόχου του θα μπορούσε να θεωρηθεί και ως πρώτο μεταξύ ίσων στη δισκογραφία της μπάντας.

Χρήστος Καραδημήτρης

28. Solitude Aeturnus - Beyond The Crimson Horizon
Roadracer Records (1992)

Ενώ στη δεκαετία των '80s στις ΗΠΑ πρωταγωνιστικό ρόλο είχαν οι power metal και οι glam / sleaze / hair metal / rock μπάντες, στις αρχές των '90s κάνει δισκογραφικά την εμφάνισή του ένα σχήμα που για διάφορους λόγους θα απασχολούσε τα επόμενα χρόνια την μεταλλική κοινότητα, οι Solitude Aeturnus. Tο 1992 κυκλοφορούν την δεύτερη δουλειά τους με τίτλο "Beyond The Crimson Horizon" ακολουθώντας το ηχητικό στυλ που είχαν παρουσιάσει έναν χρόνο πριν στην παρθενική τους δουλειά, στο οποίο συνδύαζαν ιδανικά τα επικά στοιχεία των σχημάτων της χώρας καταγωγής τους με το doom metal της Σκανδιναβίας. Το αποτέλεσμα ήταν ένα εξαιρετικό άλμπουμ που περιλαμβάνει λυρισμό, εναλλαγές μεταξύ γρήγορων και αργών στιγμών, άπλετη μελωδία και πάνω από όλα τον Robert Lowe πίσω από το μικρόφωνο, ο οποίος μόνο ρίγος προκαλεί με τις ερμηνείες του. Η φήμη τους ανέβηκε πολύ γρήγορα και μόνο τυχαία δεν ήταν η επιλογή του Lowe για frontman των Candlemass αρκετά χρόνια μετά.

Θοδωρής Μηνιάτης

29. W.A.S.P. - The Crimson Idol
Capitol Records (1992)

Ποιός θα περίμενε πως το magnum opus των W.A.S.P. θα ήταν ένας concept δίσκος, απελπιστικά εσωστρεφής, του οποίου η ακρόαση προκαλεί έναν καταιγισμό συναισθημάτων. Είναι μια δουλειά που τα πάντα κυλούν αρμονικά. Η ιστορία δένει καταπληκτικά με την μουσική, με τα επαναλαμβανόμενα θέματα, τις ακουστικές κιθάρες, τις έντονα στενάχωρες στιγμές ("The Idol", "Hold On To My Heart") και τις φοβερές ερμηνείες του Blackie να λειτουργούν ιδανικά. Είναι η ατμόσφαιρα που δημιουργείται, τα έξοχα riff, τα μεγαλειώδη και κολλητικά refrain, το έντονο drumming και το μεγαλειώδες σχεδόν δεκάλεπτο "The Great Misconceptions Of Me" με το οποίο πέφτει η αυλαία του δίσκου (και του Jonathan), που δεν μπορείς να παραβλέψεις και σε αναγκάζουν να ακούς αυτόν τον δίσκο ξανά και ξανά.

Κώστας Πολύζος

30. Eyehategod - Take As Needed For Pain
Century Media (1993)

Διοχετεύοντας ολάκερη τη μιζέρια τους μέσα στη μουσική τους, οι Eyehategod (που εκείνη την περίοδο ήταν άστεγοι και έμεναν στον δρόμο) πήραν τα blues της Νεας Ορλεάνης, τα γέμισαν με λάσπη, ναρκωτικά και αλκοόλ και έφτιαξαν το "Take As Needed For Pain", έναν δίσκο που θα μπορούσε κάλλιστα να αποτελεί την επιτομή του sludge metal. Με επιρροές από το hardcore punk των Black Flag και το metal των Black Sabbath, ανήγαγαν σε τέχνη την πλήρη εξαθλίωση, ενώ σαν διαταραγμένος ποιητής ο Mike Williams πυρπολεί λυσσασμένα με τα τσιριχτά, σχεδόν πνιχτά, φωνητικά του, το αμερικάνικο όνειρο, φτύνοντας απόλυτα μηδενιστικούς στίχους. Με στοχευμένες noise αναφορές, οι Eyehategod θεωρούνται επάξια οι πατέρες του sludge και αυτό συμβαίνει γιατί έβαλαν τον «βάλτο» της ψυχής τους, μέσα στη μουσική.

Μανώλης Κληρονόμος

31. My Dying Bride - Turn Loose The Swans
Peaceville (1993)

Εάν αναρωτιέσαι γιατί οι περισσότερες ατμοσφαιρικές death / doom μπάντες έχουν πολλά κοινά στοιχεία, τότε η απορία σου θα λυθεί ακούγοντας τους πρωτεργάτες του είδους. Το "Turn Loose The Swans" των My Dying Bride, μαζί με το "The Angel Αnd Τhe Dark River" που ακολούθησε, άνοιξαν τον δρόμο για σκοτεινά, βαριά και τόσο μα τόσο εμπνευσμένα μονοπάτια, με εκπληκτικές φωνητικές γραμμές, ασύλληπτο βιολί, ανυπέρβλητο βάρος στα έγχορδα και μελωδίες που χαράζονται στην ψυχή σου. Το μεγαλείο των Άγγλων περιλαμβάνεται σε αυτόν τον δίσκο, τον οποίο θα τολμήσω να χαρακτηρίσω ως έναν από τους πιο καινοτόμους της δεκαετίας. Μαζί με κάποιους ακόμα συμπατριώτες τους αποτέλεσαν μεγάλη υπόθεση για την metal μουσική στην Ευρώπη, καθώς εδώ κρύβεται η πεμπτουσία του σκοτεινού, κρύου, θλιμμένου, ατμοσφαιρικού και ασύλληπτα εμπνευσμένου doom.

Θεοδόσης Γενιτσαρίδης

32. Paradise Lost - Icon
Sony BMG (1993)

Έναν μόλις χρόνο μετά το "Shades Of God" οι Βρετανοί ορίζουν το gothic metal. Με το "Icon" γιγαντώθηκαν σαν μπάντα, ενώ παρέδωσαν ένα σημείο αναφοράς στη μουσική ιστορία. Με βλέψεις σε ένα ευρύτερο κοινό, χάνουν αρκετούς hardcore οπαδούς, που έβλεπαν την αγαπημένη τους μπάντα να προσκυνά -ανοικτά πλέον- τους Sisters Of Mercy, με τα death στοιχεία τους να πηγαίνουν περίπατο και τα πλήκτρα να πληθαίνουν. Που να ήξεραν ότι μερικά χρόνια μετά, τη θέση των Sisters θα έπαιρναν οι Depeche Mode... Το ντουέτο Mackintosh - Holmes δίνει τα ρέστα του συνθετικά και εκτελεστικά σε βαθμό που και ο πιο αδαής δύσκολα μένει απαθής. Εκτός των άλλων, από τον δίσκο αυτόν και μετά άρχισε η -μικρή- παρέλαση drummers από τη μπάντα, η οποία παραμένει μέχρι και σήμερα η μόνη επισφαλής θέση.

Άλκης Κοροβέσης

33. Rage - The Missing Link
Noise (1993)

Δύο δεκαετίες μετά και ακόμη απορώ πώς ένας τέτοιας ποιότητας δίσκος μπόρεσε να αποτελέσει την ταφόπλακα του πιο ταλαντούχου line-up στην ιστορία των Rage... Στο "The Missing Link" ο μάστορας Peavy, βρισκόμενος στην καλύτερή του φόρμα, μειώνει τις speed καταβολές στο ελάχιστο και εστιάζει αποκλειστικά στη δυναμική του power metal. Από κοντά και οι συνοδοιπόροι του, Manni Schmidt και Χρήστος Ευθυμιάδης, πάντα άψογοι στους ρόλους τους, συμβάλλουν καθοριστικά σ' αυτό το τρομερής συνοχής αποτέλεσμα. Η αναλυτική αναφορά στο περιεχόμενο του δίσκου κρίνεται περιττή, απλούστατα γιατί το πράγμα είναι οφθαλμοφανές. Οι Rage το 1993 έγραψαν μερικά από τα καλύτερα τραγούδια τους, φτάνοντας στο αποκορύφωμα της καριέρας τους και χαρίζοντας στο ευρωπαϊκό power στερέωμα έναν από τους πιο σημαντικούς δίσκους του.

Βαγγέλης Ευαγγελάτος

34. Savatage - Edge Of Thorns
Atlantic Records (1993)

Πριν από λίγο καιρό ο Jon Oliva μας εξομολογήθηκε πως το τελευταίο πραγματικό άλμπουμ των Savatage είναι το "Edge Of Thorns" και πως απλά δεν είχαν τα κότσια να μετονομαστούν σε Trans-Siberian Orchestra στη συνέχεια. Πρόκειται για το τελευταίο έργο του αδικοχαμένου Criss Oliva και το πρώτο με τον Zachary Stevens πίσω από το μικρόφωνο, στην μοναδική συνύπαρξη των δύο, με τον Jon να αρκείται κυρίως σε συνθετικό ρόλο. Το αποτέλεσμα είναι ένα από τα σπάνια διαμάντια αυτής της μουσικής, που πολλοί θεωρούν ως το ζενίθ της δισκογραφίας των Savatage, όντας η ιδανική ισορροπία μεταξύ του παρελθόντος και του μέλλοντος του συγκροτήματος. Η μεταξένια φωνή του Zachary έφερε έναν διαφορετικό λυρισμό, ενώ συνθετικά το άλμπουμ αγγίζει την τελειότητα με τραγούδια όπως το κλασικό ομώνυμο, το επιβλητικό "Follow Me" και τα μπαλαντοειδή "All That I Bleed" και "Sleep".

Χρήστος Καραδημήτρης

35. Sepultura - Chaos A.D.
Roadrunner Records (1993)

Μετά την επιτυχία του "Arise", έχοντας ήδη καλύψει με τεράστια βήματα προόδου τον ήχο τους στα τελευταία δύο τους άλμπουμ, οι Sepultura βρίσκονται στο μεταίχμιο μιας επουσιώδους αλλαγής στον ήχο τους, που τους απέδωσε ακόμα περισσότερη εμπορική επιτυχία. Μια στροφή, που εισήγαγε μπόλικα tribal στοιχεία στον ήχο τους, παράλληλα με τις γνήσιες thrash καταβολές και την πολιτικοποίηση στους στίχους του Cavalera, αλλά έδωσε μια νέα, φρέσκια πρόταση που είχε ως αποτέλεσμα την άμεση επιδραστικότητα των Sepultura και την σχετική γιγάντωσή τους στο παγκόσμιο metal στερέωμα. Η επιτυχία που βασίστηκε σε κομμάτια σαν το "Territory", το "Refuse/Resist" ή το "Slave New World", στηρίχθηκε στην παραπάνω επιτυχημένη συνταγή και σε συνδυασμό με το groove που απέδωσαν συνολικά, υπήρξαν πρωτοπόροι κατά τη δεκαετία που ο σκληρός ήχος έψαχνε τρόπους να ξεφύγει από τα στεγανά.

Πάνος Παπάζογλου

36. Sleep - Sleep's Holy Mountain
Earache (1993)

Αν η απαρχή του stoner rock έγινε με τους Kyuss τότε η απαρχή του stoner metal έγινε με τους Sleep. Αποτίνοντας έναν άμεσο φόρο τιμής στον σπουδαίο cult σκηνοθέτη, Alejandro Jodorowsky (και την ταινία του "The Holy Mountain"), και έναν έμμεσο στους Black Sabbath, η τριάδα των Sleep δημιούργησε ένα έπος, αργών και βαρέων stoner ήχων που αντηχεί με τη φρεσκάδα του μέχρι και σήμερα. Με τα πρωτόγονα και τελετουργικά τύμπανα του Chris Hakius να οδηγούν τις συνθέσεις, τα αριστουργηματικά riff του Matt Pike να τα ακολουθούν τεμπέλικα και το αλλοπρόσαλλο μπάσο του Al Cisneros να προσθέτει τον όγκο που χρειάζεται, όπως και με τα φωνητικά του που μοιάζουν περισσότερο με ψαλμωδίες, καταφέρνουν και φτιάχνουν τον καλύτερο stoner metal δίσκο όλων των εποχών.

Μανώλης Κληρονόμος

37. Bolt Thrower - ...For Victory
Earache Records (1994)

Τέλεια, να μιλήσουμε για το "...For Victory". Απλά, αρχικά, να αναφέρω ότι οποιοδήποτε άλλο άλμπουμ των Bolt Thrower θα μπορούσε πανεύκολα να παρελαύνει από αυτήν την λίστα. Πάμε παρακάτω. Σε αυτόν τον δίσκο λοιπόν, απολαμβάνουμε τους Bolt Thrower σε μια ολομέτωπη επίθεση από τιτάνια riff, επικές μελωδίες και ένα rhythm section γροθιά στο στομάχι. Η παραγωγή έχει ζυγιστεί καλύτερα από ποτέ και η συνταγή αυτή θα ακολουθηθεί πιστά και στο μέλλον από τους ίδιους. Τόσο πιασάρικο αλλά συγχρόνως τόσο σκοτεινό και παγερό μεταδίδει πολεμική ατμόσφαιρα τεχνηέντως και οδηγεί στην σύνθεση αξέχαστων τραγουδιών, όπως το ομώνυμο και το υπέρ-έπος "Armageddon Bound". Από τα πιο heavy metal - death metal άλμπουμ όλων των εποχών, if you know what I mean που λένε και στο χωριό μου.

Τόλης Δόσης

38. Cannibal Corpse - The Bleeding
Metal Blade (1994)

Μετά την επιτυχία του "Tomb Of The Mutilated", οι κανίβαλοι δεν επαναπαύτηκαν σε αυτήν, αλλά έστρωσαν τον κώλο τους και έγραψαν ένα από τα πιο αρρωστημένα death metal άλμπουμ, που έχουν κυκλοφορήσει. Τρία πράγματα φταίνε για αυτό. Πρώτον η ανωμαλία που βαράει τον Chris Barnes και τον ωθεί στην πλέον αποκρουστική στιχουργία, δεύτερον η αδιανόητα καλή δουλειά των Barret και Owen στις κιθάρες και τρίτον η τέλεια λασπώδης παραγωγή. Δεν φοβούνται να προσθέσουν ατμόσφαιρα και τεχνικούρα στην μουσική τους χωρίς να χάσουν καθόλου σε ένταση και να δικαιωθούν πανηγυρικά για αυτό. Είναι ο καλύτερος δίσκος της τεράστιας καριέρας τους και αυτό το αποδεικνύουν τραγούδια όπως τα "Stripped Raped And Straggled", "Fucked With A Knife" και το κορυφαίο "Staring Through The Eyes Of Dead".

Τόλης Δόσης

39. Dream Theater - Awake
Atlantic Records (1994)

Μετά την επιτυχία του "Images And Words", η επόμενη κίνηση των Dream Theater δεν ήταν να επαναλάβουν τη συνταγή που πέτυχε, αλλά να στρέψουν τον ήχο τους σε πιο heavy και σκοτεινές κατευθύνσεις. Σε μια περίοδο που το grunge ήταν σε άνθηση και πολλές metal μπάντες «μαλάκωσαν», οι Dream Theater εμφανίζονται πιο heavy από ποτέ, με την επτάχορδη κιθάρα να πρωταγωνιστεί. Το κύκνειο άσμα του Kevin Moore "Space Dye Vest" έμεινε ανεξίτηλα χαραγμένο στη μνήμη των οπαδών ως απόδειξη της λυρικότητας που προσέδωσε στον ήχο των Dream Theater, ενώ το "Awake" ακόμη και σήμερα παραμένει μια από τις πιο ιδιόμορφες, σκοτεινές και πειραματικές δουλειές της μπάντας.

Νίκος Καταπίδης

40. Emperor - In The Nightside Eclipse
Candlelight Records (1994)

Οι Emperor με το πρώτο τους μόλις άλμπουμ κάνουν μια μουσική επανάσταση και πραγματικά πηγαίνουν τον ακραίο μεταλλικό ήχο ένα βήμα μπροστά. Το "In The Nightside Eclipse" προβάλλει το black metal σαν ένα σκεπτόμενο προϊόν και ξεμπροστιάζει τους επικριτές του. Ο δίσκος που φέρνει στην απόλυτη αντιπαράθεση την ωμότητα και την κυνικότητα του μαύρου ήχου, με τις αιθέριες και ταυτόχρονα μυστικιστικές μελωδίες. Ο πρώτος και ο καλύτερος. Πολύ-επίπεδες συνθέσεις, δαιδαλώδης εναλλαγές και μια συνεχόμενη φαντασμαγορική ατμόσφαιρα. Έχει τόσα πράγματα να θαυμάσει κανείς εδώ με κύριο αυτό της οξυδέρκειας και της απαράμιλλης μουσικότητας των μελών της μπάντας, που τους οδηγεί στο να κάνουν τόσα πολλά πράγματα στην μουσική τους και να τα κάνουν όλα τέλεια. Αξεπέραστο.

Τόλης Δόσης

41. Machine Head - Burn My Eyes
Roadrunner Records (1994)

Αναμφίβολα, το "Burn My Eyes" αποτελεί ένα από τα καλύτερα και σπουδαιότερα ντεμπούτα στην ιστορία του metal. Οι Καλιφορνέζοι Machine Head κατάφεραν από την πρώτη τους κιόλας προσπάθεια να χωρέσουν σε έναν δίσκο όλα όσα τους δίδαξε το thrash metal των '80s, το groove metal των Pantera και η αλητεία του hardcore punk του Bay Area. Στιχουργικά εξαπολύουν επίθεση προς όλες τις μορφές του κατεστημένου, ενώ μουσικά μοιράζουν απλόχερα μανιασμένα riff και solo, και την ίδια στιγμή το rhythm section των Duce και Kontos είναι για σεμινάριο. Το αποτέλεσμα ήταν συγκλονιστικό και ύμνοι όπως το "Davidian", το "Old" και το "None But My Own" ξεπήδησαν μέσα από το "Burn My Eyes" και μας συντροφεύουν ακόμα, είκοσι χρόνια μετά.

Αντώνης Τζιράκης

42. Mayhem - De Mysteriis Dom Sathanas
Deathlike Silence (1994)

Ο δίσκος αυτός κυκλοφόρησε σε μια εποχή που το black metal είχε αρχίσει να αποκτάει φήμη και κατά κάποιο τρόπο φέρει την αύρα και την τραγικότητα όλων αυτών που συνέβησαν στην μπάντα και στο ιδίωμα εκείνα τα χρόνια. Κυκλοφόρησε μετά τη δολοφονία του Euronymous και ήταν όπως ακριβώς τον θέλαμε και περιμέναμε. Ένα μαύρο έπος, σκοτεινό και απόκοσμο που κουβαλάει μια επιθανάτια, μακάβρια και νοσηρή ατμόσφαιρα, τη στιγμή που η ερμηνεία του Attila επιδεινώνει επικίνδυνα αυτή την ατμόσφαιρα. Οι ξυραφένιες κιθάρες και το σπουδαίο drumming από τον Hellhammer ολοκληρώνουν την πιο εμβληματική στιγμή στην πολυτάραχη ιστορία τους και ένα από τα άλμπουμ που όρισαν το black metal, ενώ παράλληλα αποτέλεσε το τέλος μιας εποχής για τον χώρο.

Αντώνης Κονδύλης

43. Megadeth - Youthanasia
Capitol Records (1994)

Το "Youthanasia" υπήρξε η τέλεια μετεξέλιξη στην μουσική πορεία των Megadeth. Το thrash του παρελθόντος έχει αντικατασταθεί από ξεκάθαρο heavy metal, της υψηλότερης ποιότητας μάλιστα. Η κυρία που κρεμάει παιδάκια ανάποδα στο εξώφυλλο ήταν αρκετή για να προκαλέσει την φαντασία των νεοεισερχόμενων στη metal μουσική ακροατών και η δημοφιλία τραγουδιών όπως το "Train Of Consequences" και το "A Tout Le Monde” συντέλεσαν στο να διατηρηθεί σε υψηλά εμπορικά επίπεδα το συγκρότημα. Όμως, το ζουμί του άλμπουμ, βρίσκεται σε «δευτερεύοντα» τραγούδια, όπως το "Addicted To Chaos", το "Family Tree", το ομώνυμο και το "I Thought I Knew It All" που ορίζουν το μεστό metal songwriting. Τα ναρκωτικά ήταν ακόμα εκεί, ο Θεός έκανε την εμφάνισή του στα credits για πρώτη φορά και η τετράαδα των Megadeth διατηρήθηκε στην κορυφή.

Χρήστος Καραδημήτρης

44. Pantera - Far Beyond Driven
East West Records (1994)

Μετά από το ιστορικό "Cowboys From Hell" και το τεράστιο "Vulgar Display Of Power", οι Pantera επέστρεψαν το 1994 πιο εξαγριωμένοι από ποτέ με τον τρίτο τους (στα '90s) και φαρμακερό δίσκο "Far Beyond Driven". O Dimebag μας προσέφερε μερικά από τα πιο συγκλονιστικά riff στην ιστορία του metal όπως τα "I'm Broken", "5 Minutes Alone" και "Slaughtered", όσο ο Anselmo επιβεβαίωνε για ακόμα μια φορά πως είναι από τους πιο χαρισματικούς frontmen όλων των εποχών, με ερμηνείες όπως του "Shedding Skin". Φυσικά οι Vinnie και Rex ήταν παραδείγματα προς μίμηση για κάθε νέο επίδοξο drummer και μπασίστα και όλοι μαζί συνολικά δημιούργησαν ένα ακόμα μνημείο για την metal μουσική που κατάφερε να φτάσει μέχρι το νο.1 του Billboard παρά τον «αντιεμπορικά» βαρύ ήχο του.

Αντώνης Τζιράκης

45. Queensrÿche - Promised Land
ΕΜΙ (1994)

Οι Queensrÿche είχαν ήδη φτάσει άπιαστες κορυφές, με δίσκους σαν το "Rage For Order" ή το "Operation: Mindcrime" και απογειώθηκαν εμπορικά με το "Empire". Επομένως, ηχητικές στροφές σαν εκείνες που συνέβησαν στο μαγευτικό "Promised Land", για συγκροτήματα τέτοιου βεληνεκούς και τέτοιου καλλιτεχνικού εκτοπίσματος ακούγονται φυσικές και εναρμονισμένες στην λογική της προοδευτικής τάσης των Queensrÿche. Η στιγμή που αγκάλιασαν το παραδοσιακό prog rock, άφησαν τις Floyd-ικές πινελιές να πρωταγωνιστήσουν και το δίδυμο DeGarmo / Tate δημιούργησε το πιο φιλόδοξο και αριστουργηματικό του πόνημα. Εσωστρεφές αλλά και μελωδικό, ταξιδιάρικο αλλά και ατμοσφαιρικό, το "Promised Land" αποτελεί έναν αιώνιο θρίαμβο της προοδευτικής μουσικής των '90s.

Πάνος Παπάζογλου

46. Skyclad - The Prince Of The Poverty Line
Noise Records (1994)

Από μία τετράδα κορυφαίων κυκλοφοριών σε μία τετραετία και με ελάχιστη διαφορά από το "A Burnt Offering For The Bone Idol", το "The Prince Of The Poverty Line" αναδεικνύεται ως η πιο ξεχωριστή δουλειά των Skyclad, με βασικό κριτήριο της ωριμότερη προσέγγισή του και την συνοχή που διαθέτει. Οι Βρετανοί που (συν)δημιούργοί του folk metal, στην τέταρτή τους κυκλοφορία και πρώτη με την Cath Howell σε βιολί και πλήκτρα, καταθέτουν ένα σύνολο περίτεχνων στην απλότητά τους συνθέσεων, πλημμυρισμένων από πόνο και τσαμπουκά, ακαταμάχητες μελωδίες και αιχμηρά riff, οργισμένα φωνητικά και αγωνιώδεις εκκλήσεις. Περισσότερο λυπηρό, πάντως, από το γεγονός ότι αυτή η μπάντα και αυτός ο δίσκος τείνουν να ξεχαστούν, είναι ότι έχουν ξεχαστεί και οι κατάστασεις που περιγράφουν, όχι γιατί δεν υπάρχουν αλλά γιατί τις αγνοούμε.

Θοδωρής Ξουρίδας

47. Stratovarius - Dreamspace
T&T Records (1994)

Τo 1989 κάνει την εμφάνιση του ένα σχήμα από την Φινλανδία με το περίεργο όνομα Stratovarius. Τότε λίγοι τους πρόσεξαν, κάτι που άλλαξε πέντε χρόνια αργότερα όταν είδε το φως της δημοσιότητας η τρίτη δουλειά τους, "Dreamspace". Ο κύριος σύνθετης και mainman τότε του σχήματος Timo Tolkki γράφει, συνθέτει και ερμηνεύει τραγούδια που θα μείνουν ιστορικά και θα χαρακτηρίσουν όλο το ευρωπαϊκό power metal κίνημα στα '90s, καθώς ο συνδυασμός δύναμης, μελωδίας, ατμόσφαιρας και ταχύτητας θα συνόδευε για πάντα την μπάντα. Το "Chasing Shadows" που ανοίγει τον δίσκο αποτέλεσε την πρώτη μεγάλη επιτυχία του συγκροτήματος, την οποία πολλοί «μαθητές» τους ζήλεψαν. Τα υπόλοιπα είναι απλά ιστορία...

Θοδωρής Μηνιάτης

48. Type O Negative - Bloody Kisses
Roadrunner Records (1994)

Στα περήφανα '90s, το ΜΤV και το VH1 έπαιζαν σχεδόν καθημερινά τραγούδια αυτού του goth-thrash-pop-doom-metal πλατινένιου δίσκου και ο Peter Steele βρέθηκε ακόμα και centerfold στο Playgirl, γιατί απλά μπορούσε. Αυτοσαρκασμός, εμπαιγμός, ειρωνεία, ρατσισμός και προσβολές σε σεξουαλικές και πολιτικές πεποιθήσεις σπέρνουν το αηδιαστικό πράσινο μίασμα της διχόνοιας και αυτοί το ομολογούν αλλά εσύ ακόμα δεν μπορείς να το καταλάβεις, αλλά ακόμα και να καταλάβεις πάλι δεν μπορείς να είσαι σίγουρος. Ίσως ψυχολόγοι του μέλλοντος καταφέρουν να μας εξηγήσουν κάποτε το φαινόμενο "Bloody Kisses". Μια μπάντα πολύ καλύτερη από τους Metallica, τους Iron Maiden και ισάξια με τους Black Sabbath, αν με πιάνετε.

Νικόλας Ρώσσης

49. Virgin Steele - The Marriage Of Heaven And Hell - Part One
T&T Records (1994)

Μπορεί οι Virgin Steele να έχασαν ακόμα και τον προσανατολισμό τους με το αντιφατικό "Life Among The Ruins" του 1992, ο David DeFeis όμως δεν το έβαλε κάτω, και με άξιους συμπαραστάτες τον Dave Pursino και τον Joey Ayzazian στην τελευταία του εμφάνιση, κυκλοφόρησε έναν αριστουργηματικό δίσκο. Ο λόγος φυσικά για το εξαιρετικής ωραιότητας και ωριμότητας πρώτο μέρος του εμπνευσμένου από τα γραπτά του Willian Blake "The Marriage Of Heaven And Hell". Το καλό και το κακό περιπλέκονται σε δεκατέσσερις ιστορίες και 70 ολόκληρα λεπτά, με τις εκπληκτικές μελωδίες να ρέουν αδιάλειπτα η μία πίσω από τις άλλη, τον Pursino να παραδίδει μαθήματα ριφολογίας και ευελιξίας και τον DeFeis να καταθέτει ψυχή πίσω από τα πλήκτρα και το μικρόφωνο. Με μία φράση «παραγνωρισμένος δίσκος, πραγματικό κόσμημα για το κλασικότροπο και λυρικό heavy metal».

Θοδωρής Ξουρίδας

50. Anathema - The Silent Enigma
Peaceville Records (1995)

Το πρώτο βήμα των Anathema προς έναν λιγότερο brutal και περισσότερο ατμοσφαιρικό ήχο, με τον Vincent να αναλαμβάνει τα καθήκοντα του τραγουδιστή, αποτελεί έναν από τους πιο ιδιαίτερους δίσκους της μπάντας. Καταφέρνει να συνδυάσει την metal βαρύτητα με μια μελαγχολική μελωδικότητα που θα γινόταν το σήμα κατατεθέν των Anathema στις επόμενες δουλειές τους. Μπορεί κομμάτια όπως τα "Sunset Of Age", "Restless Oblivion" και "The Silent Enigma" να λείπουν πλέον από τις συναυλίες της μπάντας, εμείς όμως δεν ξεχνάμε τη συγκίνηση που μας προσέφεραν, ενώ το "A Dying Wish" ακόμη και σε πιο soft έκδοση δεν παύει να είναι ένα από τα καλύτερα τραγούδια των Anathema.

Νίκος Καταπίδης

51. At The Gates - Slaughter Of The Soul
Earache (1995)

Πρόκειται για τον δίσκο που οριοθέτησε το πώς πρέπει να ακούγεται το μελωδικό death metal. Στις αρχές της δεκαετίας του '90, στην γενέτειρα του είδους το Γκέτεμποργκ, ξεπήδησε ένα ολόκληρο νέο κίνημα από μπάντες που δημιούργησαν αυτό που αργότερα όλοι μας αποκαλούμε «σουηδικό death». Όμως, από όλους, αυτοί που τελειοποίησαν πρώτοι το αποτέλεσμα είναι οι At The Gates με τον τέταρτό τους δίσκο. Μελωδικοί και ταυτόχρονα γκαζωμένοι μουσικά, οργισμένοι αλλά και πιο ψαγμένοι από ποτέ στιχουργικά, δημιούργησαν κομμάτια σαν τα αξεπέραστα "Blinded By Fear", "Slaughter Of The Soul", "Suicide Nation" και "Cold", προσφέροντάς μας έναν δίσκο που έγινε αντικείμενο μελέτης από όλες τις μπάντες του είδους και αργότερα του αμερικανικού N.W.O.A.H.M..

Αντώνης Τζιράκης

52. Blind Guardian - Imaginations From The Other Side
Virgin Records (1995)

Οι Blind Guardian είχαν ήδη δύο άλμπουμ ("Tales..." και "Somewhere...") που θα μπορούσαν να είχαν θέση σε αυτό εδώ το αφιέρωμα, καθώς πήγαν την μουσική της μπάντας ένα βήμα μπροστά και είναι αμφότερα σπουδαία. Όμως, επιτρέψτε μου να θεωρώ ότι το "Imaginations From The Other Side" στέκει σχεδόν 20 χρόνια μετά ως το magnum opus τους κι ως ένα από τα αρτιότερα δείγματα αυτής της μουσικής. Δεν περιέχει ούτε μισή μέτρια σύνθεση, από το μαγικό ακουστικό "A Past And Future Secret" ως τα καταιγιστικά "I'm Alive" και "Born In A Mourning Hall", κι από τα μεγαλειώδη "The Script For My Requiem" και "Mordred's Song" ως το singe "Bright Eyes". Δίσκος που θα μας θυμίζει για πάντα πως το παιδί μέσα μας, που ταξιδεύει με τα παραμύθια και τις μουσικές του, δεν θα πεθάνει ποτέ.

Χρήστος Καραδημήτρης

53. Dark Tranquillity - The Gallery
Osmose (1995)

Οι Dark Tranquillity παίζουν με το μυαλό μας ήδη από το εξώφυλλο του "The Gallery", η δημιουργία του οποίου τρέναρε την κυκλοφορία του δίσκου. Με τον πρώην τραγουδιστή των In Flames να αφήνει την κιθάρα και να παίρνει θέση πίσω από το μικρόφωνο, οι Σουηδοί φέρνουν στο μουσικό προσκήνιο το Gothenburg. Μαζί με τους At The Gates και τους In Flames δίνουν την απάντησή τους στους πρωτευουσιάνους της ακραίας σκηνής με άφθονη μελωδία, έντονα folk στοιχεία, πλήκτρα και γυναικεία φωνητικά. Φυσικά, ο όρος death metal μόνο ως κατάλοιπο δεν έμεινε, αφού οι συνθέσεις δεν υπολείπονται σε τ(ρ)αχύτητα. Ο δίσκος περιέχει μερικές από τις πιο χαρακτηριστικές συνθέσεις του σχήματος, όπως το ομώνυμο, το "Lethe" και το "Punish My Heaven" και χαρακτηρίζεται δίκαια ως ένας εκ των θεμέλιων λίθων του NWOSDM (New Wave Of Swedish Death Metal).

Άλκης Κοροβέσης

54. Death - Symbolic
Roadrunner Records (1995)

Το ποιος αντικειμενικά θα μπορούσε να είναι ο καλύτερος δίσκος των Death είναι ένα ερώτημα που μάλλον δεν θα απαντηθεί ποτέ, αλλά προσωπικά θα επέλεγα το "Symbolic". Αποτελεί τη στιγμή που ο μεγάλος Chuck Schuldiner επιτυγχάνει την απόλυτη ισορροπία. Είναι ο δίσκος που αισθάνεσαι ότι οι Death συνθέτουν χωρίς αύριο και εκτελούν αυτές τις συνθέσεις με ακρίβεια, συναίσθημα και πάθος, αγγίζοντας μια ανατριχιαστική τελειότητα. Τα φωνητικά του Chuck ακούγονται πιο προσιτά σε σχέση με το παρελθόν, οι κιθάρες παράγουν riff και μελωδίες μοναδικές, ενώ το σεμιναριακού επιπέδου drumming του τεράστιου Hoglan δημιουργεί μια ραχοκοκαλιά που στηρίζει το οικοδόμημα του "Symbolic", ενώ παράλληλα το χρωματίζει με την απαράμιλλη τεχνική του. Ένα από τα σημαντικότερα συγκροτήματα της δεκαετίας του '90 που αγαπήθηκε από πολλούς, αλλά δυστυχώς δεν ολοκλήρωσε την πορεία του.

Αντώνης Κονδύλης

55. Dissection - Storm Of The Light's Bane
Nuclear Blast (1995)

Οι Dissection αποτέλεσαν την αντιπροσωπευτικότερη μπάντα του σουηδικού black metal. Ο δεύτερός τους δίσκος βαραίνει λίγο τον έως τότε αδιαπραγμάτευτο μαυρομεταλλικό ήχο, φέρει μια αψεγάδιαστη και ισορροπημένη παραγωγή και απευθύνεται ανοικτά σε ένα ευρύτερο ακροατήριο. Ο εκλιπών Jon Nodtveidt προσφέρει άψογα δομημένες συνθέσεις, αμεσότητα, μελωδία και ατμόσφαιρα που αγκαλιάζουν τα περιορισμένα blastbeats, ενώ σε πολλά σημεία η μουσική ακροβατεί ανάμεσα στο black και στο death metal. Το άλμπουμ έχει το σπουδαίο ότι κάνει τα βασικά, αλλά τα κάνει τέλεια και αναμφίβολα, από τους σπουδαιότερους black metal δίσκους όλων των εποχών, που έφερε στο ιδίωμα νέους οπαδούς.

Αντώνης Κονδύλης

56. Down - NOLA
Elektra (1995)

Είναι πολλά τα supergroup με τα οποία έχουμε έρθει σε επαφή, εξίσου πολλές είναι και οι καλές κυκλοφορίες που έχουμε δει από αυτά. Όμως, αυτό που έκαναν οι Down στον πρώτο τους δίσκο μοιάζει αξεπέραστο ακόμα και σήμερα, 19 χρόνια μετά. Δεν είναι μόνο ότι δημιούργησαν κομματάρες, σαν τα "Rehab", "Stone The Crow", "Bury Me In Smoke", "Eyes Of South" και "Hail The Leaf", αλλά το ότι αυτό το κράμα καλλιτεχνών καταφέρνει μέσα σε αυτά τα 56 λεπτά, να μας κάνει να δούμε μέσα από τα δικά τους μάτια όλη την βρωμιά που έχουν βιώσει εκείνοι στην Νέα Ορλεάνη. Διότι οι Anselmo, Keenan, Bower, Windstein και Strange εκτός από την μουσική τους, καταθέτουν και κομμάτια από την ψυχή τους στο "NOLA".

Αντώνης Τζιράκης

57. Gamma Ray - Land Of The Free
Noise Records (1995)

Η χρυσή για το ευρωπαϊκό power metal δεκαετία του '90 σφραγίστηκε από δίσκους όπως το "Land Of The Free" των Gamma Ray. Ο δρόμος προς την καταξίωση για το πνευματικό παιδί του Kai Hansen δεν ήταν πάντως εύκολος. Η απόφασή του καταρχάς να αφήσει τους κραταιούς Helloween και να ακολουθήσει το προσωπικό του όραμα ενείχε ρίσκο και απαιτούσε «καρύδια». Ρίσκο ήταν να αναλαβει ο ίδιος τα πρώτα φωνητικά, μετά από τρεις οκλοκληρωμένες δουλειές με τον ικανότανο Ralf Scheepers. Το αποτέλεσμα όμως τον δικαιώσε απόλυτα. Οι καταιγιστικοί ρυθμοί του τευτονικού metal συνδυάστηκαν άψογα με τις μοναδικές μελωδίες που ώρες-ώρες θαρρείς πως μόνο οι φίλοι μας οι Γερμανοί μπορούν να γράψουν και ο τέταρτος δίσκος των Gamma Ray απογείωσε τον Kai και την παρέα του. Όποιος θέλει επετειακή περιοδεία για τα 20 χρόνια να σηκώσει το χέρι...

Θοδωρής Ξουρίδας

58. Iced Earth - Burnt Offerings
Century Media (1995)

Τέσσερα χρόνια μετά το υπέροχο "Night Of The Stormrider" οι Iced Earth επιστρέφουν στην δισκογραφία με το "Burnt Offerings", ένα άλμπουμ που έμελε να είναι η αρχή μιας πορείας που πολλοί έχουν ζηλέψει. Το δεξί χέρι-ξυράφι του κιθαρίστα και mainman Jon Schaffer αλλά και ο πρωτοεμφανιζόμενος τότε τραγουδιστής Matt Barlow, που θα συνέδεε το όνομά του με την χρυσή ιστορία του σχήματος, πρωτοστατούν σε ένα άλμπουμ που κατάφερε να συνδυάσει αρμονικά τα πομπώδη power μέρη του παρελθόντος με μια ατμόσφαιρα που θύμιζε άλλες εποχές όπου η θεατρικότητα είχε βασικό ρόλο στις συνθέσεις. Όλο το άλμπουμ έχει μια υποβόσκουσα evil ατμόσφαιρα σαν soundtrack ταινίας θρίλερ με συνθέσεις που ηχούν άκρως σκοτεινές και ογκώδεις. Μόλις είχε ξεκινήσει η άνοδός τους.

Θοδωρής Μηνιάτης

59. My Dying Bride - The Angel And The Dark River
Peaceville Records (1995)

Τα brutal φωνητικά μπήκαν στην άκρη, οι ταχύτητες έπεσαν και οι death metal καταβολές μπήκαν στο μπαούλο, το βιολί ανέλαβε πρωταγωνιστικό ρόλο, οι στίχοι έγιναν πιο άμεσοι και οι συνθέσεις σαφώς ό,τι πιο προσιτό στον μέσο ακροατή έχουν κυκλοφορήσει ως σήμερα οι Βρετανοί. Ο Stainthorpe καταθέτει την ψυχή του με την εκφραστικότητα και τη θεατρικότητα της φωνής του να διαπερνά τα ηχεία και να σε πνίγει στη μαυρίλα των συνθέσεων και των στίχων, ενώ το προσφάτως επανασυνδεδεμένο κιθαριστικό δίδυμο κλονίζει με τις καταθλιπτικές μελωδίες του και τα τελευταία σου ψυχικά αποθέματα. Σημαντικό ρόλο στον ήχο του "The Angel And The Dark River" έπαιξαν και τα Academy Studios, που συνδέθηκαν άρρηκτα με το όνομα της μπάντας. Το προκλητικό "The Cry Of Mankind" έχει μείνει στην ιστορία ως ένας ύμνος της ατμοσφαιρικής σκηνής.

Άλκης Κοροβέσης

60. Paradise Lost - Draconian Times
Music For Nations (1995)

Έχεις ήδη αλλάξει τον ρου του σκληρού ήχου τουλάχιστον δύο φορές, με το "Gothic" και το "Icon". Ποιό είναι το επόμενο βήμα σου; Τα αλλάζεις όλα πάλι, με πρόσημο θετικό και με μια τάση βελτίωσης του ήδη μοναδικού σου ήχου. Αυτό θα μπορούσε να χαρακτηρίσει τους Paradise Lost της δεκαετίας, ενός εκ των πιο επιδραστικών metal γκρουπ που ξεπήδησαν από τη Βρετανία τα τελευταία πολλά χρόνια. "Enchantment", "Hallowed Land", "Shadowkings" κ.ο.κ., συνιστούν μεγαλειώδεις συνθέσεις που αναδιαμόρφωσαν όχι μόνο τους Paradise Lost και τις ατμοσφαιρικές παραμέτρους στο metal εν γένει, αλλά και ορίζουν την τάση για πειραματισμό που κυριαρχούσε στα μέσα εκείνης της δεκαετίας. Το "Draconian Times" θα μνημονεύεται ως ένα άλμπουμ - σταθμός. Και όμως! Οι συγκεκριμένοι τύποι συνέχισαν να εξελίσσονται, χωρίς να πατάνε στην καθολική επιτυχία που τους προσφέρθηκε, γι' αυτό και τα μουσικά '90s ανήκουν στους τολμηρούς.

Πάνος Παπάζογλου

61. Sentenced - Amok
Century Media (1995)

Ίσως να μην του φαίνεται, αλλά το "Amok" είναι ένα crossover μελωδικού death metal, παραδοσιακού Maiden-ικού heavy metal και αλκοολικού rock 'n' roll, τίγκα στα χιτάκια, παιγμένο από τέσσερα 19-χρονα τυπάκια από ένα χωριό της Φινλανδίας. Δεν έχει τον πιο τέλειο ήχο (δεν είχε αναλάβει ο Sorychta ακόμα να τους κάνει παραλίγο HIM), ούτε ο Taneli Jarva έχει την καλύτερη φωνή αλλά έχει την δυναμική και την «αυθεντικότητα» να βάλει νωρίς το λιθαράκι του σε ένα είδος που ακόμα δεν είχε ξεμυτίσει καλά-καλά από τις γειτονιές του Gothenburg στη γειτονική Σουηδία. Ίσως από το πιο αγνά και μπαρουτοκαπνισμένα άλμπουμ της δεκαετίας με ποιότητα και διάρκεια στον χρόνο.

Νικόλας Ρώσσης

62. Angra - Holy Land
Limb Music (1996)

"Like a teenager discovery, what's more delightful than this?". Το ρεφρέν του "Z.I.T.O." σχεδόν λέει τα πάντα για το συναίσθημα που προκάλεσε στον metal κόσμο η έλευση του "Holy Land". Ήταν σαν την αποκάλυψη ενός νέου κόσμου και αμφιβάλλω πως υπάρχει κάποιος που να μην υποκλίνεται στην ποιότητα αυτού του άλμπουμ. Η προικισμένη και ταλαντούχα παρέα (τότε) των πέντε αυτών Βραζιλιάνων, κλείστηκε στο εξοχικό σπίτι του drummer Ricardo Confessori και μπόλιασε τη μουσική της με παραδοσιακά μουσικά στοιχεία, δημιουργώντας ένα ανεπανάληπτο αριστούργημα. Το κιθαριστικό δίδυμο των Loureiro / Bittencourt είναι εκ των κορυφαίων που υπήρξαν ποτέ σε αυτή τη μουσική και ο Matos πάτησε στις κορυφές που έχει πατήσει πολύ μικρός αριθμός ερμηνευτών σε αυτό το είδος μουσικής σε ένα άλμπουμ του οποίου η μοναδικότητα και η μαγεία δεν επαναλήφθηκε και δεν θα επαναληφθεί ποτέ κι από κανέναν.

Χρήστος Καραδημήτρης

63. Cradle Of Filth - Dusk... And Her Embrace
Music For Nations (1996)

Κακά τα ψέματα, όσο και να έχουν λοιδορηθεί από το 2000 και έπειτα, οι Cradle Of Filth ήταν από τα πιο καυτά ονόματα τη δεκαετία του 1990. Μέσα σε έξι χρόνια κυκλοφόρησαν τέσσερις δισκάρες (και ένα EP) που πολλοί θα ζήλευαν. Το τέλειο δέσιμο black metal με gothic ήρθε με το "Dusk... And Her Embrace", έναν δίσκο που ακόμα και σήμερα ανατριχιάζω με την υποβλητική του ατμόσφαιρα. Η μεταφυσική θεματολογία του και οι βαμπιρικές αναφορές αναγνωρίστηκαν ετεροχρονισμένα, αποφεύγοντας τις γελοίες υπερβολές. H λογοτεχνική γραφή και η love or hate φωνή του Dani, ο συνθετικός οίστρος των Pyres και Anstis, το εξωπραγματικό drumming του Barker και η στοιχειωτική φωνή της Deva κάνουν τον δίσκο ότι πιο ποιοτικό έχει κυκλοφορήσει το σχήμα. Αξίζει να αναφερθεί η συμμετοχή του Cronos των Venom στο "Haunted Shores".

Άλκης Κοροβέσης

64. Grave Digger - Tunes Of War
GUN Records (1996)

Παρόλο που οι Grave Digger ξεκίνησαν δισκογραφικά την καριέρα τους το 1984, έπρεπε να περάσουν αρκετά χρόνια για να μπουν με δάφνες στα σαλόνια του heavy metal και συγκεκριμένα κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του '90, όταν κι αποφάσισαν να προσθέσουν περισσότερα τευτονικά και δυναμικά μέρη στον αμιγώς γερμανικό τους ήχο, «βαραίνοντας» τις συνθέσεις τους. Ήταν, όμως, η μεγάλη επιτυχία της ταινίας "Braveheart", το 1995, η οποία αποτέλεσε το έναυσμα για να συνθέσουν και να κυκλοφορήσουν τον δίσκο που θα άλλαζε όλη την υπόλοιπη καριέρα τους. Στο "Tunes Of War" τα άκρως πωρωτικά και ιδιαίτερα πιασάρικα τραγούδια, συνδυαζόμενα με την εξιστόρηση της σκωτσέζικης επανάστασης, λατρεύτηκαν άμεσα από τους οπαδούς και το τι ακολούθησε είναι λίγο πολύ γνωστό.

Θοδωρής Μηνιάτης

65. Iced Earth - The Dark Saga
Century Media (1996)

Έναν χρόνο μετά το "Burnt Offerings", κι ενώ βρίσκονται σε ανοδική πορεία, οι Iced Earth κυκλοφορούν το "The Dark Saga", ένα άλμπουμ που τους έδωσε την απαραίτητη ώθηση ώστε να αυξήσουν την αναγνωρισμότητά τους και να γίνουν ακόμα πιο αγαπητοί. Με πρωτεργάτες πάλι το δίδυμο Jon Schaffer / Matt Barlow, οι Αμερικάνοι μας χαρίζουν το πρώτο concept άλμπουμ τους, το οποίο καταπιάνεται με το comic "Spawn", ενώ μουσικά άφησαν εν μέρει πίσω την άκρως σκοτεινή ατμόσφαιρα της προηγούμενης δουλειάς τους. Οι συνθέσεις παρουσιάζονται πιο «απλοϊκές» μουσικά και πιο μελωδικές, με περισσότερα heavy παρά power στοιχεία εν συγκρίσει με το παρελθόν τους και τα 45:24 λεπτά διάρκειας αποδείχθηκαν καθοριστικά για την μπάντα, σηματοδοτώντας ακριβώς το στυλ που θα ακολουθούσαν μουσικά τα επόμενα χρόνια. Η λατρεία για τις συνθέσεις του δίσκου κρατάει μέχρι σήμερα.

Θοδωρής Μηνιάτης

66. In Flames - The Jester Race
Nuclear Blast (1996)

Θεωρείται από πολλούς ένας από τους τρεις πιο αντιπροσωπευτικούς δίσκους του NWOSDM μαζί με τα "Slaughter Of The Soul" και "Gallery". Όχι άδικα, μιας και το "Jester Race" είναι ένας δίσκος που καταφέρνει να συνδυάσει επιτυχημένα ακραία και μελωδικά στοιχεία σε απόλυτη αρμονία. Πολλές μελωδικές γραμμές παρεμβάλλονται ανάμεσα στα μετρημένα -trademark του ήχου- χτυπήματα του -τότε drummer- Gelotte χωρίς να υπερφορτώνονται στο ελάχιστο τα κομμάτια. Το λιγότερο τρεις κιθάρες σε καθένα, δυο lead και μια ρυθμική, από τη μία τα κάνουν ιδιαιτέρως ενδιαφέροντα, από την άλλη δυσκολεύουν την παρουσία τους σε ένα setlist. Ξανακουγοντας τον δίσκο συνειδητοποίησα ότι το πρόσφατο "Filtered Truth" περιέχει λίγο από "December Flower", ενώ το "Dead God In Me" είναι μια ελαφρώς διαφοροποιημένη επανεκτέλεση του "Inborn Lifeless" από το EP "Subterranean".

Άλκης Κοροβέσης

67. Katatonia - Brave Murder Day
Avantgarde Music (1996)

Η τελευταία δουλειά των Katatonia με brutal φωνητικά, με τον Mikael Åkerfeldt πίσω από το μικρόφωνο, είχε ήδη να αρχίσει να δείχνει την πειραματική διάθεση της μπάντας και την απόφασή της να αρχίσει να ξεφεύγει από τον κλασσικό doom-death ήχο. Τα καθαρά φωνητικά του Jonas Renske αρχίζουν να έχουν μεγαλύτερη παρουσία, οι ταχύτητες ανεβαίνουν, δίνοντάς μας ένα αρκετά ιδιαίτερο αποτέλεσμα, μια μίξη μεταξύ παλιού και νέου ήχου που αναδεικνύει και την συνθετική ικανότητα της μπάντας, που αλλάζει, εξελίσσεται, αλλά δεν χάνει την ουσία και τα στοιχεία που την κάνουν ξεχωριστή στο χώρο του metal. "Brave", "Rainroom" αλλά και το ατμοσφαιρικό "Day" αποτελούν απόδειξη της ευελιξίας των Katatonia και των δυνατών συγκινήσεων που προσφέρει το άλμπουμ.

Νίκος Καταπίδης

68. Moonspell - Irreligious
Century Media (1996)

Πολλά διαμάντια του ατμοσφαιρικού ήχου -και όχι μόνο- βγήκαν από το εργοστάσιο παραγωγής δίσκων της Century Media που λεγόταν Woodhouse Studios και τον «in-house» παραγωγό τους, Waldemar Sorychta. Αν και μια περίοδο -που ήταν και της μόδας αυτός ο ήχος - υπήρχε αυτή η σταθερή γραμμή παραγωγής με δίσκους που ακούγονταν ακριβώς το ίδιο, κάποιοι που ενδεχομένως είχαν ταλέντο από μόνοι τους ξεχώρισαν. Οι Moonspell βρήκαν την σπάνια ισορροπία μεταξύ εμπορικότητας, λυρισμού και γνήσιας καλλιτεχνικής έκφρασης παραμένοντας όμως metal. Για αυτό άλλωστε ο ήχος του "Irreligious" έγινε μανιέρα της εταιρείας για πολύ μεγάλο χρονικό διάστημα. Όμως επειδή τίποτα δεν είναι τυχαίο και για να καταλάβετε το τεράστιο εύρος του αντίκτυπου που είχε αυτός ο δίσκος, ακόμα και η μάνα μου ήταν «Team Fernando» για πολλά χρόνια. True Story.

Νικόλας Ρώσσης

69. Neurosis - Through Silver In Blood
Relapse Records (1996)

Όπως είχαμε πει και στον οδηγό δισκογραφίας των Neurosis, αυτός είναι ο δίσκος που εξέλιξε τους Αμερικάνους σε κάτι τεράστιο, ο δίσκος που το τέρας έδειξε τα δόντια του. Με αυτή την κυκλοφορία διαμορφώθηκε το μέλλον στην ατμόσφαιρα του sludge και όχι μόνο, καθώς εδώ το metal απέκτησε νέες διόδους σε πιο μοντέρνα και πειραματικά παρακλάδια που τόσο έλειπαν. Οι Neurosis είναι συνώνυμο με την ακεραιότητα και σε αυτόν το δίσκο αποδίδουν ακέραια την απελπισία, τον τρόμο, την ένταση, την κουλτούρα, την έμπνευση και την δυναμική που εκφράζουν μοναχά και αποκλειστικά αυτοί. Χωρίς αυτή την βάση οι Καλιφορνέζοι δεν θα είχαν εξελιχθεί ποτέ σε αυτό που είναι σήμερα. Ατμοσφαιρικό, πανάκριβο διαμάντι επικών διαστάσεων.

Θεοδόσης Γενιτσαρίδης

70. Nevermore - The Politics Of Ecstasy
Century Media (1996)

Το 1996, τέσσερα χρόνια μετά την δημιουργία τους, οι Nevermore κυκλοφόρησαν τον πιο καθοριστικό δίσκο τους. Όχι ότι το ντεμπούτο τους ήταν πρωτόλειο ή κάτι τέτοιο, αλλά στο "The Politics Of Ecstasy" ανέπτυξαν το ύφος τους όσο «χρειαζόταν» ώστε να ανελιχθούν στην πρώτη κατηγορία του σύγχρονου σκληρού ήχου και να στρογγυλοκαθίσουν εκεί έκτοτε. «Μελοποιώντας» το ομώνυμο βιβλίο του Timothy Leary, η μπάντα από το Seattle πετυχαίνει έναν απόλυτα προσωπικό ήχο που διατηρεί με άνεση την φρεσκάδα του μέχρι σήμερα, με την βαρύτητα να τέμνεται υπέροχα με την προοδευτικότητα μέσω του υποδειγματικά θεόβαρου rhythm section των Sheppard / Williams, την πρωτοποριακή δουλειά στις κιθάρες των Loomis / O'Brien και τις δαιμονικές ερμηνείες του Dane, σε μία από τις καλύτερές του στιγμές.

Βαγγέλης Ευαγγελάτος

71. Sepultura - Roots
Roadrunner Records (1996)

Ακόμα και σήμερα δεν είναι σίγουρος πως ο metal κόσμος ήταν έτοιμος να υποδεχτεί το 1996 ένα σοκ, σαν κι αυτό που προκαλεί το "Roots". Για την πλειονότητα των ακροατών, η αποστασιοποίηση των Sepultura από τις μουσικές τους ρίζες (see what I did there) ήταν από «προσβλητική», ως δύσκολα διαχειρίσιμη ή κατανοητή. Στην πραγματικότητα, όμως, οι Βραζιλιάνοι έγραφαν ιστορία, αποδεικνύοντας με καταπληκτικό τρόπο ότι η metal μουσική δεν είναι υποχρεωμένη να μείνει περιχαρακωμένη από άλλες μουσικές, αρκεί αυτός που επιχειρεί τις προσμίξεις να έχει γνώσει και να το νιώθει. Ποιος μπορεί να ισχυριστεί ότι το "Roots" δεν έχει την απαραίτητη ψυχή; Ποιός θα πει σήμερα ότι δεν έχει τα riff; Ποιός είπε ποτέ ότι δεν έχει το groove; Πρόκειται για ένα σπουδαίο, ρηξικέλευθο και καθοριστικό άλμπουμ.

Χρήστος Καραδημήτρης

72. Therion - Theli
Nuclear Blast (1996)

Όσο και να γουστάρω την πρώιμη death metal περίοδο των Therion, δεν μπορώ παρά να νιώσω τυχερός για την τροπή που πήρε η μουσική τους η οποία και οδήγησε σε αυτό το αριστούργημα, κομψοτέχνημα ολόκληρου του metal ήχου. Το συμφωνικό-οπερετικό metal παίρνει ζωή μέσα από το "Theli" και με τον Christopher Johnson πατέρα συναρπάζει με τις αξεπέραστες μελωδίες και τις εκπληκτικές του ενορχηστρώσεις. Δεν μένει μόνο σε αυτό όμως. Πειραματίζεται σε βάθος, συνδέει εξαιρετικά το heavy, το power, το progressive ακόμα και το gothic metal με τους πομπώδης επιβλητικούς παιάνες των κλασσικότροπων επιρροών τους και χτίζει μια παραμυθένια και αμίμητα καθηλωτική ατμόσφαιρα. Μια κατηγορία μόνο του, τέτοιο άλμπουμ δεν ξαναβγαίνει.

Τόλης Δόσης

73. Arcturus - La Masquerade Infernale
Music For Nations (1997)

Ένα βρώμικο και σκοτεινό θέατρο στις αρχές του 19ου αιώνα στην Γαλλία θα μπορούσε να είναι το ιδανικό σκηνικό για την μουσική παράσταση που δίνουν οι Arcturus σε τούτο το άλμπουμ. Avant-garde metal το ονομάσανε οι «ειδικοί» σε μια προσπάθεια να χωρέσουν σε αυτόν τον ορισμό το μουσικό όραμα της μπάντας. Δεν είναι και το πιο εύκολο πράγμα άλλωστε να απαριθμήσει κανείς τις επιρροές και όλα τα μουσικά ρεύματα που συνυπάρχουν εδώ. Όπως επίσης θα καταντήσει κουραστικό να αναφερθούν όλα τα μουσικά όργανα αλλά και οι guest συμμετοχές οι οποίες δίνουν βροντερό παρόν. Το μεγαλείο του "La Masquerade Infernale" ίσως μπορεί να κατανοηθεί καλύτερα βάση καλλιτεχνικών κινημάτων. Μπαρόκ, σουρεαλισμός, ρομαντισμός.

Τόλης Δόσης

74. Bruce Dickinson - Accident Of Birth
Duellist Enterprises Ltd (1997)

Ο Bruce Dickinson θα πρέπει να ανάψει ένα κεράκι στον Roy Z, καθώς είναι ο βασικός υπεύθυνος πίσω από αυτόν το καταπληκτικό δίσκο. Η μεγάλη μαγκιά είναι πως δεν προσπαθεί να δημιουργήσει ήχο που θα παραπέμπει στους Iron Maiden. Αντίθετα, χρησιμοποιεί την φωνάρα του Bruce και μαζί κάθονται και γράφουν το "Accident Of Birth" το οποίο είναι γεμάτο από ευθύ και εκλεπτυσμένο heavy metal, ενώ η προσθήκη και του Adrian Smith αυξάνει τον ενθουσιασμό και την συναισθηματική αξία αυτής της δουλειάς. Βαριά και ασήκωτα τα riff των "Freak" και "Starchildren", o Bruce-άκος κερνάει πόνο με τις ερμηνείες του στα "Taking The Queen", "Omega" και "Arc Of Space", το "Welcome To The Pit" θα αποτελέσει τον προπομπό του "Chemical Wedding", αλλά το "Dark Side Of Aquarius" είναι η μεγάλη σύνθεση του άλμπουμ.

Κώστας Πολύζος

75. Conception - Flow
Noise Records (1997)

Το κύκνειο άσμα των Νορβηγών, έμελλε να λάβει την αναγνώριση και την υστεροφημία του μετά τη διάλυσή τους και να αποτελέσει ένα από τα καλύτερα κρυμμένα μυστικά του progressive metal της δεκαετίας του '90. Κατέχοντες ήδη τον άτυπο μεν, ορθά διατυπωμένο δε, τίτλο των διαδόχων των μεγάλων 'Rÿche, οι Conception στο συγκεκριμένο άλμπουμ συνεχίζουν να εντυπωσιάζουν και αφήνουν παρακαταθήκη ένα ανεπανάληπτο αριστούργημα. Βασισμένο κυρίως στις εκπληκτικές συνθετικές και εκτελεστικές ικανότητες του κιθαρίστα Tore Ostby και φυσικά στις μοναδικές ερμηνείες του Roy Khan, καταφέρνει να στέκεται αυτόφωτο, σύγχρονο και ασύλληπτα τέλειο συνδυάζοντας τις επιρροές με τη διαφορετικότητα και εν τέλει χαρακτηρίζει ένα ιδίωμα με ουκ ολίγα παραδείγματα προοδευτικής αρτιότητας. Δίσκος απαραίτητος σε κάθε συλλογή, κορύφωση ενός μοναδικού συγκροτήματος.

Πάνος Παπάζογλου

76. Dimmu Borgir - Enthrone Darkness Triumphant
Nuclear Blast (1997)

Εκείνα τα χρόνια η προσβολή για την πλήρη απομάκρυνση από τον απαράδεκτο ήχου του τετρακάναλου για πολλούς πιουρίστες του black metal ήταν μεγάλη ύβρις. Οι Dimmu Borgir πριν γίνουν super rock stars μαζί με τους Cradle Of Filth, πρόλαβαν να μας δώσουν, με την συνδρομή του Αγίου Peter Tagtgren και των Abyss Studios του, ένα δίσκο που αποτελεί στέμμα στο ιδίωμα. Οι παγωμένες επικές και ατμοσφαιρικές μελωδίες συναντούν τις γνήσιες σατανικές black metal γραμμές, κρατώντας γερά όμως την επαφή με το ταπεινό σκότος του νορβηγικού ήχου παρόλη την επιβλητική διάθεση του δίσκου. Η μόνη λέξη που του ταιριάζει είναι «μεγαλείο». Διόλου τυχαίο αφού σε όλους τους μελλοντικούς αμέτρητους αντιγραφείς τους κότσαραν και το majestic δίπλα στο black metal.

Νικόλας Ρώσσης

77. Electric Wizard - Come My Fanatics
Rise Above (1997)

Το "Come My Fanatics" δεν είναι απλά ένας heavy δίσκος. Πρόκειται, αναμφίβολα, για τον ακρογωνιαίο λίθο του υπέρτατου heaviness. Είναι τόσο βαρύς που τα ευρηματικά riff του Jus Oborn σε συνδυασμό με τις παχιές μπασογραμμές του Tim Bagshaw, βαράνε τα αυτιά σου σαν ταβανόπροκες από ατσάλι, φτάνοντας τελικά μέχρι τον εγκέφαλο σου προκαλώντας μια μοναδική μαστούρα. Ήδη από τις πρώτες νότες του εναρκτήριου, κλασικού πλέον, "Return Trip", απορροφάται ο ακροατής μέσα σε μια δίνη εκκωφαντικών ήχων, καθιστώντας αδύνατη τη διέξοδο από αυτή. Η υφέρπουσα ψυχεδέλεια καθιστά το "Come My Fanatics" μοναδικό στο είδος των ακραίων doom ακουσμάτων, ενώ η αποκρυφιστική αισθητική του προκαλεί εφιάλτες. Το doom δεν θα ήταν ποτέ ξανά ίδιο.

Μανώλης Κληρονόμος

78. Emperor - Anthems To The Welkin At Dusk
Candlelight (1997)

Μετά το σοκ που προκάλεσε το "In The Nightside Eclipse" (1994), το "Anthems To The Welkin At Dusk" ήταν αυτό που τοποθέτησε τους Νορβηγούς στην κορυφή και υπογράμμισε ότι το black metal μπορεί να λειτουργήσει και ως μια μορφή τέχνης. Πολύπλοκες ατμοσφαιρικές μελωδίες βρίσκονται απέναντι σε χαοτικά, θυελλώδη riffs, τη στιγμή που καθαρά, υμνικά φωνητικά, εναλλάσσονται με τα δαιμονισμένα black metal ουρλιαχτά. Οι Emperor επιτυγχάνουν να συγκεράσουν το black metal με την πεμπτουσία της κλασσικής μουσικής. Οι κλασσικότροπες συνθέσεις, η απίστευτη μουσικότητα και η αίσθηση μεγαλείου που αποπνέει κάνουν αυτό το δίσκο ένα μαύρο έργο τέχνης, σπάνιας ομορφιάς και μοναδικής καλλιτεχνικής έκφρασης. Μια ασύλληπτη κορυφή που υπό όρους θα μπορούσε να θεωρηθεί ο καλύτερος black metal δίσκος όλων των εποχών.

Αντώνης Κονδύλης

79. Fates Warning - A Pleasant Shade Of Grey
Metal Blade (1997)

Παρόλο που με το "A Pleasant Shade Of Grey" οι Fates Warning προσέγγισαν περισσότερο το σκεπτόμενο, τεχνοκρατικό prog rock στοιχείο της μουσικής τους, παρά την metal έκφανση ενός "Perfect Symmetry" ή "No Exit", με το συγκεκριμένο τους άλμπουμ εδραιώθηκαν περαιτέρω ως μια μεγάλη μπάντα που συνέχιζε να μεγαλουργεί και στα '90s. Δυσπρόσιτο και εσωστρεφές εκ πρώτης όψης, αλλά ζεστό και με συναισθηματικές εντάσεις, το "APSOG" ανεβάζει επίπεδο τους Fates Warning, των οποίων η συνθετική ορμή έχει πέσει στα χέρια του Jim Matheos και αποτελεί ένα προοδευτικό αριστούργημα, το οποίο κερδίζει την καθολικότητα και την αποδοχή, έχοντας να διαδεχτεί ογκόλιθους σαν το "Parallels".

Πάνος Παπάζογλου

80. Grip Inc. - Nemesis
SPV (1997)

Για να εξηγούμαι απ' την αρχή, θεωρώ την μπάντα μία από τις πέντε σημαντικότερες για την εξέλιξη του mainstream σκληρού ήχου στα '00s, και αντιστοίχως συμπεριλαμβάνω τον Waldemar Sorychta ανάμεσα στους πιο ιδιοφυείς μουσικούς της τελευταίας εικοσαετίας. Φυσικά δεν γεννάται θέμα για το αν το "Power Of Inner Strength" είναι τουλάχιστον ισάξιος σε ποιότητα δίσκος, ωστόσο στο "Nemesis" το τρίο Sorychta / Lombardo / Chambers ώθησε το μοναδικό του ύφος στο ανώτατο όριό του, μετριάζοντας τις thrash καταβολές, επενδύοντας στην ατμόσφαιρα και στοιχειοθετώντας τον όρο «groove metal» στο επίπεδο του απόλυτου καθορισμού του. Σε ένα σύνολο συνθέσεων παροιμιώδους ομοιογένειας, το μόνο που ξεχωρίζει πραγματικά είναι οι επιδόσεις των τριών πρωταγωνιστών του για 38 συνεχή λεπτά. Α ναι, κι εκείνο το "Scream At The Sky"...

Βαγγέλης Ευαγγελάτος

81. Hammerfall - Glory To The Brave
Nuclear Blast (1997)

Όταν εν έτει 1997 πιστεύαμε πια πως «all is said and done», μία παρέα άγνωστων Σουηδών ήρθε από το πουθενά για να διαψεύσει και να επιβεβαιώσει συνάμα, με το ντεμπούτο της, την ρήση των Θεών για την «επιστροφή του πολέμαρχου». Το ειλικρινές, επικό και μελωδικό metal των Hammerfall επανέφερε στην πρώτη γραμμή σχήματα και μουσικές φόρμες της προηγούμενης δεκαετίας, απενοχοποιώντας παράλληλα κάθε προσπάθεια που στρεφόταν για έμπνευση στο παρελθόν και κατηγορούνταν ως αναχρονιστική. Κατέδειξε όμως και κάτι άλλο, εξίσου ή και περισσότερο σημαντικό: Καλοί και άγιοι και απαραίτητοι για την εξέλιξη των πραγμάτων οι νεοτερισμοί, εκείνο όμως που μένει στο τέλος είναι τα καλά τραγούδια, και το "Glory To The Brave" είχε όντως οκτώ σπουδαία τραγούδια, συν μια διασκευή-δήλωση στο "Child Of The Damned" των Warlord.

Θοδωρής Ξουρίδας

82. In The Woods - Omnio
Misanthropy Records (1997)

Αυτός ο δίσκος έχει μια ασκεί μια περίεργη και ανεξήγητη σχεδόν φετιχιστική έλξη. Μεγάλα κομμάτια με χύμα δομή, μέτριο ήχο και παραφωνίες, αλλά παρόλα αυτά έχει μια μαγεία σαν να σου ψιθυρίζει κάποιος, ταυτόχρονα την ώρα που τον ακούς, το νόημα της ζωής. Ίσως ακούγονται όλα αυτά υπερβολικά, αλλά ο δίσκος αισθάνεσαι ότι έχει νοημοσύνη και αυτός διαλέγει αν θα σου αρέσει, σαν να μην μπορείς να γίνεις δεκτός αν δεν έχεις μυηθεί σε κάτι εν τέλει απροσδιόριστο και ενδεχομένως ανύπαρκτο. Η επιρροή του σε άλλες μπάντες είναι τόσο ευλαβική, ώστε υπάρχει αυτός ο άγραφος νόμος κανείς μην προσπαθήσει να τους μοιάσει ή αντιγράψει. Ποτέ η ατμόσφαιρα σε ένα δίσκο δεν ήταν τόσο διακριτική και ουσιαστική χωρίς να χρειάζεται καν να προσπαθήσει κάποιος. Ανεξήγητον.

Νικόλας Ρώσσης

83. Jag Panzer - The Fourth Judgement
Century Media (1997)

«Ουδέν κακόν αμιγές καλού» έλεγαν οι αρχαίοι ημών, «από ρόδο βγαίνει αγκάθι και από αγκάθι βγαίνει ρόδο» ο θυμόσοφος λαός, και το αχώριστο δίδυμο των Briody / Tetley βάλθηκε να επιβεβαιώσει τις παροιμιώδεις φράσεις μας όταν είδε, μετά από πολλές κατραπακιές, ότι το μοντέρνο "Dissident Alliance" δεν έβγαλε πουθενά. Πρώτα, επιστρατεύτηκε ο χαρισματικός Harry 'The Tyrant' Conklin, κατόπιν ο βιρτουόζος Joey Tafolla (προφέρεται «ταφόια»), και με τα 4/5 πλέον της σύνθεσης του ιστορικού "Ample Destruction", οι Jag Panzer κυκλοφόρησαν το 1997 το εξαιρετικό "The Fourth Judgement". Η τέλεια ισορρoπία μεταξύ επιθετικού και μελωδικού US metal αποτυπώθηκε μαζί με τα μαγικά σόλο του Tafolla και τις ασύγκριτες ερμηνείες του Conklin σε δέκα σπουδαίες συνθέσεις, μία εκ των οποίων ήταν και το θρυλικό "Shadow Thief". Period.

Θοδωρής Ξουρίδας

84. Pain Of Salvation - Entropia
InsideOut Records (1997)

Πόσο συχνά το ντεμπούτο μιας μπάντας σε αφήνει με το στόμα ανοιχτό; Με το "Entropia" κάτι τέτοιο έγινε, αφού απο το πουθενά έσκασε ένας δίσκος που έσφυζε από έμπνευση, απο απίστευτα φωνητικά, τρομερή μουσική και μια φρεσκάδα που έλειπε σε έναν χώρο γεμάτο από wannabe κλώνους των Dream Theater. Πρώτη εμφάνιση λοιπόν για τη μουσική ιδιοφυϊα του Daniel Gildenlow, με concept άλμπουμ μάλιστα, κομμάτια τεχνικά, δύστροπα αλλά ταυτόχρονα μελωδικά και πιασάρικα. Ακόμη και σήμερα, μια ακρόαση αποδεικνύει την ανοιχτομυαλιά του Daniel, αφού η πρωτοτυπία και η έμπνευση του δίσκου δεν χωράει στα γνωστά καλούπια του progressive metal, ωστόσο εστιάζει στην ουσία του ήχου, δοκιμάζοντας διαφορετικά των τετριμμένων πράγματα κι εν τέλει παρουσιάζοντας ένα πολυσύνθετο μουσικό αποτέλεσμα.

Νίκος Καταπίδης

85. Rhapsody - Legendary Tales
Limb Music (1997)

Το 1997 ένα τότε πρωτοεμφανιζόμενο συγκρότημα κάνει την εμφάνιση του ταράζοντας άμεσα τα νερά της δισκογραφίας. Οι Ιταλοί Rhapsody συνδυάζοντας αρμονικά το επικό / λυρικό στοιχείο με το power metal που ήδη είχε τρομερή άνθηση στην Ευρώπη, προσθέτουν πολλά συμφωνικά και πομπώδη ορχηστικά μέρη, τραγουδάνε στίχους που μιλούσαν για δράκους, μονόκερους, κάστρα, ξωτικά, πολεμιστές που μάχονταν το κακό, καταφέρνοντας να δημιουργήσουν ένα άλμπουμ που δεν είχε ξανά ακουστεί / δημιουργηθεί από κανέναν καλλιτέχνη. Άμεσα αγκαλιάστηκε από τον κόσμο και όχι άδικα αφού όλα τα τραγούδια θα σε ταξίδευαν σε φανταστικά τοπία μέσα από τα ηχεία σου. Το είδος χαρακτηρίστηκε ως «Hollywood Metal», ένα ηχητικό παρακλάδι που πολλοί υιοθέτησαν, αλλά μόνο οι Rhapsody το υπηρετούν ευλαβικά μέχρι και σήμερα, και δημιουργήθηκε με το "Legendary Tales".

Θοδωρής Μηνιάτης

86. Strapping Young Lad - City
Century Media (1997)

Συγχωνεύοντας τα περισσότερα είδη της ακραίας σκληρής μουσικής της εποχής, με την έμφαση να δίνεται στην παράνοια του industrial, ο Devin Townsend εξαπολύει εν έτει 1997 ένα από τα πιο βίαια συνονθυλεύματα ήχων που έχουν ηχογραφηθεί ποτέ. «Hey man, I'm going to fuck this shit up», προμηνύει ο διπολικός Καναδός στο εμβληματικό "All Hail The New Flesh", κι αν δεν σας έπεισε ακόμα, υπάρχει και το -όνομα και πράμα- "Oh My Fucking God", το ανησυχητικά πιασάρικο "Detox", το "AAA" με το ανώμαλο groove και το αδόμητο σπαρακτικό έπος του "Spirituality". Θορυβώδες, ψυχωτικό και αυθεντικά διαταραγμένο, το "City" είναι ένα μακροβούτι στον σκατένιο κόσμο της σύγχρονης βιομηχανοποιημένης μεγαλούπολης, ένα χαοτικό, οργισμένο και γεμάτο απόγνωση διαμάντι, παρόμοιο του οποίου δεν θα ξανακούσουμε ποτέ.

Βαγγέλης Ευαγγελάτος

87. The Gathering - Nightime Birds
Century Media (1997)

Μια από τις πολλές metal τάσεις που αναδείχθηκαν κατά τη δεκαετία του '90 και απογειώθηκαν καθ' όλη τη διάρκεια υπήρξε και το λεγόμενο «ατμοσφαιρικό metal» που περιελάμβανε διάφορα ετεροκλητα γκρουπ, με βάση πάντα τον ώριμο ήχο των Paradise Lost υπό ένα gothic, αλλά και ψυχεδελικό πρίσμα. Οι Ολλανδοί The Gathering, στο πρόσωπο της Anneke van Giersbersgen επρόκειτο να βρουν όχι απλά μια φωνή που θα χαρακτήριζε τον ήχο του γκρουπ, αλλά και μια ολόκληρη «σχολή» female fronted συγκροτημάτων. Στο δεύτερο άλμπουμ με την Anneke λοιπόν, οι Ολλανδοί αγγίζουν την τέλεια εναρμόνιση μεταξύ metal επιρροών και διαθέσεων και μαγευτικών ηχοτοπίων, πάνω στα οποία η μοναδικές ερμηνείες απογειώθηκαν προσφέροντας έναν μοναδικό καμβά, που αποτέλεσε και το ενδιάμεσο στάδιο μέχρι την ολοκληρωτική στροφή των The Gathering και στα επόμενα αριστουργήματά τους.

Πάνος Παπάζογλου

88. Anathema - Alternative 4
Peaceville Records (1998)

Εδώ πραγματοποιείται η μετάβαση των Άγγλων, από τα πιο doom και gothic σκοτεινά παρακλάδια σε έναν πιο εναλλακτικό ήχο, ο οποίος όμως ακόμα κράταγε τις ρίζες του. Εναλλακτικές rock μουσικές, λοιπόν, με progressive και doom metal καταβολές θα μπορούσε να πει κανείς πως παρουσιάζουν στο "Alternative 4" οι Anathema. Αρκετοί φίλοι τους, τότε, ένιωθαν να προδίδονται, αλλά μόνο δίκιο δεν είχαν, καθώς ο δίσκος είναι ατμοσφαιρικός, συναισθηματικός όσο λίγοι και βαρύς στα πλαίσια metal συνθέσεων. Συνθέσεις όπως τα "Fragile Dreams", "Empty", "Alternative 4" και "Feel" δείχνουν ότι οι βαριές κιθάρες δεν φεύγουν τόσο εύκολα, ενώ τα υπόλοιπα κομμάτια πιο γλυκά και αρκετά πιο ήρεμα, διατήρησαν την ιδιαίτερη ικανότητα που έχει αυτή η μπάντα να σε κάνει να δακρύζεις και να κοιτάς βαθιά μέσα στην καρδιά σου. Ανεπανάληπτο.

Θεοδόσης Γενιτσαρίδης

89. Blind Guardian - Nightfall In Middle-Earth
Virgin Records (1998)

Το "Nightfall In Middle-Earth" αποτελεί (μέχρι στιγμής) την πιο φιλόδοξη ιδέα που προσπάθησαν ποτέ να υλοποιήσουν οι Blind Guardian. Σε αυτό τον δίσκο ο Hansi πατάει στο "Silmarillion" του J.R.R. Tolkien και προσπαθεί να μας διηγηθεί ιστορίες από την αγαπημένη του Μέση Γη. Για τον λόγο αυτό πέραν τραγουδιών που ξεχειλίζουν από το γνωστό πάθος και τον πολύπλευρο λυρισμό, θα υπάρξουν και οι ανάλογες εισαγωγές οι οποίες λειτουργούν καταλυτικά στην διήγηση της ιστορίας. Η ατμόσφαιρα που δημιουργείται είναι καταπληκτική, ενώ σε επίπεδο συνθέσεων η χρήση των ορχηστρικών μερών και η απόδοση των μουσικών απογειώνουν το όλο αποτέλεσμα. Άλλωστε, ύμνοι όπως τα "Into The Storm", "Nightfall", "When Sorrow Sang" καθώς και το συναυλιακό must "Mirror Mirror" δεν γράφονται κάθε μέρα. Χρειάζονται κι άλλες αποδείξεις;

Κώστας Πολύζος

90. Bruce Dickinson - The Chemical Wedding
Sanctuary (1998)

Ομάδα που κερδίζει δεν αλλάζει κι έτσι η ομάδα των Bruce Dickinson, Roy Z και Adrian Smith, έχοντας πάρει το πρωτάθλημα του heavy metal για το 1997, κάνουν το back 2 back, με ένα ισάξιο, αν όχι καλύτερο, άλμπουμ. Αρκετά διαφοροποιημένο ηχητικά, με θεματολογία γύρω από τα έργα του Βρετανού ποιητή William Blake πρόκειται για την πιο σκοτεινή δουλειά που έχει παρουσιάσει ποτέ ο Dickinson. Με τις maidenικές μπασογραμμές του "The Tower", το τεράστιο refrain του ομώνυμου κομματιού και την λυρικότητα του "Jerusalem" μεταξύ άλλων, αλλά κυρίως με τον Dickinson να δίνει μερικές από τις καλύτερες ερμηνείες της καριέρας του, κάθε άλλος χαρακτηρισμός πέραν του «αριστουργήματος» θα αδικούσε το "Chemical Wedding".

Χρήστος Καραδημήτρης

91. Crowbar - Odd Fellows Rest
Mayhem (1998)

O πέμπτος δίσκος των Crowbar είναι μακράν ο καλύτερος τους και έμελε να είναι ένα από τα μνημεία του sludge metal της δεκαετίας. O ρυθμός του είναι ανελέητος, καθώς το άλμπουμ προκαλεί και εξιτάρει. Ο ήχος στις κιθάρες είναι πιο βαρύς κι από χιονοστιβάδα κάνοντάς σε να νιώθεις πως κοτρόνες επικαλυμμένες με τόνους λάσπης σκάνε στην πλάτη σου, στα μούτρα σου, στον σβέρκο σου... και σου κάνουν ζημιές. Η φωνή του Kirk Windstein αν και ιδιαίτερα άγρια, δεν χάνει σε μελωδία και πάθος και οι Crowbar, σε σχέση με το παρελθόν τους, παρουσίασαν ένα ποικιλόμορφο ήχο, αναμιγνύοντας ένταση, με πιασάρικα riffs και εξαιρετικά φωνητικά, ενώ οι στίχοι παρότι καταθλιπτικοί μεν, είναι όμορφοι, μεταφορικοί και διορατικοί.

Θεοδόσης Γενιτσαρίδης

92. The Haunted - The Haunted
Earache (1998)

Μετά την κυκλοφορία του "Slaughter Of The Soul", οι δίδυμοι Bjorler αποχώρησαν από τους At The Gates για να κατευθυνθούν σε πιο thrash μονοπάτια. Τους Bjorler ακολούθησε και ο Erlandsson και μαζί με τους Dolving και Jensen κυκλοφόρησαν το ομώνυμο ντεμπούτο τους το 1998. Με μέγιστη διάρκεια κομματιών τα τρεισήμισι λεπτά εξαπέλυσαν έντεκα κολασμένες thrash κομματάρες, όπως τα "Chasm", "Choke" και "In Vein", όπου η μία riffάρα διαδεχόταν την άλλη, ο Dolving φωνητικά ήταν συγκλονιστικός και ο Erlandsson για ακόμα μία φορά καθηλωτικός. Έτσι οι Σουηδοί κατάφεραν κάτι το φαινομενικά ακατόρθωτο. Δηλαδή να εγκαταλείψουν μία εξαιρετική μπάντα και να δημιουργήσουν κάτι εξίσου εξαιρετικό αμέσως μετά.

Αντώνης Τζιράκης

93. Ulver - Themes From William Blake's The Marriage Of Heaven And Hell
Jester (1998)

Απρόβλεπτοι όπως πάντα οι Λύκοι από την Νορβηγία επέλεξαν να διαλύσουν οποιαδήποτε νόρμα και να κυκλοφορήσουν έναν από τους πιο πειραματικούς δίσκου της δεκαετίας. Το άλμπουμ ουσιαστικά αποτελεί μια αφήγηση χωρίων από το βιβλίο του William Blake και μπορεί να χαρακτηριστεί ως η αποθέωση της αντισυμβατικότητας. Η μουσική των Ulver ακροβατεί ανάμεσα σε ασυνήθιστα rock / metal περάσματα μέχρι το trip hop και το drum 'n' bass. Ο δίσκος αυτός αποτελεί ένα αριστούργημα έμπνευσης, δημιουργίας, προόδου και πρωτοπορίας, αποτελώντας ουσιαστικά το εφαλτήριο για μια σημαντική μερίδα οπαδών του ακραίου, και όχι μόνο, ήχου να ανοίξουν τους ορίζοντές τους. Αριστούργημα από όποια οπτική γωνία και να το παρατηρήσεις.

Αντώνης Κονδύλης

94. Amorphis - Tuonela
Nuclear Blast (1999)

Στην εκπνοή της δεκαετίας, οι Φινλανδοί έχοντας κάνει ήδη ένα όνομα στον ατμοσφαιρικό χώρο, συνεχίζουν την στροφή από το death / doom του "Tales From The Thousand Lakes" σε πιο progressive μονοπάτια μέσω του "Elegy" και καταλήγουν σε έναν πιο ηπιότερο heavy ήχο. Οι συνθέσεις σφύζουν από folk μελωδίες και οι χαρακτηριστικές μελωδίες του Holopainen βρίσκονται σε ένα διαρκή διάλογο με τα πλήκτρα του Kallio. Η ανατολίτικη χροιά του σχήματος εντάθηκε με τη χρήση sitar, ενώ το σαξόφωνο και το φλάουτο ήταν κινήσεις που εμπλούτισαν και άλλο τον ήχο τους. Η φωνή του -σαφώς περιορισμένων δυνατοτήτων, ειδικά σε σχέση με τον Joutsen- Koskinen φαντάζει ιδανική για το δίσκο, όντας συναισθηματική αν και ατελής. Τα "Divinity", "The Way" και το ομώνυμο είναι κομμάτια που θα χωρούσαν ανέτα σε οποιοδήποτε setlist τους.

Άλκης Κοροβέσης

95. Dark Tranquillity - Projector
Century Media (1999)

Μετά από έναν δίσκο όπως το "The Mind's I", ουδείς πιστεύω πως περίμενε μια σχεδόν gothic κυκλοφορία από τους Σουηδούς. Από συνθέσεις που σφύζουν σε riff, ταχύτητα και πιο ωμή παραγωγή, περνάμε σε κάτι πιο περιποιημένο, συμμαζεμένο, με πολύ περισσότερη μελωδία, εκτεταμένη χρήση πλήκτρων και καθαρών φωνητικών και φουλ ατμόσφαιρα. Μπορεί αρχικά να ξένισε τους φίλους της μπάντας, αλλά η ποιότητα συνθέσεων όπως του "Freecard", του "ThereIn" ή και μπαλαντοειδών όπως το "Auctioned" και "Undo Control", το τοποθέτησαν τελικά εκεί που αξίζει. Οι Σουηδοί με αυτόν τον δίσκο απέδειξαν ότι είναι ικανοί να πειραματιστούν και να πετύχουν, διατηρώντας τον χαρακτήρα τους ακέραιο. Το "Projector" έκανε επιτακτική την παρουσία μόνιμου πληκτρά στο σχήμα, και οδήγησε στην προσθήκη του Brandstrom, ενώ είναι και το κύκνειο άσμα -μέχρι στιγμής- του Fredrik Johansson στη μουσική.

Άλκης Κοροβέσης

96. Dοdheimsgard - 666 International
Moonfog Productions (1999)

Σοκ και δέος. Κεραυνός εν αιθρία. Ακόμα σκέφτομαι τα γουρλωμένα, γεμάτα άγνοια, μάτια μου όταν τον πρωτο-άκουσα. Μπορεί σήμερα που νομίζουμε ότι τα έχουμε ακούσει όλα να μην μας κάνει τόση εντύπωση αλλά στο κλείσιμο του προηγούμενου αιώνα, αυτός ο δίσκος έσκασε στα ανυποψίαστα αυτιά μας ως το πιο ακραίο αμάλγαμα που μπορεί να γεννήσει η νοσηρή δημιουργικότητα ενός καλλιτέχνη. Υπάρχουν ακόμα και σήμερα ακροατές που δεν έχουν αποκτήσει το σθένος να ακούσουν αυτόν τον όντως δύσκολο δίσκο από την αρχή ως το τέλος του και να κατανοήσουν την συμβολή του στον ακραίο ήχο, ο οποίος ακόμα επιδρά στη μουσική λες και κυκλοφόρησε χτες. Μόνο η βλασφημία, για τους πιο παραδοσιακούς, που διέπραξαν τότε παντρεύοντας το black metal με την ηλεκτρονική μουσική είναι αρκετή για να υπάρχει σε αυτή τη λίστα.

Νικόλας Ρώσσης

97. Dream Theater - Metropolis Pt.2: Scenes From A Memory
Elektra (1999)

Δεν θα μπορούσε να υπάρχει ιδανικότερος τρόπος για να κλείσει η δεκαετία των '90s, καθώς ένα εκ των δύο-τριών συγκροτημάτων που καθόρισαν τον ήχο της metal μουσικής κατά τη διάρκειά της, κυκλοφόρησε το κατά πολλούς καλύτερο άλμπουμ της. Το σοκ που προκάλεσε εκείνη την εποχή το "Metropolis Pt.2" μεταξύ των οπαδών της metal μουσικής ήταν πρωτόγνωρο και δεν είμαι σίγουρος ότι επαναλήφθηκε από τότε σε τέτοιο εύρος από κάποιο άλλο άλμπουμ ή συγκρότημα. Ο λόγος ήταν αφενός, ήταν η επιστροφή της μπάντας σε ξεκάθαρα progressive metal μονοπάτια και αφετέρου η τρομακτικά εντυπωσιακή είσοδος του Jordan Rudess στις τάξεις της, αλλά κατά βάση ήταν η αστείρευτη μουσική έμπνευση που περιέχει το άλμπουμ. Μην ξεχνάμε πως πρόκειται για το μοναδικό concept άλμπουμ που αμφισβήτησε ποτέ την πρωτοκαθεδρία του "Operation: Mindcrime".

Χρήστος Καραδημήτρης

98. Nevermore - Dreaming Neon Black
Century Media (1999)

Σε όλη την καριέρα τους οι Nevermore επιχείρησαν να φιλτράρουν το μεγαλύτερο φάσμα του heavy metal, ακουμπώντας ακόμα και πιο ακραίες εκφάνσεις του, δημιουργώντας ένα ιδιαίτερο, προσωπικό στυλ. Στα 66 και -παρά ένα- 6 δευτερόλεπτα του "Dreaming Neon Black" ο Warell Dane ξεδιπλώνει πιο εσωτερικές πτυχές του, κυρίως λόγω της προσωπικής τραγωδίας που τον ενέπνευσε για τους στίχους του ομώνυμου κομματιού. Η «απώλεια» ενός αγαπημένου προσώπου, οδηγεί σε ένα αρκετά βαρύ, απαισιόδοξο κλίμα, που δένει άψογα με τις εμπνεύσεις της μουσικής ιδιοφυίας με το όνομα Jeff Loomis. Στην τέλεια μετάβαση από το "Politics Of Ecstasy" στο -εμπορικότερο αλλά καθ' όλα ποιοτικό- "Dead Heart In A Dead World", το "Dreaming Neon Black" οδηγεί με σεβασμό το heavy metal σε πιο μοντέρνα μονοπάτια. Προσωπικά αγαπημένο κομμάτι του δίσκου το "No More Will".

Άλκης Κοροβέσης

99. Opeth - Still Life
Peaceville Records (1999)

Και με το δίκιο σου απορείς γιατί το "Still Life" και όχι κάποιο άλλο από την δισκογραφία τους στα '90s. Είναι απλό, αυτός ο δίσκος αποτελεί τον απόλυτο συγκερασμό της μουσικής ιδιοφυίας του Åkerfeldt, καθώς γεφυρώνει το παρελθόν με το μέλλον τους. Άλλωστε με αυτό το δίσκο όλοι τα αθώα -λέμε τώρα- εκείνα χρόνια μιλούσαν για μια απίστευτη death metal μπάντα με βαθιά brutal φωνητικά που έχει όμως και καθαρά. Πολλοί δε, νόμιζαν ότι πρόκειται περί διαφορετικού τραγουδιστή. Το "Still Life" παραμένει ο απαράμιλλα διακριτικός ακρογωνιαίος λίθος του οικοδομήματος των Opeth, που απομυθοποίησε αυτό τον ήχο στο ευρύτερο metal κοινό και διεύρυνε ακόμα περισσότερο τα όρια αυτής της μουσικής καταρρίπτοντας πολλά κρυμμένα κόμπλεξ.

Νικόλας Ρώσσης

100. Testament - The Gathering
Spitfire (1999)

Φτάνοντας στη δύση της δεκαετίας συναντάμε έναν από τους κυριότερους λόγους για την αναγέννηση του thrash στα '00s, που συνέπεσε με την αφύπνιση του θηρίου που ονομάζεται Testament. Με μόνο τους Peterson, Billy από την αυθεντική σύνθεση και επιστρατεύοντας τους Murphy, DiGiorgio και Lombardo, το "The Gathering" αποτελεί μία συνεύρεση τιτάνων, με τα αποτελέσματα αυτής να υπερβαίνουν κάθε πιθανή προσδοκία. Με τον όγδοο δίσκο της, η μπάντα θα επιστρέψει στις ταχύτητες του μακρινού παρελθόντος, θα φλερτάρει με συγγενικά ακραίες μουσικές και θα αναθρέψει μία ολόκληρη νέα γενιά thrash συγκροτημάτων. Πάνω απ' όλα, όμως, το άλμπουμ φέρει τον δικό του χαρακτήρα, δίνοντάς του το προνόμιο να στέκεται πλάι - πλάι στα "The Legacy" και "The New Order", χωρίς να συγκρίνεται ευθέως μαζί τους.

Βαγγέλης Ευαγγελάτος

101. Ministry - ΚΕΦΑΛΗΞΘ
Sire (1992)

Ξεκινώντας σας μια new wave μπάντα, οι Ministry γρήγορα βρήκαν τον εαυτό τους και ήδη από τα “Land Of Rape And Honey” και “The Mind Is A Terrible Thing To Taste” που προηγήθηκαν, ξεκίνησαν το εντυπωσιακό ταξίδι τους στο industrial. Με το "ΚΕΦΑΛΗΞΘ" (ή αλλιώς "Psalm 69"), όμως, είναι που έκαναν το μεγαλό μπαμ. Παίρνοντας τις διδαχές των Throbbing Gristle και το thrash riffing των Slayer, οι Ministry φτιάχνουν ένα αδιανόητο industrial αριστούργημα, που διαφοροποιείται με εντυπωσιακό τρόπο των προκατόχων του, γιατί με αυτό το άλμπουμ εναγκαλίζουν το metal (και ειδικότερα το thrash). Μπορεί οι δύο βασικοί πυλώνες των Ministry να είναι οι Al Jourgensen και Paul Barker αλλά οι καίριες κιθάρες των Mike Scaccia (κυρίως) και Louis Svittek, είναι που κόβουν και ράβουν αριστοτεχνικά.

Μανώλης Κληρονόμος

102. Acid Bath - When The Kite String Pops
Rotten (1994)

Αναμφίβολα, μια από τις πιο υποτιμημένες metal μπάντες που έχουν βγει ποτέ, οι Acid Bath στην βραχύβια πορεία τους πρόλαβαν και έβγαλαν μόνο δισκάρες (δύο στο σύνολο αλλά αρκούν). Εδώ καταφέρνουν με μοναδικό τρόπο και μπλέκουν το sludge με τα blues και το gothic rock, έχοντας, ταυτόχρονα, μια άρρωστη αισθητική που προσεγγίζει την ψυχοπάθεια. Τα αριστουργηματικά φωνητικά του Dax Riggs, σχεδόν υπνωτιστικά εξιστορούν ιστορίες φόνων ενώ παράλληλα τα κιθαριστικά riff των Sanchez και Pierre Duet, εναλλάσονται από αδυσώπητα, αργά περάσματα σε έκρυθμα ξεσπάσματα ενώ άλλοτε έχουν μια αιθέρια ατμοσφαιρική που στοιχειώνει. Το εξώφυλλο το έχει επιμεληθεί ο serial killer, John Wayne Gacy, ενώ αναφορικά με τα τραγούδια, το "Scream Of The Butterfly" αρκεί από μόνο του για να καταστήσει τον δίσκο κλασικό.

Μανώλης Κληρονόμος

103. Korn - KoЯn
Roadrunner Records (1994)

Οι Καλιφορνέζοι από τις πρώτες τους κιόλας μέρες φαινόταν ότι είχαν μεγάλη απόκλιση από τις συνηθισμένες metal μπάντες, παρόλο που η μουσική τους στηριζόταν στα ίδια συστατικά. Δηλαδή σε βαριά riff, χαμηλοκουρδισμένο μπάσο και δυνατά drums, εκείνοι κατάφερναν να ακούγονται μοναδικοί. Έτσι υπό την καθοδήγηση του Ross Robinson που δέχτηκε να κάνει την παραγωγή του πρώτου τους δίσκου και κατάφερε να απελευθερώσει τον Jonathan Davies, κάνοντας τον έναν πρώτης τάξεως ερμηνευτή, ηχογράφησαν το ντεμπούτο τους το "KoЯn", που ουσιαστικά ήταν και ο δίσκος που δημιούργησε ένα νέο είδος στην metal μουσική, το nu metal. Το είδος αυτό θεωρήθηκε ως αρκετά αντιπαθητικό για πολλούς σκληροπυρηνικούς οπαδούς, αλλά αγαπήθηκε από πάρα πολύ μεγάλοι κοινό παγκοσμίως και κατάφερε να ανοίξει ακόμα περισσότερο τους ορίζοντες ολόκληρης της metal μουσικής.

Αντώνης Τζιράκης

104. Fear Factory - Demanufacture
Roadrunner Records (1995)

Το industrial των Godflesh εναγκάλιζε περισσότερο το grind και το sludge, των Ministry περισσότερο το thrash ενώ, τέλος, οι Fear Factory έβαλαν μέσα στον βιομηχανικό τους ήχο τη death metal σαπίλα. Οι Fear Factory εν έτει 1995 έκαναν κάτι απίστευτο. Πήραν το ντεμπούτο τους με το οποίο προφανώς δεν ήταν και πολύ χαρούμενοι (παρ’ όλο που γαμάει) και το αποδόμησαν σε 11 κομμάτια οργιαστικού industrial death metal, με μονολιθικά riff που γραπώνουν σβέρκους, τύμπανα που βομβαρδίζουν αδιάκοπα και φωνητικά που ακροβατούν άψογα ανάμεσα στα growls και στις καθαρές a la Halford γραμμές. Το βιομηχανικό μέταλ του "Demanufacture" ήταν ορόσημο για τον μέταλ ήχο του '90 και παρά την ραγδαία εξάπλωση του industrial αργότερα, ξεχωρίζει χάρη στην πρωτόλεια βιαιότητά του.

Μανώλης Κληρονόμος

105. Tool - Aenima
Zoo Entertainment (1996)

Μυσταγωγία, μοναδικότητα, πειραματισμός, χιούμορ, πλεύση προς άγνωστα ηχητικά λημέρια και απόλυτη τελειότητα χαρακτηρίζουν εν ολίγοις ένα από τα σημαντικότερα, πιο ιδιαίτερα rock / metal άλμπουμ της δεκαετίας. Μακριά από πλαίσια, κανόνες και στεγανά, οι Tool φρόντισαν να πατήσουν στην σκοτεινή πλευρά της Fripp-ικής επιρροής και να δημιουργήσουν ένα καλλιτέχνημα χωρίς προηγούμενο. Είναι metal; Ή μήπως alternative; Θα μπορούσε να 'ναι και prog rock. Είναι απ' όλα μαζί και η ταμπελοποίηση είναι το τελευταίο που θα απασχολούσε ένα τέτοιο άλμπουμ. Το "Aenima", επιδραστικό, αυτόφωτο, συγκλονιστικό σε κάθε του δευτερόλεπτο, καταφέρνει να δημιουργήσει μόνο και από την παραφιλολογία που διατρέχει τους Tool ένα μοναδικό ψηφιδωτό έμπνευσης και μουσικής πραγμάτωσης μιας ολόκληρης δεκαετίας. Τέσσερα χρόνια μετά, οι Tool το ξανάκαναν να φαίνεται εύκολο προκαλώντας σχεδόν λατρευτική υποταγή από τις στρατιές των οπαδών τους.

Πάνος Παπάζογλου

106. Breach - It's Me God
Burning Heart / Trust No One (1997)

Μπάντα σταθμός για την γηραιά ήπειρο, τουλάχιστον στον ατμοσφαιρικό sludge metal ήχο. Έμπλεξαν το ιδίωμα με πιο σκληρές φόρμες και έδειξαν στον υπόλοιπο κόσμο ότι ουρλιαχτά, θόρυβος, ταχύτητα και core εκρήξεις ταιριάζουν μοναδικά εδώ. Αν και σαν συγκρότημα δεν είχαν μεγάλη διάρκεια ζωής, σαν ήχος και επιρροή ακόμα κρατούν καλά. Μακάρι κι άλλοι να κατάφερναν να παίξουν όπως εδώ, αλλά δεν το βλέπω. Δυνατό metal, χωρίς ντροπές και κολλήματα. Δημιουργία και έμπνευση μέσα από ένα αλήτικο πρίσμα που ξαναλέω, δεν βρίσκεις εύκολα ακόμα και στις μέρες μας. Οι Σουηδοί ήταν πρωτοπόροι, καινοτόμοι και ιδιαίτερα ξεχωριστοί. Αυτό το αριστούργημα δεν πρέπει να λείπει από κανέναν λάτρη της σκληρής μουσικής. Εδώ το metal ακούγεται ξεχωριστό.

Θεοδόσης Γενιτσαρίδης

107. Today Is The Day - Temple Of The Morning Star
Relapse Records (1997)

Ο frontman των Today Is The Day, Steve Austin, πρέπει να είναι το δίχως άλλο, ένας από τους μεγαλύτερους χαμαιλέοντες της ακραίας μουσικής. Με noise rock ρίζες που φαίνονται ξεκάθαρα στα δύο πρώτα μνημειώδη άλμπουμ τους ("Supernova" και "Willpower"), ντεμπουτάρει δισκογραφικά στη Relapse και καταφέρνει και μετατρέπει αυτό το noise rock σε σπαστικές ηχητικές εξάρσεις θορύβου λουσμένες από τόνους λάσπης με τις κιθάρες να παίζουν κάπου ανάμεσα στους Zeni Geva και τους Eyehategod. Επιπροσθέτως, τα τσιριχτά φωνητικά του τα έχει περάσει τόσες πολλές φορές μέσα από το distortion pedal που καθιστούν την κάθε νότα και μια επίθεση από μια αγέλη λύκων. Οι στίχοι του αλλά και τα samples που χρησιμοποιεί μαρτυρούν την διαταραγμένη ψυχή του αλλά υπογραμμίζουν μια συναισθηματικότητα που ακούγεται οδυνηρή.

Μανώλης Κληρονόμος

108. Meshuggah - Chaosphere
Nuclear Blast (1998)

Αρχίζοντας να ξεφεύγουν από τις thrash επιρροές, οι Meshuggah του "Chaosphere" συνεχίζουν να εμβαθύνουν στις ρυθμικές τους ακροβασίες, χωρίς να χάνουν όμως σε τραχύτητα και ωμότητα στον ήχο τους. Ένα αρκετά δύσκολο στο άκουσμα άλμπουμ, που όμως έθεσε θεμέλια για νέους ήχους στο χώρο του metal με κομμάτια σαν το "New Millenium Cyanide Christ" και όπως σχεδόν όλοι οι δίσκοι των Meshuggah ήταν μπροστά από την εποχή του. Μια χαοτική, ισοπεδωτική ατμόσφαιρα διέπει όλο το άλμπουμ, που δεν σου αφήνει περιθώριο να πάρει ανάσα, όμως είναι κατά έναν διεστραμμένο τρόπο ικανοποιητική μετά από μια ολοκληρωμένη ακρόαση.

Νίκος Καταπίδης

109. System Of A Down - System Of A Down
American Records (1998)

Σκληρό όσο κανένα μεταγενέστερο πόνημά τους. Το πλέον πρωτοποριακό τους έργο και σίγουρο το πιο ωμό. Ουρλιαχτά, brutal φωνητικά, κιθάρες, τύμπανα και ταχύτητα σου δίνουν να καταλάβεις ότι εδώ έχουμε να κάνουμε με μια μίξη από σκληρό thrash metal και παλαβό hardcore. Πιο εναλλακτικοί από τους προκατόχους τους, οπότε και πιο αμφισβητούμενοι. Ξεχνιούνται κομμάτια σαν τα "Sugar", "Spiders" και το "War?"; Ξεχνιέται η φωνή του Tankian; Η παλαβομάρα του Malakian; Η τρέλα του Shavo και η παράνοια του Dolmayan; OXI, σε όλα! Οι Αρμένιοι δίδασκαν με τις συνθέσεις, το ύφος και τους στίχους τους, κουλτούρα, επίπεδο, έμπνευση, μαγκιά, ταλέντο και ευρηματικότητα. Παρότι πρωτοπορεί, είχαν παρεξηγηθεί αρκετά στα πρώτα τους βήματα. Αυτό συμβαίνει όταν παράγεις κάτι τόσο καινούργιο, τόσο καλά.

Θεοδόσης Γενιτσαρίδης

110. Slipknot - Slipknot
Roadrunner Records (1999)

Λίγο προτού τελειώσει η δεκαετία του '90, μπήκαν στην ζωή μας με το έτσι θέλω εννέα μασκοφόροι από την Iowa. Τους κανόνες τους όρισαν εκείνοι, καθώς έπαιξαν ένα παιχνίδι που είτε θα τους αναδείκνυε ως νικητές, είτε ως περίγελο της metal κοινότητας. Τελικά βάσει των σημερινών συνθηκών δεν βγήκαν απλά νικητές, αλλά θριαμβευτές. Καθώς χάρη στους αντισυμβατικούς τους ήχους, τους εξωφρενικούς τους στίχους και πάνω από όλα τις ακραίες τους συνθέσεις, κατάφεραν να δημιουργήσουν έναν από τους πιο αρρωστημένους δίσκους όλων των εποχών. Αναγκάζοντάς μας να ενταχθούμε και εμείς στις στρατιές των οπαδών τους και να υποταχθούμε στην ψυχωμένη τους μουσική.

Αντώνης Τζιράκης