Ανασκόπηση 2019: Progressive Rock & Metal

The Prog Wars Saga Continues

Η λέξη «prog» στη μουσική έχει μετατραπεί πλέον σε κάτι διαφορετικό από ένα ιδίωμα και με μουσικούς όρους είναι σαφές ότι δεν έχει το ίδιο νόημα που είχε παλιότερα. Αντιθέτως, έχει μια δυναμική που έχει οδηγήσει στο να το ορίζουμε ως μια πλατφόρμα για καλλιτέχνες που αποκλίνουν με τον έναν ή τον άλλο τρόπο από τις συνθετικές, παικτικές ή οποιεσδήποτε νόρμες.

Διατηρούνται μέσα στο πλαίσιό του όλα αυτά που κατά τη διάρκεια των χρόνων καθιερώθηκαν ως prog, ακόμα κι αν στην πράξη έχουν σταματήσει να ακολουθούν την έννοια του όρου, ενώ κοιτάζει μπροστά σε εκφάνσεις που ενδεχομένως να ανοίγουν δρόμους για τις μελλοντικές μπάντες που προσεγγίζουν την μουσική χωρίς προκαθορισμένους κανόνες.

Επεκτείνοντας την παρατεταμένη άνθισή του έχει φτάσει να περιλαμβάνει τις μπάντες που ακόμα κινούνται σε πραγματικό underground επίπεδο ως το μοναδικό συγκρότημα που τάραξε την μουσική βιομηχανία σε εμπορικό (κι όχι μόνο) επίπεδο.

Τα σημαντικότερα νέα από τον prog κόσμο για το 2019
Η τραγωδία που τάραξε συθέμελα τον κόσμο μας και μερικά ακόμα σημαντικά γεγονότα

Μάκης Τσαμκόσογλου

Κάποιες φορές το «γιατί» δεν έχει απάντηση. Κι όσο κι αν περνάει ο καιρός, η απουσία δε γίνεται λιγότερο αισθητή. Ο Μάκης ήταν ένας εξαιρετικός μουσικός, ένας γελαστός, γλυκομίλητος, δικός μας άνθρωπος. Η απώλειά του μας ταρακούνησε συθέμελα, όμως η παρουσία του είναι μαζί μας ακόμη, στα καλοκαιρινά μας φεστιβάλ, όταν μαζεύεται η παρέα των φίλων (ελπίζω να μας συγχωρέσει μερικά δάκρυα), αλλά ακόμη και στα νέα ξεκινήματα της παρέας, δεν λείπει από πουθενά. Κι ούτε πρόκειται να λείψει από το μυαλό, τις καρδιές αλλά και τις μουσικές μας. Μας λείπει πολύ, αλλά όπως κι ο ίδιος μας μιλούσε με χαμόγελο, έτσι κι εμείς ακούμε το "Nema" και χαμογελάμε με το έργο που μας άφησε, μη θέλοντας να ξεχάσουμε το φίλο μας. Rise, evolve. (Ν.Κ.)

Η επιστροφή Tool

Ακόμη και οι πιο βαμμένοι οπαδοί των Tool πιστεύω είχαν χάσει κάθε ελπίδα για νέο δίσκο, όταν πέρασαν δεκατρία χρόνια από το "10000 Days", με τις κατά καιρούς δηλώσεις ότι υπάρχει φρέσκο υλικό στα σκαριά να μοιάζουν ολοένα και περισσότερο με τρολλάρισμα. Προφανώς μετά από τόσα χρόνια, εγείρονται ερωτήματα για το κατά πόσο μπορεί το όποιο δισκογραφικό πόνημα της μπάντας να σταθεί επάξια δίπλα στο μεγαλειώδες παρελθόν, με τις προσδοκίες για τους ρομαντικούς να χτυπάνε ταβάνι, και για τους πιο αποστασιοποιημένους να εμποτίζονται με τη δηκτικότητα του ρεαλισμού που αναπόφευκτα έρχεται μετά από τόση καθυστέρηση. Τελικά το "Fear Inoculum" είναι αυτό που θα μπορούσαμε να περιμένουμε από τους «σκουριασμένους» Tool, ένας αξιοπρεπής δίσκος που όμως απλά ξαναφέρνει τη μπάντα στο προσκήνιο χωρίς να μπορεί να μας εκπλήξει με τον ίδιο τρόπο. (Ν.Κ.)

Το φιάσκο της διοργάνωσης της συναυλίας των Dream Theater

Ας πούμε ότι ήμασταν όλοι λίγο «αφελείς» και πιστέψαμε ότι στην εν λόγω συναυλία θα ακούγαμε όλο το "Metropolis pt.2" ζωντανά. Ξενερώσαμε, αλλά το ξεπεράσαμε. Όμως, αυτό το φιάσκο της διοργάνωσης ήταν άνευ προηγουμένου. Άνθρωποι στοιβαγμένοι σαν ζώα σε έναν χώρο που δεν είχε καν προβλεφθεί ο σωστός ήχος και συνθήκες που δεν μπορούν να χαρακτηριστούν επαγγελματικές. Ακόμα κι όσοι είχαμε πληρώσει το ακριβό αντίτιμο του να είμαστε μπροστά σκηνή, μπορεί να ακούγαμε τέλεια αλλά δεν βλέπαμε σχεδόν τίποτα. Και το χειρότερο είναι ότι στο τέλος ο κόσμος έχει συνδέσει όλο αυτό το φιάσκο με την μπάντα και μόνο. Ούτε με τους διοργανωτές, ούτε με τους μεσάζοντες, ούτε με κανέναν άλλο. Να δούμε ποιος θα τολμήσει να τους ξαναφέρει. Πάντως, κανείς δεν τόλμησε τώρα που όντως παίζουν το "Metropolis pt.2" ζωντανά. (Χ.Κ.)

Το πρώτο τραγούδι των Psychotic Waltz εδώ και 23 χρόνια

Σε μια εξέλιξη που αναμενόταν για καιρό μα δεν υλοποιούταν, οι Καλιφορνέζοι progressive metal τιτάνες κυκλοφόρησαν πριν μερικές μόλις μέρες το "Devils And Angels", το πρώτο νέο τους τραγούδι που έρχεται στη δημοσιότητα εδώ και 23 χρόνια. Το ολοκληρωμένο άλμπουμ τους, δε, προσδοκάται εντός των πρώτων μηνών του ερχόμενου έτους, εντείνοντας την αναμονή και φαντάζοντας έτοιμο να συνεχίσει το μύθο τους. (Σ.Κ.)

Τα 50α γενέθλια του progressive rock /King Crimson

Ως οι progressive εκπρόσωποι του Rocking.gr, είναι αδύνατον να μην καμαρώσουμε με τα γενέθλια του αγαπημένου μας ιδιώματος, γενέθλια που ορίζονται από τα έργα και τις ημέρες των  θρυλικών King Crimson. Η πρώτη τους πρόβα ήταν τον Γενάρη του 1969 και τον Οκτώβρη του ίδιου χρόνου γέννησαν το πρώτο επίσημο prog rock άλμπουμ όλων των εποχών, γεγονότα που τιμήθηκαν δεόντως με άρθρα και αφιερώματα από τον σχετικό Τύπο και τους φίλους του prog rock παγκοσμίως. Συμμετείχαμε κι εμείς φυσικά με φόρους τιμής στη δισκογραφία τους αλλά και στο ανυπέρβλητο "In The Court Of The Crimson King", την στιγμή που οι ίδιοι γιόρτασαν τα 50 τους χρόνια με μια μεγαλειώδη παγκόσμια περιοδεία που πέρασε από παντού (χμμ, σχεδόν...), με καλούδια, bootlegs και με την έναρξη της συνεργασίας τους με ψηφιακές πλατφόρμες. Τους ευχαριστούμε για την σπίθα και το ταλέντο, φωνάζουμε Χρόνια Πολλά και δηλώνουμε πανέτοιμοι για τα επόμενα 50! (Α.Κ.)

The Household Names
Οι κυκλοφορίες από τους σύγχρονους ηγέτες της prog μουσικής

Tool - Fear Inoculum

Αν μια δουλειά του ευρύτερου προοδευτικού - και όχι μόνο - χώρου είχε αποκτήσει διαστάσεις αστικού μύθου και αναμενόταν με ανυπομονησία όποτε και αν ερχόταν, εκείνη ήταν το πέμπτο άλμπουμ των rock αστέρων από το Los Angeles. Έπειτα από 13 χρόνια, αυτή η ώρα επιτέλους ήρθε, προσφέροντας μας ένα δίσκο που μάλλον δίχασε σχετικά με το περιεχόμενο του. Ωστόσο, είτε ανήκει κανείς στην πιο μετριοπαθή πλευρά των απόψεων, είτε στην ενθουσιασμένη, το μόνο σίγουρο είναι πως το "Fear Inoculum" αποτέλεσε μια από τις σημαντικότερες μουσικές κυκλοφορίες της χρονιάς. (Σ.Κ.)

Dream Theater - Distance Over Time

Μετά το αμφιλεγόμενο "The Astonishing" και την επετειακή περιοδεία του "Images And Words", οι Dream Theater είπαν να επιστρέψουν σε κάτι πιο οργανικό κι αυθόρμητο. Με τον Mike Mangini επιτέλους να αντιμετωπίζεται σαν ισότιμο (συνθετικά) μέλος να δίνει έναν αέρα φρεσκάδας, το "Distance Over Time" είναι μια τίμια δουλειά από μια μπάντα που αναπόφευκτα γερνάει, ωστόσο έχει ακόμη το ταλέντο να μας δίνει κομμάτια που θα θυμόμαστε για καιρό, σαν το "Barstool Warrior" και το "At Wit’s End". Δεν περιμένουμε πια από τους Theater να αλλάξουν το παιχνίδι στο prog, αλλά το γεγονός ότι οι δουλειές τους παίζουν σε υψηλό επίπεδο κάθε άλλο παρά απογοητευμένους μπορεί να μας αφήσει. O Petrucci εξάλλου είναι ο μπαμπάς όλων μας, και το δείχνει για άλλη μια φορά. (N.K.)

Opeth - In Cauda Venenum

Κι ενώ υπάρχουν ακόμα ακροατές που ονειρεύονται το "Still Life" part 2, οι Akerfeldt και Σία φτάνουν πια στο σημείο που παραδίδουν τον πιο απροκάλυπτα prog rock δίσκο της καριέρας τους. Το δίγλωσσο "In Cauda Venenum" είναι γεμάτο από μια παλιά αισθητική, από αναφορές σε obscure βρετανικό, σκανδιναβικό και ιταλικό prog και είναι το λιγότερο εκλεκτικό άλμπουμ της δισκογραφίας τους. Είναι όμως και το πιο στοχευμένο, το πιο θεματικό και το πιο συμβολικό, με δύσκολες ατμόσφαιρες αλλά και την copyright αραχνιασμένη αύρα των Opeth να περιβάλλει κάθε μία από τις συνθέσεις. Σε όποια πλευρά κι αν ανήκει κανείς, οι Opeth σήκωσαν ξανά σκόνη και δεν άφησαν κανέναν αδιάφορο, κατακτώντας άλλη μια νίκη στην σπουδαία πορεία τους. Έχει τεράστιο ενδιαφέρον το τί θα κάνουν μετά. (Α.Κ.)

Steven Wilson - Live At The Royal Albert Hall

Τελειώνοντας την δεκαετία ως το απόλυτο prog είδωλο και ο σημαντικότερος εκπρόσωπος του είδους, ο Steven Wilson απολαμβάνει μια δημοφιλία που τον έφερε στη θέση του να μπορεί να κάνει τρεις sold out εμφανίσεις το επιβλητικό και ιστορικό Royal Albert Hall. Μια από αυτές μαγνητοσκοπήθηκε και κυκλοφόρησε σε ένα ακόμα εντυπωσιακό DVD που είναι πραγματικά απολαμβάνεις να βλέπεις και να ακούς. Μπορεί η κατεύθυνση κάποιων τραγουδιών στο τελευταίο άλμπουμ τους (και η αισθητική τους) να μας ξενίζει λίγο, αλλά όταν αποδίδει υλικό από Porcupine Tree κι από τα solo άλμπουμ του είναι απλά καθηλωτικός. Πέραν του blu-ray, το box με τα πέντε βινύλια είναι κι αυτό το κάτι άλλο οφείλω να ομολογήσω… (Χ.Κ.)

Flying Colors - Third Degree

Χωρίς να είναι μια 100% ενεργή μπάντα, οι Flying Colors έχουν καταφέρει με μόλις δυο στούντιο δουλειές να αποτελούν ένα από τα πιο δυνατά χαρτιά στον prog κόσμο, όντως ένα supergroup όπου μεγάλες μουσικές προσωπικότητες (Steve Morse, Mike Portnoy, Neal Morse) προσπαθούν να βρουν μια κοινή συντεταγμένη και όχι να προσαρμόσουν την μουσική στα εγώ τους. Με το "Second Nature" να αποτελεί ένα από τα ωραιότερα progressive rock άλμπουμ της δεκαετίας που μας εγκαταλείπει, το "Third Degree" ήταν πολύ-αναμενόμενο και ίσως τελικά οι προσδοκίες να είναι αυτές που μετριάζουν την τελική εικόνα ενός άλμπουμ που δεν θα μπορούσε να του λείπει η ποιότητα κι ο χαρακτήρας. Απλά, δεν εντυπωσιάζει όσο οι δυο προηγούμενες δουλειές κι αυτό είναι μια γεύση που τελικά μένει στο τέλος. (Χ.Κ.)

Οι progressive rock κυκλοφορίες της χρονιάς
Από εδώ μπορείτε να ξεκινήσετε το prog rock ταξίδι του 2019

Opeth - In Cauda Venenum

Έχοντας πλέον εμπεδώσει πως οι Σουηδοί αποτελούν πια μια αμιγώς progressive rock μπάντα, τα πάντα μοιάζουν πιο εύκολα για να αποδεχτούμε και να αξιολογήσουμε το έργο τους όπως του αρμόζει. Και το "In Cauda Venenum", το τέταρτο άλμπουμ αυτής τους της περιόδου, είναι αρκούντως ποικιλόμορφο κι ενδιαφέρον για να μπορεί να συγκριθεί με πρότερες σπουδαίες τους κυκλοφορίες και να διεκδικεί τον τίτλο του πιο συναρπαστικού δίσκου τους για αυτήν τη δεκαετία. (Σ.Κ.)

Motorspycho - The Crucible

Οι Νορβηγοί συνεχίζουν την αξιοσημείωτη δισκογραφική τους πορεία, κυκλοφορώντας έναν ακόμη σπουδαίο δίσκο πραγματικά προοδευτικής μουσικής. Κι αν μια πορεία τριάντα χρόνων και παραπάνω από 20 δίσκων είναι δύσκολο να προσεγγιστεί καταρχάς από τους αμύητους, το "The Crucible" φαντάζει ως μια καλή αρχή, αποτελώντας ένα έργο που ξεχωρίζει και στον προοδευτικό κόσμο του σήμερα. (Σ.Κ.)

The Neal Morse Band - The Great Adventure

Η έμπνευση αυτής της σύναξης μουσικών παγκόσμιας κλάσης φαντάζει αστείρευτη, με την μπαγκέτα του Neal Morse ως ηγέτη και οργανωτή να κατευθύνει μαεστρικά. Έτσι, ο διάδοχος του κορυφαίου "The Similitude Of A Dream" αποτέλεσε ένα έργο που έχει τις ίδιες αφετηρίες έμπνευσης, μα στέκεται αυτόφωτο και αποκαλύπτει νέες λεπτομέρειες με κάθε νέα ακρόαση. (Σ.Κ.)

Lucy In Blue - In Flight

Η μη-εστίαση στο τεχνικό μέρος ίσως κάνει κάποιους να πιστέψουν ότι οι Ισλανδοί Lucy In Blue δεν είναι αρκετά prog. Λάθος! Που θα ταιριάξουν καλύτερα οι αξιότεροι ίσως καινούριοι αναβιωτές της Floyd-ικής ψυχεδέλειας και των Crimson-ικών Mellotron από ότι στην μεγάλη μας prog rock αγκαλιά; Αυτό το φλογισμένο κουαρτέτο κάνει τις παλιές μουσικές να ακούγονται παράξενα φρέσκες και μας χαρίζει έναν δίσκο γεμάτο πάθος, φινέτσα και μια χούφτα κομματάρες που μοιάζουν διαχρονικές. Το νεαρό της ηλικίας τους μας κάνει να αναρωτιόμαστε που στο καλό μπορούν να φτάσουν στο μέλλον αλλά, ας απολαύσουμε για την ώρα το ωραίο παρόν κι ας λικνιστούμε στα grooves του "In Flight". (Α.Κ.)

Pattern-Seeking Animals - Pattern-Seeking Animals

Ο John Boegehold ήταν ένας τύπους που μετά την αποχώρηση του Neal Morse από τους Spock’s Beard μπήκε στην συνθετική ομάδα της μπάντας, χωρίς να είναι μέλος της, και βοήθησε σημαντικά, προσφέροντας μερικά από τα καλύτερα τραγούδια της ύστερης ιστορίας της. Όταν αποφάσισε να κάνει ένα δικό του project απευθύνθηκε σε μουσικούς που ήξερε καλά: στον Ted Leonard (φωνητικά, κιθάρα - νυν Spock’s Beard), στον Dave Meros (μπάσο στους Spock’s Beard - από πάντα) και στον πρώην πλέον drummer των Spock’s Beard, Jimmy Keegan. Όσο εξελίσσονταν τα τραγούδια, τα υπόλοιπα μέλη έμπαιναν όλο και πιο πολύ στο project σε σημείο που αποφάσισαν να κάνουν τους Pattern-Seeking Animals κανονική μπάντα. Και μπορεί να κινούνται ηχητικά πολύ κοντά στους Spock’s Beard αλλά έχουν μικρές λεπτομέρειες που τους διαφοροποιούν και κυρίως έγραψαν τόσο καλά τραγούδια που αυτό το άλμπουμ είναι κρίμα και άδικό να περάσει απαρατήρητο από τους φίλους του progressive rock χώρου. Είναι πραγματικά φανταστικό και δεν ξέρω τι πρέπει να κάνω για να πείσω περισσότερο κόσμο να το ακούσει γαμώτο! (Χ.Κ.)

Check Also: Υπάρχουν αρκετοί λόγοι για να ακούσει κάποιος το πρώτο μιούζικαλ που συνέθεσε ο Neal Morse, το "Jesus Christ The Exorcist", ακόμα κι αν δεν έχει κανένα ενδιαφέρον λόγω της θεματολογίας. Πρώτον, μπορεί να το ακούσει αν του αρέσουν τα μιούζικαλ και δη το "Jesus Christ Superstar", δεύτερον αν του αρέσει ο Neal Morse ως συνθέτης και τρίτον για τους φανταστικούς ερμηνευτές που περιλαμβάνει. Η πιο διαφορετική δουλειά του Neal είναι και πάλι καταπληκτική. (Χ.Κ.)

Παράλληλα, οι Αμερικανοί Jolly είχαν τα κότσια να αποχωρήσουν μόνοι τους από την Inside Out γιατί δεν μπορούσαν να δουν την μουσική ως μια μπίζνα που τους υποχρέωνε να περιοδεύουν όποτε ήθελαν οι άλλοι και να γράφουν μουσική με συγκεκριμένα χρονοδιαγράμματα.  Μετά από έναν τυφώνα που έπληξε το στούντιό τους έχασαν όλο τον εξοπλισμό τους και τελικά κατάφεραν να ξανασταθούν στα πόδια τους και να κυκλοφορήσουν ένα ωραιότατο νέο άλμπουμ χάρις στην οικονομική βοήθεια των οπαδών τους. Τους οπαδούς αυτούς θεωρούν οικογένεια και ως εκ τούτου προέκυψε και το "Family" που αξίζει μιας ευκαιρίας. (Χ.Κ.)

Οι progressive metal κυκλοφορίες της χρονιάς
Τα prog metal άλμπουμ που μας καθήλωσαν

Leprous - Pitfalls

Για να είσαι προοδευτικός πρέπει να σπας τα όρια των ήχων, για να είσαι καλλιτέχνης τα όρια του εαυτού σου. Οι Leprous τα κατάφεραν και τα δύο, φεύγοντας από το comfort zone τους με τον ίδιο τρόπο που έκαναν στην εποχή τους οι Queensryche, οι Fates Warning και οι Pain Of Salvation. Από όποια πλευρά κι αν το δει κανείς, το "Pitfalls" είναι ένα άλμπουμ-ορόσημο για το progressive metal . Τολμηρό, μελωδικό και σκοτεινά βιωματικό, δίνει μια πνοή φρεσκάδας και χαρίζει μια νότα προσμονής στο σύνολο του ιδιώματος αλλά, κυρίως, περιέχει μερικά από τα ομορφότερα τραγούδια που ακούσαμε από τους ίδιους και από το prog γενικώς κατά την δεκαετία που φεύγει. Έφτασαν μια ανάσα από την απόλυτη κορυφή μας αλλά φαίνεται πως οι κορυφές είναι το πεπρωμένο τους. (Α.Κ)

Devin Townsend - Empath

Πώς ένα καλλιτεχνικό όραμα μεταφράζεται σε ένα σπουδαίο άλμπουμ; Ο Devin Townsend δείχνει το δρόμο με το "Empath", μόνο που τον εν λόγω δρόμο δύσκολα μπορεί να ακολουθήσει ο οποιοσδήποτε. Θέλει πολύ ταλέντο και επιμονή αν είσαι μουσικός και αρκετή υπομονή αν είσαι ακροατής. Μετά από τόσα χρόνια, ο Townsend ακολουθεί την συμβουλή του Chad Kroeger των Nickelback, αφήνει τον εαυτό του ελεύθερο και μιλάει με έμμεσο ή άμεσο τρόπο για τόσο σημαντικά θέματα, όπως η ψυχική υγεία του καθενός μας, ντύνοντάς τα με εγκεφαλικές μουσικές, τεχνικά παιξίματα και υπέρτατες μελωδίες. Άσε τον εαυτό σου να ταξιδέψει με το "Genesis", άκου τις αλήθειες του "Spirits Will Collide", ονειρέψου με το "Why?" και νιώσε την κορύφωση των ειλικρινών συναισθημάτων του 20λεπτου "Singularity". Η επιβράβευση θα είναι μεγαλύτερη από αυτή που περιμένεις αν αφεθείς στον τόσο ανθρώπινο κόσμο του “Empath”. (Χ.Κ.)

Mother Of Millions - Artifacts

Το "Artifacts" δυστυχώς σημαδεύτηκε από την απώλεια του Μάκη, ωστόσο με μια άλλη οπτική είναι και το μεγαλειώδες κύκνειο άσμα του. Ο πιο μεστός δίσκος των Mother Of Millions, που τους κατατάσσει στην αφρόκρεμα του σύγχρονου προοδευτικού χώρου. Όταν τα βαθύτερα νοήματα μπλέκονται με περίτεχνες μελωδίες, ρυθμούς και συναισθήματα, χωρίς ίχνος επιτήδευσης αλλά με στόχο και όραμα, τότε το αποτέλεσμα μόνο εξαιρετικό μπορεί να είναι. Και το “Artifacts” είναι ένα διαμαντάκι όχι μόνο για την εγχώρια, αλλά για την παγκόσμια progressive σκηνή και δίνει στη μπάντα το πάτημα για μια ακόμη πιο έντονη παρουσία στα μουσικά δρώμενα. (Ν.Κ.)

Soen - Lotus

Βρισκόμενοι σε μια συνεχώς ανοδική πορεία, οι Soen κυκλοφόρησαν φέτος τον πιο ολοκληρωμένο δίσκο της μέχρι τώρα πορείας τους, δίχως να κάνουν εκπτώσεις στα «πρέπει» και τα «θέλω» τους δημιουργικά. Το μέλλον τους ανήκει, αλλά, κι επί του παρόντος, το “Lotus” κερδίζει με το σπαθί του μια θέση στα καλύτερα άλμπουμ του 2019. (Σ.Κ.)

Hypno5e - A (Dark) Distant Source

Πολλές φορές η αγαπημένη μας μουσική κατηγορείται ως φλύαρη, επιτηδευμένα περίπλοκη και φαντεζί. Το "A (Dark) Distant Source" θα μπορούσε κάλλιστα να χρησιμοποιηθεί σαν αντιπαράδειγμα σε αυτούς τους ισχυρισμούς, αφού καταφέρνει μέσα από μια μεγάλη παλέτα ηχητικών κατευθύνσεων να κατασκευάσει μια μαγευτική ατμόσφαιρα, ένα συναισθηματικό rollercoaster που από τη μια σου χώνει μπουνιά στα δόντια με την επιθετικότητά του, κι από την άλλη σου χαϊδεύει απαλά το τραύμα που δημιούργησε. Από τις εκπλήξεις της χρονιάς που μας έπιασε απροετοίμαστους κι έμελλε να κολλήσει επίμονα ως μουσική συντροφιά μας σε αυτά τα σκοτεινά ταξίδια που μας φοβίζουν αλλά ταυτόχρονα μας εξιτάρουν κιόλας. (Ν.Κ.)

Δώσε λίγο ακόμα καλό progressive metal ρε μάστορα
Κάποιες ακόμα «από εξαιρετικές ως αρκετά καλές» prog metal κυκλοφορίες

Disillusion - The Liberation

Μετά το εξαιρετικό "Gloria" του 2006 είχα σχεδόν ξεχάσει την ύπαρξη των Γερμανών Disillusion και αν δεν με έπειθε ο Καλαμούτσος με τα λόγια και το review του πιθανόν και να είχα κάνει το λάθος να μην ακούσω το καταπληκτικό "The Liberation". Εντυπωσιακά παίξιματα, μεγάλες συνθέσεις που δεν κουράζουν, μεστότητα στις μελωδίες και επιβλητικές ερμηνείες χαρακτηρίζουν ένα άλμπουμ που είναι διαφορετικό και προοδευτικό στη σκέψη, χωρίς να προσπαθεί να ακουστεί ρηξικέλευθο. Προφανώς και η επάνοδός τους στα μουσικά δρώμενα ευχόμαστε να είναι πιο σταθερή αυτή τη φορά. (Χ.Κ.)

Richard Hensall - The Cocoon

To ότι οι Haken είναι μπαντάρα νομίζω όποιος έστω έχει μια μυρωδιά από prog metal σίγουρα το ξέρει. Το ότι ο Richard Hensall είναι παιχταράς μπορεί να θεωρηθεί φυσικό επακόλουθο. Το ότι το «κουκούλι» του θα ήταν τόσο εντυπωσιακό και παιχνιδιάρικο ίσως να μην το περιμέναμε. Haken-ίζον prog metal, με fusion πινελιές, εξωγήινα παιξίματα και συμμετοχές από μεγάλα ονόματα (Jordan Rudess, David Maxim Micic, Marco Sfogli) συνθέτουν ένα πραγματικά φοβερό σόλο δίσκο. Το σημαντικό της υπόθεσης είναι πως δε μιλάμε για ένα εγχείρημα της σειράς, με σκοπό την ανάδειξη της παικτικής ικανότητας ως αυτοσκοπό, αλλά για ένα καλοδουλεμένο άλμπουμ με κομμάτια που πολλές μεγάλες μπάντες θα ζήλευαν. (N.K.)

Evergrey - The Atlantic

Μια μπάντα - «εγγύηση» για το τί είναι ικανή να προσφέρει, οι Σουηδοί prog/power metallers κινήθηκαν σε γνωστά «νερά» στο φετινό τους πόνημα. Με μονάδικο, όμως, παράπονο αυτήν τους την ασφαλή επιλογή σύνθεσης και δημιουργίας, δεν μπορούμε να προσάψουμε κάτι αρνητικό σε ένα άλμπουμ που ακολουθεί μια πετυχημένη συνταγή και προσφέρει μερικά ακόμη όμορφα τραγούδια. (Σ.Κ.)

Ihlo - Union

To αυστραλιανό νερό έκανε και πάλι το θαύμα του, και οι Ihlo από το πουθενά έσκασαν μύτη με ένα ντεμπούτο - τούμπανο. Με πιασάρικο προσανατολισμό, μπολιάζοντας Djent με παραδοσιακό progressive metal, ακόμη και prog rock περάσματα, το "Union" είναι ένα πληρέστατο άλμπουμ, όπου οι μελωδίες διαδέχονται η μια την άλλη, το headbanging είναι αναπόφευκτο σε σημεία σαν το breakdown στο ομότιτλο κομμάτι, αλλά και τα πλήκτρα πρωταγωνιστούν ουσιωδώς, δίνοντας μια φουτουριστική νότα στον ήχο. Ακούς υφές από Tesseract, Voyager, Caligula’s Horse αλλά υπάρχει ταυτότητα που ξεχωρίζει από το σωρό, κι αυτό είναι και το πιο ελπιδοφόρο για μια μπάντα που πετυχαίνει τέτοιο αποτέλεσμα από την πρώτη κιόλας δουλειά της. (N.K.)

Hemina - Night Echoes

Αν και η αγαπημένη prog σκηνή της Αυστραλίας νιώθω ότι έχει αρχίσει να χάνει λίγη από την αίγλη της, συνεχίζει να βγάζει νέες μπάντες που αξίζουν της προσοχής μας, και μια εξ αυτών είναι το "Night Echoes" των Hemina. Βέβαια, δεν είναι ακριβώς νέα μπάντα, καθότι αυτή είναι η τέταρτη δισκογραφική δουλειά της, αλλά είναι αυτή που ενδεχομένως να αξίζει να τους πάει σε κάπως μεγαλύτερα ακροατήρια. Μέσα από μια σειρά επιρροών, βγάζουν έναν ωραίο δικό τους χαρακτήρα και αποτέλεσαν μια από τις ευχάριστες νέες εισόδους της χρονιάς. (Χ.Κ.)

Check Also: Αν και μάλλον θα απασχολήσουν την ατμοσφαιρική ανασκόπηση οι Cellar Darling με το "The Spell" μπήκαν και στα prog μονοπάτια και η αλήθεια είναι πως πρόκειται για μια δουλειά που έχει το υπόβαθρο και την ποιότητα να κερδίσει και το πιο απαιτητικό prog κοινό (Χ.Κ.)

Οι «παλιακές» progressive rock κυκλοφορίες
Το παλιό, παραδοσιακό, «μαθουσαλικό» progressive rock. Είναι και το καλό, όμως;

Big Big Train - Grand Tour

Ένα ρομαντικό, υπέροχα βρετανικό προοδευτικό δημιούργημα παλαιάς κοπής μας προσέφερε η Μεγάλη Περιοδεία των Big Big Train, το οποίο μέσα στη μελωδική του μεστότητα, παραδίδει μαθήματα songwriting και φινέτσας. (Σ.Κ.)

Steve Hackett - At The Edge Of Light

Η κιθάρα διεκδικεί και παίρνει ξανά τα ηνία εντός των συνθέσεων του θρυλικού πρώην κιθαρίστα των Genesis, εκπέμποντας έναν αβίαστο λυρισμό που λείπει από αρκετές σύγχρονες δουλειές του ευρύτερου προοδευτικού χώρου. (Σ.Κ.)

The Flower Kings - Waiting For Miracles

Αν και το θαύμα που περιμέναμε δεν ήρθε τελικά, το τόσο παραδοσιακό αλλά και αθεράπευτα ρομαντικό προοδευτικό πνεύμα του Roine Stolt δεν είναι δυνατόν να απογοητεύσει, χαρίζοντας μας ακόμη μια χορταστική Flower Kings κυκλοφορία. (Σ.Κ.)

Banco Del Mutuo Soccorso - Transiberiana

Οι Ιταλοί progressive rock πρωτοπόροι ξανανιώνουν δημιουργικά, χαρίζοντας μας τον αρτιότερο και πιο πλούσιο ιδεών δίσκο τους από την εποχή των '70s, ο οποίος είναι σαφώς προτεινόμενος εντός των prog κύκλων παρά το σκόπελο του γλωσσικού παράγοντα. (Σ.Κ.)

Magic Pie - Fragments Of The 5th Element (ΑΚ)

Καμιά αντίρρηση, το prog rock των Νορβηγών Magic Pie είναι απολύτως δεινοσαυρικό και χιλιοακουσμένο, συνδυάζοντας στοιχεία από συμφωνικό '80s prog αλλά και καθαρό 80s AOR/prog - όσοι γουστάρετε Kansas κάνατε την τύχη σας. Πέραν όμως του οικείου του πράγματος, η μπάντα γράφει πραγματικά όμορφα, καλοπαιγμένα και καλοζυγισμένα τραγούδια, με αποτέλεσμα να καταλήγουν σε καλύτερη κατάταξη από τα αρχικά προγνωστικά. Οι λάτρεις του ήχου οφείλουν να δοκιμάσουν κι αυτήν τη γεύση. (Α.Κ)

Check Also: Οι φίλοι του παλαιολιθικού symphonic prog κι ειδικά των Yes είναι καλό να μην χάσουν το "Echoes From Within Dragon Island" των Karfagen, σίγουρα μία από τις καλύτερες μπάντες του είδους. Πολλοί Βρετανοί συνεχίζουν να πιστεύουν ότι οι IQ είναι η καλύτερη μπάντα του πλανήτη, εμείς βρήκαμε το "Resistance" καλούτσικο και, όπως πάντα, υπερτιμημένο. Αντίθετα το prog folk του "Nattfiolen" των Νορβηγών Jordsjo είναι θαυμάσιο, οι φίλοι των Anglagard/Anekdoten να μην προσπεράσουν. Οι Diagonal  συνεχίζουν στο "Arc" να ενώνουν όποια prog σχολή μπορούν, με συμπαθητικά αποτελέσματα. Οι The Tea Club αντίθετα είναι σε μεγάλη φόρμα και το "If/When" κάνει αρκετό θόρυβο στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού. Αν ψάχνεις το αυθεντικά  παλιό, δύο μπάντες 50 ετών εξακολουθούν να διδάσκουν. Οι αγαπημένοι μας  Magma, ακόμα avant ηγέτες, αρνούνται να γίνουν μέτριοι και το "Zess" αξίζει το λογότυπο τουςΕλαφρώς πιο κουρασμένοι οι Gong δείχνουν στο "The Universe Also Collapses" ότι ίσως να ήρθε πια η ώρα... (Α.Κ)

Οι «παλιακές» progressive metal κυκλοφορίες
Αυτό που πλέον θεωρείται περισσότερο metal παρά prog

Arch/Matheos - Winter Ethereal

Η σύμπραξη των δύο πρώην συνεργατών στη U.S. metal περίοδο των Fates Warning συνεχίστηκε για δεύτερη φορά υπό την Arch/Matheos ταμπέλα, χαρίζοντας μας έναν απαιτητικότατο δίσκο ρυθμικών ακροβασιών κι ερμηνευτικών υπερβάσεων. (Σ.Κ.)

Queensryche - The Verdict

Μονάχα ως προοδευτική δεν μπορεί να χαρακτηριστεί η τωρινή υπόσταση των λατρεμένων Queensryche, οι οποίοι έχουν επιλέξει την επιστροφή στις metal ρίζες τους ώστε να καταφέρουν να ορθοποδήσουν δημιουργικά. Παρ’όλα αυτά, το "The Verdict" φαντάζει ως ο καλύτερος δίσκος τους εδώ και δύο δεκαετίες, με έναν συγκλονιστικό Todd La Torre να παίρνει στις πλάτες του το όλο εγχείρημα και τα “Dark Reverie” και “Bent” να προστίθενται στον κατάλογο των ύμνων του σχήματος. (Σ.Κ.)

Vanden Plas - The Ghost Experiment - Awakening

Οι Γερμανοί metallers επέστρεψαν στη δισκογραφία με ένα δίσκο που ικανοποιεί πλήρως εντός των παλαιο-progressive metal ορίων του, έχοντας και πάλι τις απαραίτητες Dream Theater αναφορές αλλά και την δημιουργική ικανότητα να τις χρησιμοποιήσουν προς όφελος τους. (Σ.Κ.)

Teramaze - Are We Soldiers

Μετά το εντυπωσιακό "Her Halo" οι Αυστραλοί Teramaze προχώρησαν σε μια κομβική αλλαγή, αντικαθιστώντας τον τραγουδιστή Nathan Peachey με τον original τραγουδιστή τους Brett Rerekura, κάτι που κατά την προσωπική μου άποψη αφαίρεσε πόντους από τη νέα τους δουλειά, "Are We Soldiers", η οποία παραμένει πιστή στο Dream Theaterικό progressive metal. Παρόλα αυτά, η μπάντα του Dean Wells παραμένει μια αξιόπιστη δύναμη στον χώρο και η νέα τους δουλειά τους διατηρεί σε ένα καλό επίπεδο. (Χ.Κ.)

Ray Alder - What The Water Wants

Το πρώτο προσωπικό πόνημα της αγαπημένης φωνής των Fates Warning δεν θα μπορούσε να μην κρύβει τις συναισθηματικές κορυφώσεις στις οποίες μας έχει συνηθίσει όλα αυτά τα χρόνια, με την απλότητα και την αβίαστη διάθεση του να κερδίζουν τις εντυπώσεις. (Σ.Κ.)

Check Also: Από τις άπειρες progressive extreme metal μπάντες που υπάρχουν στην πιάτσα, οι Fractal Universe είναι πιθανόν αυτοί που μπορούν να αφορούν και τους πιο παραδοσιακούς progressive-άδες. Το "Rhizomes Of Insanity" είναι μελωδικό, πλουραλιστικό, θαυμάσιο! (Α.Κ.)

Οι modern/alternative prog κυκλοφορίες της χρονιάς
Αυτά που δεν αντέχουν οι αποπάνω παλιακοί!

Sleep Token - Sundowning

Ο δίσκος που εντυπωσίασε περισσότερο μέσα στη χρονιά ως διαφορετικό-νέο άκουσμα, παντρεύοντας μουσικούς κόσμους με τόσο ωραίο τρόπο. Οι pop μελωδίες είναι εθιστικές και σχεδόν σε υπνωτίζουν πριν κάποιο - σχεδόν metalcore - ξέσπασμα ανεβάσει την ένταση στο κόκκινο. Το image με τις μάσκες και το όλο marketing είναι πραγματικά αδιάφορο μπροστά στην ομορφιά των συνθέσεων του "Sundowning". Με το πρώτο άλμπουμ τους έθεσαν ψηλά τον πήχη και θα έχει ενδιαφέρον να δει κάποιος τι μπορεί να επακολουθήσει. (Χ.Κ.)

Port Noir - The New Routine

Έχει ένα ενδιαφέρον ότι στο λιγότερο (ως καθόλου) prog άλμπουμ τους οι Port Noir έκαναν το μεγάλο βήμα και υπέγραψαν στην Inside Out, ενώ περιόδευσαν με μπάντες όπως οι Leprous και οι The Ocean, κάνοντας ακόμα πιο μεγάλο άνοιγμα προς το  prog κοινό. Με πολύ pop στοιχείο και πραγματικά πιασάρικες συνθέσεις, φτάνουν από τους Muse ως τους Rage Against The Machine και σε οτιδήποτε θα μπορούσε να υπάρχει ενδιάμεσα από αυτές τις δυο προσεγγίσεις και παραδίδουν ένα άλμπουμ που ακούγεται τόσο ευχάριστα, σε σημείο που να το λες και εξαιρετικό. (Χ.Κ.)

Maraton - Meta

Ως ένα από τα πρώτα και γνήσια τέκνα της δημιουργικής οπτικής των Leprous, αυτοί οι Νορβηγοί newcomers δεν μένουν προσκολλημένοι σε είδη και νόρμες, τολμώντας να χρησιμοποιήσουν το pop ως συστατικό επιτυχίας και το prog ως την ουσιαστική συνθετική ιδεολογία που δεν εγκλωβίζεται από φραγμούς. (Σ.Κ.)

Periphery - IV: HAIL STAN

Οι Periphery θεωρούνται πλέον παλιά καραβάνα στο μοντέρνο prog, και το καλό είναι πως όπως πάντα συνεχίζουν ακομπλεξάριστοι το έργο τους, χωρίς να παίρνουν τόσο στα σοβαρά τους εαυτούς τους. Στο "IV:HAIL STAN" η μπάντα συνδυάζει δυο κόσμους, τον ακραίο αλλά και τον poppy που τόσο τους ταιριάζει, με το αποτέλεσμα να είναι πολύπλευρο, catchy αλλά κυρίως ενδιαφέρον. Κομματάρες σαν το “It’s Only Smiles” ή το videogame-ικό “Crush” φωνάζουν από μακριά Periphery, εξερευνώντας ταυτόχρονα νέους ήχους. Το καλό με αυτή τη μπάντα είναι ότι παραμένουν ώριμοι ανώριμοι, δουλεύοντας ολοένα και πιο επαγγελματικά, αλλά ταυτόχρονα χωρίς να απωλέσουν αυτή τη διασκεδαστική, “ελαφρά” ταυτότητά τους, και σε τελική ανάλυση είναι κ αυτό που τους έχει φτάσει στα ψηλότερα σκαλοπάτια αυτού του ιδιώματος. (N.K.)

Cloudkicker - Unending

O μοναχικός καβαλάρης Ben Sharp, συνεχίζει να τρέφει τη μούσα του αναλαμβάνοντας κυριολεκτικά τα πάντα γύρω από το ηχητικό κομμάτι, φτιάχνει μια υπνωτική ατμόσφαιρα μέσα από το post-infused prog του, με τις κιθάρες να τοποθετούνται η μια πάνω στην άλλη σαν στρώσεις από κέικ. Είναι πραγματικά αξιοθαύμαστη η έμπνευση και το ταλέντο ενός και μόνο ανθρώπου, που γράφει μουσική για τον εαυτό του, και δεν κάνει ούτε ένα στραβοπάτημα παρά την ακροβασία του σε διαφορετικούς ήχους. Το "Unending" φαίνεται να έχει στοιχεία από όλες τις αναζητήσεις του Ben, από τα πιο djent κομμάτια ως τα πιο μελωδικά, post-rock σημεία. Σε κάθε πλευρά, υπάρχει κάτι όμορφο που αξίζει να αναζητηθεί. (N.K.)

Check also: Οι Voyager μετά το πολύ όμορφο "Ghost Mile" επέστρεψαν με το "Colours In The Sun" και χωρίς να ξεφεύγουν από τον ήχο τους, το progressive metal με μοντέρνα αισθητική και pop επιρροές, διατηρούν την αξιοπρεπή παρουσία τους στο χώρο. Η guest εμφάνιση του Einar Solberg στο “Εntropy” αξίζει την προσοχή σας. Οι Northlane από την άλλη, στο “Alien” συνεχίζουν τις αναζητήσεις τους σε πιο ακραία μονοπάτια, μην ξεχνώντας το djent κομμάτι τους αλλά και τα ηλεκτρονικά τους στοιχεία. Μια αξιοπρεπέστατη δουλειά που ξεφεύγει από τα όρια του prog αλλά έρχεται ορμητικά να ξεκλέψει μερικές ακροάσεις. (N.K.)

Οι Avant-garde / πειραματικές prog κυκλοφορίες της χρονιάς
Αυτά κι αν δεν τα αντέχουν οι παλιακοί!

Bent Knee - You Know What They Mean

Οι Bent Knee μπορούν άνετα να χαρακτηριστούν ως η φρεσκότερη art rock μπάντα των καιρών μας. Αυτό που εντυπωσιάζει δεν είναι το πόσα στυλ συνδυάζουν αλλά το πόσο συνεκτικό είναι το αποτέλεσμα. Το "You Know What They Mean" έχει πιο αυξημένα γκάζια από τον προκάτοχο του και σχηματίζει ένα alternative-rock-pop-soul-folk πανηγύρι χωρίς τέλος - αλλά με πολλά παράξενα μετρήματα και με μια από τις καλύτερες τραγουδίστριες στον πλανήτη. Δεν ανήκουν πουθενά άρα μπορούν να ανήκουν μόνο εδώ, αρκεί να εκσυγχρονιστούμε λίγο κι εμείς! (Α.Κ)

Thank You Scientist - Terraformer

Οι επίσης Αμερικάνοι και αντίστοιχων ιδεών Thank You Scientist βλέπουν κι αυτοί το όνομα τους να ακούγεται όλο και δυνατότερα. Και πως όχι; Το πολύχρωμο μωσαϊκό ήχων και διαθέσεων που θα συναντήσεις στο "Terraformer" μπορεί να έχει τις ρίζες της τεχνοτροπίας του στο αρχαίο avant rock του θείου Frank και των Canterbury απογόνων του, έχει όμως τόσο φρέσκια αύρα που καταλήγει σχεδόν νεωτεριστικό. Είναι σχεδόν αδύνατο να σου αρέσει το progressive rock και να μην εκτιμήσεις αυτούς εδώ ως μια νέα και πολύ φουριόζα prog/fusion  δύναμη. (Α.Κ)

O.R.k - Ramagehead

Για τους O.R.k σας τα είπαμε ξανά και ξανά. Το "Ramagehead" είναι ένα πολύ όμορφο άλμπουμ μοντέρνου prog, που περιέχει μια πολύ ενδιαφέρουσα πρόσμιξη του 90s grunge με προοδευτικούς ήχους, φοβερό και ψαγμένο line up, τον καλύτερο συνεχιστή της παράδοσης του Chris Cornell και ιταλική φινέτσα. Το γεγονός ότι έχουν και υψηλούς προσκεκλημένους (Serj Tankian) είναι απλώς το κερασάκι στην τούρτα. Δεν ξέρουμε αν μπορούν να εξελιχτούν σε υπολογίσιμο μέγεθος, στο εδώ και στο τώρα όμως, αξίζει να τους βιώσεις. (Α.Κ)

Sonar with David Torn - Tranceportation Vol 1

Κάτω από την σκεπή του πειραματισμού, οι Ελβετοί μάστορες συνεργάζονται για δεύτερη φορά (θα υπάρξει σύντομα και τρίτη) με τον Αμερικανό avant κιθαρίστα και το αποτέλεσμα είναι αναμενόμενα εξαιρετικό. Μεσαίων ταχυτήτων instrumental μουσική, με άπειρες κιθαριστικές εξερευνήσεις κι ένα από τα καλύτερα rhythm section στον πλανήτη, το σχήμα παίζει πιστεύοντας, προφανώς, ότι το μεσαίο μέρος του "Starless" των King Crimson είναι ότι καλύτερο βγήκε ποτέ. Αν η σκέψη σου φαίνεται λογική, το "Tranceportation" είναι ο νέος σου έρωτας. (Α.Κ)

Lost Crowns - Every Night Something Happens

Ίσως η μεγαλύτερη progressive έκπληξη της χρονιάς ήρθε με το ντεμπούτο αυτού του βρετανικού σχήματος. Δεν είναι απαραίτητο ότι οι παλιακοί θα χαλαστούν - αρκεί να είναι το είδος των παλιακών που λατρεύουν το Rock In Opposition, το avant prog και κάθε τι ακραίο αυτού του ιδιώματος. Έντονη θεατρικότητα, βαριές δυσαρμονίες, εκτεταμένη ψυχεδέλεια και τρομερές ενορχηστρώσεις είναι τα συστατικά ενός άλμπουμ που επιδεικνύει τρομερή γνώση και προετοιμασία στην δημιουργία του. Σπουδαίο, τουλάχιστον για τους παράξενους που θα το εκτιμήσουν. (Α.Κ)

Φίλε, κάτι σε μόνο μουσική έχει;
Ή αλλιώς, όταν είσαι παιχταράς αλλά δεν βρίσκεις τραγουδιστή. Ή δεν χρειάζεσαι.

Bryan Beller - Scenes From The Flood

Ενώ έχει βγάλει πριν λίγο καιρό δίσκο με τους Aristocrats, ο μπασίστας Bryan Beller αποφασίζει να κυκλοφορήσει την πρώτη προσωπική του δουλειά. Μάλιστα, αυτή είναι μεγαλεπήβολη, καθώς είναι ένα διπλό (90λεπτο), κατά βάση ορχηστρικό και περιέργως concept άλμπουμ, με σαφή prog προσανατολισμό. Έχοντας «ταξιδιωτική» διάθεση και πληθώρα σπουδαίων guest μουσικών, το "Scenes From The Flood" είναι ένα άλμπουμ που - αν είναι δόκιμη η σύγκριση - κερδίζει τις εντυπώσεις και σε σχέση με την δουλειά των Aristocrats κι αξίζει να φτάσεις ως το τέλος της διαδρομής όπου μπαίνουν στην εξίσωση πρώτα ο John Petrucci και μετά o Guthrie Govan για να απογειώσουν το τελικό αποτέλεσμα. (Χ.Κ.)

Rayava - Rifftard

Ο "larger than life" Γιώργος Τζαβάρας των Need δεν κάθεται σε ησυχία. Καλό για μας που γουστάρουμε τη μουσική του, αφού στο "Rifftard" τον ακούμε σε κάθε δυνατή πτυχή του ήχου του, στις χαρακτηριστικές ανατολίτικες μελωδίες του, στα ογκώδη riff αλλά και μερικά «περίεργα», παιχνιδιάρικα lead. O δίσκος βρωμάει "fun" από την αρχή μέχρι το τέλος, και πέρα του φοβερού παικτικού κομματιού, έχει μια ανεπιτήδευτη ευθύτητα που είναι κάτι δυσεύρετο στον χώρο. Για όποιον ακούει κιθαριστικά άλμπουμ αλλά ψάχνει και λίγη αλητεία, το "Rifftard" μπαίνει κατευθείαν στην κατηγορία "must have". (Χ.Κ.)

The Aristocrats - You Know What...?

Οι The Aristocrats είναι κάτι περισσότερο από το γκρουπ του (standing ovation) Guthrie Govan. Είναι ένα απίθανο trio που μας υπενθυμίζει τις εποχές που το rock βασιζόταν πολύ στο εντυπωσιακό musianship. Το "You Know What...?" τους βρίσκει σε τρομερή φόρμα και ξεχωρίζει λόγω του ιδιαίτερου κεφιού που αποπνέουν. Ο δε Bryan Beller με την απόδοση του εδώ (αλλά και στο εξαιρετικό προσωπικό του άλμπουμ) ανακηρύσσεται με άνεση ο καλύτερος μπασίστας του 2019. (Α.Κ)

I Built The Sky - The Zenith Rise

Η πολυπαινεμένη αυστραλιανή σκηνή συνεχίζει το σερί στο prog με τους I Built The Sky, μια μπάντα που κινείται ξεκάθαρα στο Djent χώρο, κι έχει ως χαρακτηριστικό πέρα από τη φοβερή κιθαριστική δουλειά μια αισιόδοξη κατεύθυνση, με τα κομμάτια να είναι κατά κανόνα χαρούμενα αλλά όχι γλυκανάλατα. Ένας feel-good δίσκος, με riff-άρες, όμορφα leads και κιθαριστικές αρμονίες, θυμίζει αναπόφευκτα Periphery χωρίς φωνητικά, χωρίς όμως να ακούγεται σαν αντιγραφή. Εμπνευσμένο και πλούσιο, το "The Zenith Rise" θα ικανοποιήσει σίγουρα όποιον θέλει να ακούσει κιθάρες που κεντάνε κι όμορφες μελωδίες. (Ν.Κ.)

Tides From Nebula - From Voodo to Zen

Εδώ θα μας επιτρέψετε ένα άλμα ανάμεσα στα υποείδη. Οι Πολωνοί Tides From Nebula θεωρούνται σήμερα ένα από τα πιο ποιοτικά instrumental post-rock σχήματα, προκαλούμε όμως έναν οποιοδήποτε φίλο του σύγχρονου προοδευτικού rock να ακούσει το "From Voodoo To Zen". Αν δεν ενθουσιαστεί από τα space ηχοτόπια, τις Porcupine αναφορές και τις μετά-prog διαθέσεις τους, θα παραδεχτούμε κι εμείς ότι κάναμε λάθος. Αν όμως δεν κάνουμε, μετά να μας ευχαριστήσετε. (Α.Κ)

Η νέα σχολή του Βρετανικού, μελαγχολικού prog rock
Στην πραγματικότητα είναι η σχολή του Steven Wilson

Klone - Le Grande Voyage

Μιλάμε για Βρετανική, μελαγχολική μουσική που έχει πάρει τον prog δρόμο και η πρώτη μπάντα είναι Γαλλική. Το λες και κάποιου είδους ειρωνικό το εν λόγω γεγονός, αλλά η αλήθεια είναι πως το καλύτερο άλμπουμ σε αυτό τον ήχο τον παρέδωσαν οι Klone. Ατμοσφαιρικό, γεμάτο καλά τραγούδια και επενδύοντας στην συναισθηματική φόρτιση των ερμηνειών του Yann Ligner και της κιθάρας του Guillaume Bernard το "Le Grand Voyage" συστήνεται σε όσους έλειψε κάτι από τον Wilson, τους Anathema ή τους Gazpacho φέτος. (Χ.Κ.)

Bruce Soord - All This Will Be Yours

Δεν συμφωνούμε όλοι ότι οι The Pineapple Thief είναι τόσο σπουδαία μπάντα, ώστε να ενθουσιαζόμαστε και με την solo καριέρα του τραγουδιστή τους Bruce Soord. Όμως… μήπως δεν είναι έτσι τα πράγματα; Το "All This Will Be Yours" είναι γεμάτο από Wilson αναφορές και θα μπορούσε να φλερτάρει με τη βαρεμάρα, οι όμορφες συνθέσεις του όμως κάνουν την ανατροπή και τελικά δεν του κρατάς κακία. Για την ακρίβεια, είναι πιθανόν καλύτερο κι από τα περισσότερα TPT άλμπουμ. (Α.Κ)

Iamthemorning - The Bell

Το chamber prog του ντουέτου των Kolyadin/Semkina βρίσκεται σε σταθερά ανοδική πορεία, αποτελώντας μία από τις πιο καλαίσθητες και λυρικές προτάσεις του σύγχρονου prog. Προσωπικά είχα ποντάρει ότι το τέταρτο άλμπουμ τους "The Bell" θα αποτελούσε το καλλιτεχνικό τους breakthrough, τελικά όμως προέκυψε μια δουλειά με μεγαλεπήβολες αλλά και σχετικά άνισες στιγμές κι ενώ πρόκειται για πολύ καλό άλμπουμ, απαιτούμε ακόμα από τους Iamthemorning να τολμήσουν να κάνουν μεγαλύτερο βήμα. Η πρώτη ύλη σαφώς και υπάρχει. (Α.Κ)

Tim Bowness - Flowers At The Scene

Ο συμπαθέστατος Tim Bowness θα μπορούσε να είναι μια περίπτωση όπως ο Bruce Soord όμως τελικά επικρατεί δυστυχώς η βαρεμάρα. Οι συνθέσεις είναι αξιόλογες όμως ο ήχος, η έκφραση αλλά και η στιχουργική του "Flowers At The Scene", παρά την δεδομένη τους ποιότητα, θα σε κάνουν να νιώσεις 30 χρόνια μεγαλύτερος από την κανονική σου ηλικία. Οι αναφορές στον Wilson είναι επίσης άπειρες, το άλμπουμ τελικά όμως αποτυγχάνει να εκπληρώσει έναν σπουδαιότερο σκοπό, πέραν της προσωπικής έκφρασης του δημιουργού του. (Α.Κ)

Lonely Robot - Under Stars

Τον εκτιμώ απεριόριστα τον John Mitchell, αλλά νομίζω πως νιώθω μια ανακούφιση που ολοκληρώθηκε η τριλογία των άλμπουμ του προσωπικού του σχήματος, Lonely Robot. Παρόλο που κάνει όλα τα μικρά πράγματα καλά, η προσήλωσή του σε ένα Βρετανικό πρότυπο του progressive rock και η αδυναμία από ένα σημείο και μετά της φωνής του να ελιχθεί σε διαφορετικούς τρόπους ερμηνείας καθιστούν τις μουσικές του λίγο επαναλαμβανόμενες και προβλέψιμες. Για κάποιον που ανακαλύπτει τώρα την μουσική του πορεία, ίσως το "Under Stars" να είναι μια διαφορετική περίπτωση, γιατί είναι καλοφτιαγμένο, αλλά στην πραγματικότητα δεν είναι κάτι παραπάνω από ένα ΟΚ άλμπουμ. (Χ.Κ.)

Το Underground prog
Σκάβοντας λίγο κάτω από το υπόστρωμα των prog κυκλοφοριών

Cellar Noise

Είναι σίγουρο ότι αν οι Cellar Noise δεν ήταν Ιταλοί αλλά από κάποια χώρα μέσα στην βιομηχανία, θα είχαν κάνει ήδη χαμούλη. Heavy prog της ύστερης Porcupine Tree σχολής, σωστή ισορροπία μελωδίας και δύναμης και γενικώς ωραιότατα τραγούδια και άποψη. Το "Nautilus". είναι μόλις το δεύτερο άλμπουμ τους και αν στο επόμενο προσθέσουν και μια στάλα προσωπικότητας, θα έχουμε αρκετά να πούμε. (Α.Κ)

Dizzy Mystics (ΑΚ)

Όταν σου παρουσιάσαμε τους Καναδούς Dizzy Mystics, τους περιγράψαμε ως διασταύρωση των Rush με τους Primus - αν αυτό δεν σε βάζει στην πρίζα, ίσως διαβάζεις την λάθος ανασκόπηση. Το "Wanderlost" είναι τρελό, είναι πολύχρωμο, είναι εύθυμο, αλανιάρικο και hardrock-ίζει. Είναι εν τέλει ένα τρομερά διασκεδαστικό και καλογραμμένο άλμπουμ, λαμπρό αστεράκι στον underground ουρανό. Δεν ζητάω τίποτα περισσότερο. (Α.Κ)

AKKU Quintet - Depart

Τολμώ την άγρια εικασία ότι οι AKKU Quintet είναι το καλύτερο γκρουπ απ' όσα δεν είχες καν ακουστά σε αυτήν την ανασκόπηση. Με τον ντράμερ των Sonar στις τάξεις τους (Manuel Pasquinelli), αυτό το θαυμάσιο κουιντέτο διατηρεί τον ίδιο μαθηματικό μινιμαλισμό και κλινικότητα, προσθέτει όμως σαξόφωνο και μια αξιολάτρευτη jazz χροιά. Πέραν από κάποιους πειραματισμούς που ΔΕΝ τους χρειάζεται, το "Depart" είναι μια φανταστική προσπάθεια που έχει τα φόντα να σε σαγηνεύσει. (Α.Κ)

Stephan Thelen - Fractal Guitar

Παραμένοντας σε τροχιά γύρω από τον πλανήτη των Sonar, συναντάμε τον κιθαρίστα τους Stephan Thelen και την προσωπική του δουλειά. Το "Fractal Guitar" είναι πολύ κοντά στο πνεύμα της κανονικής του μπάντας, αποτελεί περαιτέρω επίδειξη των δυνατοτήτων των tritone κουρδισμάτων και, φαντάζομαι, αποσκοπεί στο να μάθει κάποιος κόσμος το όνομα του ως νέο guitar πειραματιστή. Κάτι τέτοιο είναι δίκαιο να συμβεί, η δουλειά του έχει νεωτερισμό μα και ουσία. (Α.Κ)

Joost Maglev

Το δεύτερο άλμπουμ του Ολλανδού multi-instrumentalist θα ενθουσιάσει τους οπαδούς της εποχής της περμανάντ. Το "Alter Ego" επιχειρεί μια ενδιαφέρουσα μίξη από progressive rock, pop και φωνακλάδικο hard rock κάτω από ένα όμορφο κι αρκετά ποιητικό concept. Με μια σειρά από συντελεστές να του δίνουν ένα χέρι βοήθειας (ανάμεσα τους ο Arjen Lucassen), ο Maglev κατάφερε να κάνει το όνομα του να ακουστεί λίγο παραπάνω και, γιατί όχι; (Α.Κ)

Οι απογοητεύσεις της χρονιάς
Όχι τα χειρότερα που ακούσαμε, αλλά αυτά που σίγουρα περιμέναμε κάτι πολύ καλύτερο

Queensryche - The Verdict

To αν είναι Queensryche ή όχι το τρέχον lineup δεν είναι κομμάτι της κουβέντας σε αυτή τη φάση. Τo "Τhe Verdict" είναι ο πρώτος δίσκος της μπάντας δίχως τον Scott στα τύμπανα, με τον “πολυεργαλείο” Todd να παίρνει τα ηνία πέραν του μικροφώνου. Το αποτέλεσμα; Ένα συμπαθητικό, αλλά σε γενικές γραμμές αδιάφορο άλμπουμ. Είναι γεγονός πως η εξαιρετική εμφάνιση της μπάντας στα μέρη μας έκανε να αναθεωρήσουμε λίγο, ωστόσο χωρίς να είμαστε παρελθοντολάγνοι, δεν μπορούμε να πούμε πως το "The Verdict" μας ενθουσίασε, με τα διάσπαρτα ενδιαφέροντα σημεία του δίσκου να μην μπορούν να ισοσταθμίσουν το deja vu που μας πιάνει όταν το ακούμε. (N.K.)

Flying Colors - Third Degree

Το κακό είναι ότι όταν έχεις μάθει στα καλύτερα τα απλά καλά σε απογοητεύουν. Κάπως έτσι την πάθαμε και με τους Flying Colors, με το "Third Degree" να είναι ένας καλός δίσκος που όμως κοιτά από μειονεκτική θέση τους προκατόχους του. Κλασσικό σύνδρομο άλμπουμ όπου λες «καλό είναι, αλλά δε θα το λιώσω κιόλας». Αυτό είναι το theme του "Third Degree", όπου όλα τα στοιχεία της καλής συνταγής είναι παρόντα, το μαγείρεμα έγινε με προσοχή, ωστόσο το τελικό αποτέλεσμα σε χορταίνει χωρίς να σε ενθουσιάζει. Όταν έχεις μάθει με γκουρμεδιές, το catering χωλαίνει, είναι λογικό. (N.K.)

Big Big Train - Grand Tour

Παρότι αναγνωρίζω την τιμιότητα και την ποιότητα στους Big Big Train θα αδυνατούσα να καταλάβω την πέραση που έχουν αν δεν είχα παρευρεθεί στο Loreley και το Night Of The Prog φεστιβάλ ή σε prog συναυλία στην Αγγλία όπου ανακαλύπτει κάποιος ότι υπάρχει πολυπληθές κοινό/target group με μέσο όρο ηλικίας μεταξύ 50 και 60 ετών. Αυτό το κοινό ίσως να θεωρεί το "Grand Tour" δίσκο της χρονιάς, αλλά μετά από το πράγματι εξαίρετο “Grimspound” περίμενα κάτι πιο ενδιαφέρον και ιδιαίτερο από τους Big Big Train. (Χ.Κ.)

Zonder / Wehrkamp - If It’s Real

Mark Zonder και Gary Wehrkamp. Shadow Gallery και Fates Warning. Κάνατε κι εσείς τους ίδιους συνειρμούς με εμένα; Αν ναι, λογικό είναι να μην πήρατε από το "If It's Real" αυτό που περιμένατε. Βέβαια, είναι λίγο άδικο να κριθεί το πρώτο άλμπουμ της συνεργασίας τους για κάτι που δεν προσπάθησαν καν να είναι (τεχνικό prog ή κάτι κοντά στις μπάντες με τις οποίες καταξιώθηκαν), αλλά κάτι η φωνή του Wehrkamp κάτι οι προσδοκίες, εν τέλει το “If It’s Real” παρά τη συναισθηματική του φόρτιση και τις στιγμές του μάλλον δεν αφήνει και κάποιο ιδιαίτερο στίγμα. (Χ.Κ.)

Tool/Dream Theater

Είναι λίγο περίεργες επιλογές και πρέπει να ξεκαθαρίσουμε για μια ακόμα φορά ότι «απογοήτευση» δεν σημαίνει κατ’ ανάγκη «κακό», απλά κάτι που δεν καλύπτει τις προσδοκίες. Και ίσως είναι λίγο περίεργο να βάζουμε τις νέες δουλειές των Tool και των Dream Theater σε αυτή την κατηγορία, όταν το πρώτο συντάραξε συνθέμελα τον rock/metal μουσικό κόσμο και το δεύτερο θεωρείται ίσως και το καλύτερο άλμπουμ της μετά Portnoy εποχής, αλλά αν δείτε την τελική 30αδα του site μας ή τις προσωπικές επιλογές των ανθρώπων που συντάσσουν την prog ανασκόπηση δεν θα δείτε πουθενά κανένα από τα δυο. Και αυτές τις μπάντες τις έχουμε τόσο ψηλά που περιμένουμε ακόμα και μετά από τόσα χρόνια να ηγούνται της μουσικής, να πηγαίνουν μπροστά και να μας συνταράσουν. Καθώς τίποτα από αυτά δεν συνέβη στην πραγματικότητα δικαιούμαστε να δηλώνουμε σε έναν βαθμό κάπως απογοητευμένοι από αυτούς. (Χ.Κ.)

Οι εγχώριες κυκλοφορίες της χρονιάς
Η ελληνική prog σκηνή ολοένα και δυναμώνει

Mother Of Millions - Artifacts

Όσο κι αν το "Artifacts" θα μείνει στο εξής συνδεδεμένο και με πικρούς συνειρμούς, πρωτίστως είναι ένα έξοχο album που φέρνει τους δημιουργούς του ένα βήμα πιο κοντά στην καλλιτεχνική καταξίωση. Βαθύ, κινηματογραφικό και με μεγάλο ηχητικό και συναισθηματικό εύρος, το "Artifacts" συγκαταλέγεται πλέον στα 5-10 σπουδαιότερα album που βγήκαν από τη νέα ελληνική prog σκηνή και αποκαλύπτει μία μπάντα που δεν ξέρει μόνο τί θέλει αλλά κάνει και όλα τα σωστά βήματα προς αυτήν την κατεύθυνση. (Α.Κ)

Mother Turtle - Three Sides To Every Story (ΣΚ)

Ευρηματικότητα, έμπνευση, ουσία. Η Μητέρα Χελώνα διαθέτει το προαναφερθέν τρίπτυχο σε αφθονία και ο πιο πρόσφατος δίσκος της είναι η εμφατική απόδειξη αυτού. Είναι το καλύτερο άλμπουμ των Θεσσαλονικιών; Μικρή σημασία έχει, από τη στιγμή που αποτελεί ένα από τα απολαυστικότερα φετινά ακούσματα στο χώρο. (Σ.Κ.)

Horizon’s End - Skeleton Keys

Μια επιστροφή που μας έπιασε εξαπίνης και συγκλόνισε με το δημιουργικό της υπόβαθρο, βρίσκει τους Θεσσαλονικείς prog/power metallers σε μεγάλα κέφια κι εμάς να παραμιλάμε με το τέλος και του 23-λεπτου "Be". (Σ.Κ.)

We.Own.The.Sky- Home

Τo "Home" σε αντίθεση με τον τίτλο του που έχει μια εγγενή ασφάλεια, κάθε άλλο παρά ασφαλές μπορεί να θεωρηθεί. Ανοίγοντας ορίζοντες και ξεφεύγοντας από τα τετριμμένα του post rock, ξεδιπλώνουν περισσότερο την progressive πλευρά τους. Γλυκοκοιτάζοντας την προσέγγιση των Tesseract, βαραίνοντας τον ήχο τους και δημιουργόντας ουκ ολίγες σαρωτικές στιγμές, οι We.Own.The.Sky μοιάζουν ανανεωμένοι και πιο διψασμένοι από ποτέ. Το τελευταίο τους live επισφράγισε αυτό το άλμα προς τα εμπρός, και τους ανέβασε ένα σκαλοπάτι ψηλότερα σε μουσικό και οπτικό επίπεδο, τι καλύτερο για το ξεκίνημα του ταξιδιού του "Home" που βρίθει συναισθήματος αλλά και ενδιαφέροντος για μας τους απαιτητικούς prog-άδες. (N.K.)

Until Rain - Season V

Το "Season V" βρίσκει τους Until Rain να συνεχίζουν την διαδικασία της εξέλιξης τους και της αναζήτησης μιας ολόδικης τους φωνής. Διαφορετικό progressive από τον σωρό, γεμάτο με ευαίσθητες εναλλακτικές νότες και πάντα με μια δόση μελαγχολίας να διαποτίζει τις συνθέσεις, η μουσική των Until Rain δεν μοιάζει φτιαγμένη για τα πολύ λαμπερά φώτα αλλά για τις ελεύθερες, προσωπικές αναζητήσεις ουσιαστικών ακροατών. (Α.Κ)

Οι prog συναυλίες που είδαμε
Παραδόξως κάτι είδαμε!

Rise Evolve

Όταν η μουσική υπερβαίνει απλά ήχους και συναισθήματα, και μετατρέπεται σε κάτι σχεδόν μεταφυσικό. Έτσι νιώσαμε εκείνο το βράδυ, θέλοντας όχι να αποχαιρετίσουμε το Μάκη, αλλά να του πούμε ότι δε θα τον ξεχάσουμε. Μουσικοί και κοινό σαν μια φιλική παρέα, σε ένα βουβό στοχασμό, δακρυσμένα πρόσωπα και διάσπαρτη συγκίνηση, άψογες εμφανίσεις από τους Need, Poem, Universe217, Playgrounded και φυσικά τους Mother Of Millions. Σε όσους ήμασταν εκεί, η σπαρακτική κραυγή της μητέρας του Μάκη στο άκουσμα του "Nema" θα παραμείνει βαθιά χαραγμένη στην καρδιά μας. Η αλληλεγγύη του κόσμου έδειξε ότι η σκηνή αυτή είναι κάτι παραπάνω από τη μουσική, και αν πιστέψει κανείς στιγμιαία στη μεταφυσική νομίζω μετά βεβαιότητας θα έλεγε πως ο Μάκης ήταν εκεί μαζί μας, διασκεδάζοντας με τα φιλαράκια του. (N.K.)

Soen

Είναι εξαιρετικά ευχάριστο το ότι είδαμε τους Σουηδούς Soen στα καλύτερα τους, έχοντας κυκλοφορήσει το εξαιρετικό "Lotus". Επιτέλους δεν είδαμε μια μπάντα που ήρθε κατ’ ανάγκη ή έχοντας χάσει τη λάμψη της και αυτό ήταν κάτι που φαινόταν στην απόδοση της μπάντας, στον πολύ καλό ήχο και στις μικρές λεπτομέρειες που καθιστούν μια συναυλία καλύτερη από τον μέσο όρο των υπολοίπων. Ελπίζουμε αυτή να ήταν η αρχή μόνο για τις επισκέψεις των Soen στη χώρα μας και ακόμα περισσότερο ελπίζουμε αυτές να συνοδεύονται με ανάλογα καλές δουλειές όπως η τελευταία τους. (Χ.Κ.)

Tesseract

Η ευχάριστη έκπληξη της χρονιάς για τον γράφοντα, όχι γιατί δεν περίμενα πως οι Tesseract είναι κορυφαίοι σε αυτό που κάνουν, αλλά γιατί δεν περίμενα εν μέσω καύσωνα και εκλογών ότι θα γίνονταν ένα sold out show με τον κόσμο σε τρελά κέφια. Ακόμη και η ίδια η μπάντα εξεπλάγη, με την ενέργεια και την πόρωση να διοχετεύεται αμφίδρομα με το κοινό και να κάνει μια τόσο δυνατή βραδιά. Άψογα παιξίματα και φωνητικά, αδιάκοπο sing-along ακόμη και stagediving από τον τραγουδιστή της μπάντας Daniel Tompkins, επιτέλους επιβεβαίωσαν και στη χώρα μας ότι δεν είναι τυχαία η φήμη των Tesseract, ούτε κι εμείς μιλούσαμε μεταξύ μας όταν τους εκθειάζαμε από την πρώτη κιόλας δουλειά τους. Μακάρι οι promoters να πάρουν κι άλλα τέτοια ρίσκα γιατί αποδεικνύεται πως το κοινό υπάρχει. (Ν.Κ.)

Ihsahn

Ο Ihsahn είναι ένας καλλιτέχνης που έχει ξεφύγει από τα στενά όρια του black metal, και με αξιοπρόσεκτη συνέπεια συνεχίζει να βγάζει το ένα καλό άλμπουμ μετά το άλλο. Η παρουσία του στη χώρα μας απέδειξε πως αυτή η συνέπεια τον ακολουθεί και στις ζωντανές εμφανίσεις του, όπου το πάθος συνδυάζεται με τη βαρύτητα και την τεχνική αρτιότητα. Ισοπεδωτικός όπως και η μουσική του, σε αντίθεση ίσως με το πόσο πράος ακούγεται κατ’ ιδίαν (που μας τα είπε κ ωραία), απέδειξε ότι αποτελεί έναν ογκόλιθο όχι μόνο για τον προοδευτικό ήχο, αλλά και γενικότερα την ακραία μουσική. (Ν.Κ.)

Queenryche/Geoff Tate

Έχει ενδιαφέρον ότι σε μια χρονιά μέσα είδαμε τόσο τον Geoff Tate να μας παρουσιάζει με το προσωπικό του project το "Operation: Mindcrime" όσο και τους Queensryche με τον Todd La Torre πλέον καθιερωμένο ως frontman. Πηγαίνοντας με ελάχιστες προσδοκίες και στις δυο συναυλίες ομολογώ πως πέρασα ευχάριστα καθώς με διαφορετικό τρόπο και οι δυο τιμούν την ιστορία των Ryche, αν και υπάρχουν πάντα αστερίσκοι. Βέβαια, κι εγώ αναρωτιέμαι πλέον τη σχέση έχουν με το progressive ιδίωμα (πέραν του ότι ιστορικά ανήκουν σε αυτό) και κυρίως που μπορεί να πήγε όλη εκείνη η μαγεία που ήταν κάποτε συνυφασμένη με τις μουσικές των Queensryche… Αλλά ας ευχαριστηθούμε ό,τι έχουμε. (Χ.Κ.)

Check Also: Παρά το φιάσκο δεν μπορεί να μην γίνει αναφορά στην εμφάνιση των Dream Theater στη χώρα μας και την πολύ δυνατή προσέλευση που αποδεικνύει ότι υπάρχει και αριθμητικά αρκετό κοινό πλέον. Επίσης, οι Evergrey γέμισαν το Κύτταρο και έδωσαν ένα πολύ δυναμικό show, ενώ ποτέ δεν θα ξεχάσουμε το release show για το "Artifacts" των Mother Of Millions στο Gagarin, για μουσικούς και μη λόγους. (Χ.Κ.)

  • SHARE
  • TWEET