Συνέντευξη: Socrates

Μετά το τέλος της συναυλίας των Socrates στη Θεσσαλονίκη είχα την τύχη - τιμή να συνομιλήσω για περίπου μία ώρα με το Γιάννη Σπάθα, έναν άνθρωπο ο οποίος βίωσε την ελληνική ροκ σκηνή από το ξεκίνημά της μέχρι σήμερα. Ο Σπάθας εκτός από κιθαρίστας των Socrates είναι περιζήτητος session μουσικός και ένας από τους πιο επιδραστικούς Έλληνες κιθαρίστες.

Κύριε Σπάθα καλησπέρα. Ονομάζομαι Γιάννης Μαρκούτης και εκπροσωπώ το Rocking.gr (μεσολαβούν οι απαραίτητες εξηγήσεις σχετικά με το site). Η σημερινή σας εμφάνιση ήταν μεμονωμένο γεγονός ή εντάσσεται στα πλαίσια περιοδείας; Όλοι γνωρίζουμε πως έχετε έτοιμα κομμάτια και εσείς ο ίδιος είχατε δηλώσει παλαιότερα πως αναμένεται νεά δουλειά των Socrates.
Όχι, δεν έχει να κάνει με νέα κυκλοφορία. Εμείς παίζουμε γιατί μας αρέσει. Μας έγινε μία πολύ καλή πρόταση από τη Βίλκα. Θέλω να τονίσω πως οι άνθρωποι μας φέρθηκαν εξαιρετικά. Ήταν άψογοι και θα ήθελα να τους ευχαριστήσω ακόμα μια φορά μέσω αυτής της συνέντευξης.

Θα κυκλοφορήσει τελικά το πολυαναμενόμενο νέο album;
Single ήτανε. Έχουμε ηχογραφήσει 3 κομμάτια μέχρι στιγμής, αλλά δεν ψαχνόμαστε ιδιαίτερα. Πάντως σίγουρα θα το βγάλουμε κάποια στιγμή.

Από την επανένωση και μετά (1999) ήδη έχουν σημειωθεί αλλαγές στη σύνθεση του συγκροτήματος. Έφυγε ο Γιώργος Τρανταλλίδης, δεν έχετε πια keyboards...
Έχουμε keyboards. Απλά δε μπόρεσε να έρθει.

Μου έκανε αίσθηση το ότι παίξατε χωρίς keyboards κι όμως η παρουσία σας ήταν ομολογουμένως καταπληκτική.
Έχουμε παίξει ακόμα και τρίο, στην Αγγλία, χωρίς τη Μαρκέλλα (σ.σ. την κοπέλα που κάνει τα φωνητικά ).

Στην Αγγλία; Είχα διαβάσει κάπου ότι είχατε παίξει support στην (υποτιθέμενη) τελευταία περιοδεία των U.F.O. εκεί τη δεκαετία του '70.
Όντως, στο Hammersmith Odeon. Να φανταστείς πως δεν έχουμε ούτε μία φωτογραφία από το συγκεκριμένο live, πόσο μάλλον κάποια ζωντανή ηχογράφηση. Υπάρχει ακόμα αυτή η μαρκίζα εκεί.

Ποια είναι η αίσθηση του να παίζετε live κομμάτια σας που γράφτηκαν και κυκλοφόρησαν στα 70's και τα 80's;
Η αίσθηση είναι καταπληκτική. Είναι απίστευτο το να βλέπεις παιδιά 20 χρονών να τραγουδάνε κομμάτια 20 και βάλε χρόνων. Σκέφτεσαι ότι δεν πήγε χαμένο αυτό που έκανες. Δεν ξέρω αν μπορείς να συλλάβεις την ικανοποίηση...

Μα φαίνεται ξεκάθαρα στη σκηνική σας παρουσία. Χωρίς στημένες ατάκες, χωρίς πολλές πόζες. Rock n' Roll, έτσι απλά.
Σήμερα όντως παίξαμε καλά. Είχαμε ενέργεια. Αυή την ενέργεια μας τη δίνατε εσείς. Για να γίνει μία καλή συναυλία πιστεύω πως πρέπει να υπάρχει αυτό το πάρε - δώσε ανάμεσα στο group και το κοινό. Βλέπω παιδιά να τραγουδάνε το "Time Of Pain", κομμάτι το οποίο δεν είχε συμπεριληφθεί στο live album της επανένωσης και μένω έκπληκτος.

Ποιο ρόλο προτιμά ο Γιάννης Σπάθας; Του session μουσικού ή του κιθαρίστα - συνθέτη των Socrates;
Προτιμώ να παίζω με τους Socrates. Αυτό είναι σίγουρο. Ως session μουσικός όμως είχα την τύχη να συνεργαστώ με ανθρώπους που τους γούσταρα και μου άρεσε να τους ακούω να τραγουδάνε. Αυτό τον καιρό παίζω με τη Χαρούλα Αλεξίου, όπως επίσης και με το Βασίλη Λέκκα σαν ντουέτο. Με το Βασίλη έχουμε βγάλει δύο δίσκους και ετοιμάζουμε τρίτο. Αυτό τον καιρό μάλιστα η Λίνα Νικολακοπούλου μου έχει δώσει ένα απίστευτο κομμάτι, το οποίο θα συμπεριλάβουμε στο νέο δίσκο με το Βασίλη.

Έχετε πάρα πολλές συμμετοχές στην ελληνική δισκογραφία. Ποιες θεωρείτε κορυφαίες στιγμές σας;
Όντως, οι συμμετοχές μου είναι πάρα πολλές. Έχω παίξει ακόμα και με Χατζηδάκι και έχω ενορχηστρώσει δύο δίσκους του Μίκη Θεοδωράκη.

Προτιμάτε να βρίσκεστε στο studio ή να παίζετε live;
Live. Δεν το συζητάω. Ήσουν εδώ σήμερα, παρακολούθησες τη συναυλία .Έχει σχέση κανένας δίσκος με το live αυτό;

Ίσως έχει να κάνει και με τις παραγωγές. Το "Queen Of The Universe" για παράδειγμα, μετά την κυκλοφορία του live σας έπαψα να το ακούω από το "Phos". Πιστεύω πως στα lives ακούγεστε ακόμα καλύτερα και από τις studio ηχογραφήσεις σας.
Όντως, το live είναι πολύ νόστιμος δίσκος. Δε σε αδικώ καθόλου για την επιλογή σου.

Θα συνεχίσουν τις εμφανίσεις τους οι Socrates;
Ναι, ναι. Και βέβαια. Μέχρι να μας το απαγορεύσει ο γιατρός (σ.σ. μετά το απαραίτητο γέλιο,συνεχίζει). Έχουμε δηλώσει με τον Αντώνη (Τουρκογιώργης) εδώ και πολύ καιρό ότι θα εμφανιζόμαστε μέχρι να γεράσουμε.

Πίσω στο 1999, ένας φίλος μουσικός μου είχε πει πως θα επανενωθείτε και πως είχατε κατά νου την κυκλοφορία ενός live album με τη συμμετοχή συμφωνικής ορχήστρας. Τι προέκυψε και αυτό το εγχείρημα δεν πραγματοποιήθηκε ποτέ;
Ήταν ιδέα της ΝΕΤ. Ήθελε να σπονσοράρει κάτι τέτοιο, αλλά εμείς διαφωνήσαμε. Από όσα lives έχω ακούσει με συμφωνική, κανένα δεν ήταν επί της ουσίας. Στο studio βέβαια μπορεί κάτι τέτοιο να γίνει. Η ορχήστρα, για να γίνω πιο σαφής, δε μπορεί να πιάσει το live feeling του εκάστοτε group. Δυστυχώς στα περισσότερα live albums rock συγκροτημάτων με ορχήστρα, η συμφωνική ακούγεται σαν "πλάτες" από synthesizer.

Τον τελευταίο καιρό όλο και περισσότερες επανενώσεις παλαιών συγκροτήματων λαμβάνουν χώρα στη διεθνή σκηνή. Ποια είναι η γνώμη σας για τέτοιου είδους κινήσεις; Doors με Astbury και Queen με Rodgers: Εμένα προσωπικά μου φαίνεται αστείο.
Επανενώνονται και οι Cream (σ.σ. εδώ βγάλαμε είδηση). Κοίταξε να δεις: Άλλοι το κάνουνε από συναισθηματική ανάγκη και άλλοι επειδή ελπίζουν να πουλήσουν και να βγάλουνε περισσότερα χρήματα. Όλα είναι μέσα. Όλα γίνονται για έναν από τους δύο λόγους που προανέφερα. Σίγουρα παντως οι Cream το κάνουνε από νοσταλγία για εκείνα τα τραγούδια. Ξέρεις τι γίνεται; Έχουν "γεννηθεί" κάποια τραγούδια τα οποία δε μπορούν να ξαναπαιχτούν αν δεν υπάρχει η ίδια σύνθεση στο group. Ο Clapton δε θα είχε παίξει στις συναυλίες του το "Sunshine Of Your Love"; Ε, το κομμάτι δε βγαίνει αν δεν υπάρχουν οι ίδιοι μουσικοί. Εγώ προσωπικά, αν δεν είμαι με τον Αντώνη δε βγαίνουν τα τραγούδια των Socrates. Έχει να κάνει με το δέσιμο.

Έτσι κι αλλιώς εσείς είστε οι "εγκέφαλοι" του group και αναντικατάστατα μέλη του σε όλη τη μουσική διαδρομή των Socrates. Όσον αφορά τις επανενώσεις, προσωπικά δε μπορώ να συμβιβαστώ με την ιδέα ότι οι Manzarek και Kriegger αποφάσισαν να παραστήσουν τους βρυκόλακες στα 60 τους. Είναι ζήτημα ηθικής. Επίσης είμαι εκ πεποιθήσεως αντίθετος σε προσπάθειες κομμάτων να καπελώσουν συγκεκριμένες μουσικές εκδηλώσεις.
Το ροκ εκεί χάλασε. Έγινε προιόν. Οι εταιρείες δε μπορούσανε να βάλουν το ροκ στο χέρι γιατί το ροκ έλεγε και έκανε ότι ήθελε. Οι ροκ καλλιτέχνες δεν ήτανε πειθήνια όργανα κανενός. Δε βοηθούσαν δηλαδή στο να στηθεί καμία επιχείρηση. Οι εταιρείες λοιπόν "έπεσαν να το φάνε". Δεν είχαν εμπιστοσύνη στους ροκ καλλιτέχνες. Βέβαια το ροκ έμεινε. Ο καθένας καταλάβαινε ποιος ήτανε και ποιος δεν ήτανε ροκ. Εμένα προσωπικά με ενδιαφέρει να έρθω σε επαφή με τον κόσμο και να τους μεταδώσω αυτά που νιώθω μέσα από τα τραγούδια μου. Τώρα αν κάποιος πληρώνει,αυτός στο τέλος δεν κάνει τη δουλειά του. Εννοώ ότι αν θέλει κάποιος να καπελώσει το ροκ, το ροκ θα βγει και θα πει αυτά που θέλει. Απ' τη στιγμή που ο καλλιτέχνης θα πει και θα κάνει αυτά που θέλει, το έργο γινεται. Για παράδειγμα, έρχομαι σε επαφή μαζί σου και με ακούς. Σκέψου υποθετικά πως το σημερινό live γινόταν υπό την αιγίδα κάποιου κόμματος ή οργανισμού. Καπελωμένο. Πάλι το ίδιο θα γινόταν. Θα έλεγε κανείς "Ευχαριστούμε τη γ.γ. Νέας Γενιάς που μας έφερε"; Κατάλαβες τι θέλω να σου πω; Αυτό το πάρε - δώσε που έγινε σήμερα, άξιζε. Αυτό είναι. Αν κάποιοι προσπαθούσανε να το καπελώσουνε, με γειά τους με χαρά τους. Εντάξει, υπάρχουν και μερικές εκδηλώσεις στις οποίες είναι πολύ "φτιαχτά" τα πράγματα. Εμένα με ενδιαφέρει ο ακροατής να μην είναι άβουλος. Θέλω να κρίνει αυτό που ακούει. Το ροκ δεν τάχθηκε ποτέ υπέρ κάποιου κόμματος. Ήτανε αμφισβήτηση. Έτσι λοιπόν όποιο κόμμα καλέσει κάποιο ροκ καλλιτέχνη για μία συναυλία, ο καλλιτέχνης θα περάσει το μήνυμα που αυτός θέλει, ακόμα κι αν είναι αντίθετο με την γραμμή του εκάστοτε κόμματος. Μιλάμε για αχταρμά δηλαδή.

Ποίες είναι οι επιρροές σας ως μουσικός;
Οι βασικές επιρροές μου είναι οι Jimmy Hendrix και Πετρο-Λούκας Χαλκιάς. Ακούω πολλά είδη μουσικής.

Μου φαίνεται παράξενο ένας κιθαρίστας σαν κι εσάς να μου αναφέρει σαν βασική επιρροή του έναν κλαρινίστα.
Κοίταξε: Δεν έχω πρόβλημα με κανένα είδος μουσικής. Ακούω τα πάντα. Jazz, κλασσική και οτιδήποτε άλλο ηχεί καλά στα αυτιά μου. Μου καρφώνονται συνεχώς μελωδίες στο μυαλό. Οσον αφορά τον Χαλκιά, είμαι σίγουρος πως μπορείς να αντιληφθείς την επιρροή του σε κομμάτια στα οποία παίζω θρακιώτικες και ηπειρώτικες κλίμακες.

Όντως, οι συγκεκριμένες μελωδικές γραμμές είναι πολύ αναγνωρίσιμες. Κάτι σαν το copyright του Γιάννη Σπάθα.
Έτσι είναι. Εγώ έπαιζα από πιτσιρικάς ότι γούσταρα. Tο "Mountains", ας πούμε, δεν τολμούσε κανείς να το κάνει. Φοβότανε να μην του πούνε πως παίζει ηπειρώτικα. Το θέμα είναι ότι το "Mountains" έχει τεχνοτροπία. Το "Mountains" απαιτεί ειδικό παίξιμο. Κανείς δε θα μπορέσει να το παίξει ίδιο ποτέ. Υπάρχουν κάποιες μικρές λεπτομέρειες..

Εκτός των άλλων όπως σας είπα και πριν, ο ήχος σας είναι απόλυτα οικείος και αναγνωρίσιμος στους γνώστες της ελληνικής σκηνής. Από το vibrato μέχρι τα μικρά "πειράγματα" στις νότες.
Όντως, συνηθίζω να "πειράζω" τις νότες.

Ποια είναι η γνώμη σας για την ελληνική ροκ σκηνή ή ότι τέλος πάντων έχει απομείνει από αυτή;
Εγώ βλέπω νέα παιδιά να ασχολούνται με αυτή τη μουσική επειδή τη γουστάρουν και αυτό με κάνει και αισθάνομαι πολύ όμορφα. Τα παιδιά αυτά συνήθως είναι πολύ παθιασμένα. Ο γιος μου είναι 17 χρονών και παίζει σε ένα γρουπάκι. Τρέχουνε συνέχεια, μαζεύουνε λεφτά για να μπούνε σε προβάδικο κ.ο.κ. Όταν βλέπω τέτοιου είδους διάθεση από παιδιά, γουστάρω απίστευτα Γιάννη. Μιλάμε για παιδιά που είναι πρώτα απ' όλα μια παρέα. Δεν έχουν καμία διάθεση να τα κονομήσουν. Μιλάμε δηλαδη για γκρουπς στα οποία οι αποφάσεις παίρνονται με πολύ δημοκρατική διαδικασία. Ποια είναι η δική σου άποψη;

Συμφωνούμε. Πιστέυω πως το μέλλον της ελληνικής ροκ σκηνής βρίσκεται στα γκαράζ και τα υπόγεια όπου τα groups κάνουνε πρόβα. Βέβαια δεν είναι όλα ευχάριστα στην ελληνική σκηνή. Πιστεύω ότι απουσιάζουν οι μεγάλοι frontmen.
Για μένα άλλο είναι το βασικό πρόβλημα: Τα συγκροτήματα δε γράφουν δικά τους τραγούδια. Παίζουνε πολλές διασκευές. Όσον αφορά εμάς, τα 2/3 της σημερινής συναυλίας ηταν Socrates. Οι διασκευές που κάναμε είχαν να κάνουν με το ότι οι δημιουργοί των τραγουδιών που ερμηνεύσαμε είναι βασικές επιρροές μας. Με κάθε ευκαιρία που δίνεται προσπαθώ να παροτρύνω τα νέα παιδιά που ασχολούνται με τη μουσική να γράψουν δικά τους κομμάτια και να περιορίσουν τις διασκευές.

Ποιες οι διαφορές της ελληνικής ροκ σκηνής της δεκαετίας του '70 με τη σημερινή;
Η βασική διαφορά ήταν το ότι το ροκ τότε ήταν στον καιρό του. Το χορεύανε. Σκέψου για παράδειγμα τη μουσική του "Time Of Pain": Ο ρυθμός του δεν είναι 4/4 κι όμως χορεύανε κι αυτό! Τρελλαμένοι! Τότε βέβαια το ροκ ήταν της μόδας, ενώ τώρα τα νέα παιδιά γουστάρουνε αυτή τη μουσική πιο συνειδητά.

Ούτε τα ΜΜΕ προωθούν αυτό το είδος μουσικής σημέρα.
Αυτό ακριβώς. Τα νέα παιδία που πηγαίνουν στις συναυλίες την έχουν ψάξει και έχουν αγαπήσει πραγματικά αυτή τη μουσική. Κατάλαβες; Οι άλλοι το ακούγανε επειδή ήταν της μόδας εκείνο τον καιρό.

Πολλοί νέοι μουσικοί παραπονιούνται για την έλλειψη airplay, πράγμα το οποίο πολλές φορές τους οδηγεί στο να τα παρατήσουν. Άλλη μία διαφορά εκείνης της εποχής από τη σημερινή.
Όντως, αλλά μη φανταστείς τρελά πράγματα. Εμείς, σαν Socrates, είχαμε airplay τότε, αλλά όχι τίποτα το ιδιαίτερο. Αυτό βέβαια που μας κάνει και αισθανόμαστε ακόμη καλύτερα σήμερα είναι το ότι υπάρχουν παλιοί fan μας οι οποίοι έρχονται ακόμα στις συναυλίες μας και γουστάρουν απίστευτα.

Σκοτώνει η πειρατεία τη μουσική;
Μουσική για μένα είναι το live. Ότι έχεις να πεις, ανεβαίνεις στο παλκοσένικο, κάθεται ο κόσμος από κάτω και του το λες. Ο δίσκος όταν φτιάχνεται στο studio "πειράζεται" απίστευτα. Έδω που φτάσαμε με τη βοήθεια των computers μπορείς με κόψε-ράψε να κάνεις θαύματα. Φτιάχνεις μέχρι και solo τα οποία δε μπορείς να παίξεις live με τίποτα. Έτσι λοιπόν, για μένα ένα είναι το ζητούμενο: Να βγαίνει ο καλλιτέχνης και να παίζει live, μακριά από τη σιγουριά του studio. Πίσω στο θέμα μας: O καλλιτέχνης δεν περιμένει να πουλήσει ο δίσκος και να βγάλει φράγκα. Οι περισσότεροι ζούνε από τα lives και στην τελική ποιος μπορεί να απαγορεύσει σε ένα παιδί που δε διαθέτει τα χρήματα για την αγορά ενός cd να το αντιγράψει; Στην τελική όποιος γουστάρει το cd που θα ακούσει θα πάει να δει το συγκρότημα ή τον καλλιτέχνη live.

Ήσασταν πολύ σαφής. Κλείνοντας, θα ήθελα να μου πείτε ,όσο δύσκολο κι αν είναι, ποιο είναι το αγαπημένο σας album των Socrates.
(σ.σ. Εκείνη τη στιγμή υπέγραφε τα εξώφυλλα των δίσκων μου και το βλέμμα του επέσε πάνω στο "Breaking Through") Ωχ! Αυτό εδώ το album μου έκανε μεγάλη ζημιά. Είχα να το ακούσω πάρα πολλά χρόνια, ώσπου το έβαλα να παίξει μετά από πολύ καιρό. Έμεινα έκπληκτος μάγκα! Οπότε ναι, το "Breaking Through" είναι το αγαπημένο μου. Εσύ ποιο προτιμάς;

Μου βάζετε δύσκολα. Κορυφαία τριάδα πάντως θεωρώ τα "Taste Of Conium", "Phos" και "Breaking Through". Σας ευχαριστώ πολύ για το χρόνο διαθέσατε.
Είναι ευχαρίστησή μου το να μοιράζομαι τις απόψεις μου με νέα παιδιά που γουστάρουν το αντικείμενο. Μπαίνω συχνά στο internet και να είσαι σίγουρος πως θα επισκεφτώ το site σας σύντομα. Τους χαιρετισμούς μου σε όλα τα παιδιά


Καλό βράδυ κύριε Σπάθα. Τα σέβη μου…

Υ.Γ.: Κλείνοντας, θα ήθελα να ευχαριστήσω τον Ηλία που μου έδωσε τη δυνατότητα να συνομιλήσω με έναν από τους λίγους Έλληνες μουσικούς που εκτιμούσα και συνεχίζω να εκτιμώ αφάνταστα.

Γιάννης Μαρκούτης