Συνέντευξη: Pain Of Salvation

Το να μιλάς με καλλιτέχνες των οποίων τη μουσική θαυμάζεις είναι δίκοπο μαχαίρι, αφού μέσω της μουσικής τους έχεις αποκτήσει μια συνήθως ωραιοποιημένη εικόνα, η οποία είτε καταρρίπτεται με πολύ άσχημο τρόπο, είτε επιβεβαιώνεται. Εσχάτως, επικοινώνησα με αρκετούς που στάθηκαν αντάξιοι των προσδοκιών, αλλά πραγματικά ο Daniel Gildenlöw είναι ξεχωριστή περίπτωση. Θα το διαπιστώσετε και εσείς διαβάζοντας την παρακάτω συνέντευξη, όπου αναλύει το όραμα του, το παρελθόν, το παρόν και το μέλλον του συγκροτήματος, το concept του "Road Salt" και πολλά άλλα, εξηγώντας τα πάντα σε βάθος. Εξαιρετικός συνομιλητής, το τρένο της σκέψης του οποίου μοιάζει ασταμάτητο όταν ξεκινήσει να μιλάει. Και που ξέρετε... Μπορεί και να μας επισκεφτεί ξανά πιο σύντομα απ' ότι τον περιμένουμε...



Χρήστο, είναι πραγματικότητα; (γέλια)

Ω ναι, επιτέλους! Κάποια στιγμή είπα ότι δε θα γινόταν ποτέ. Ευχαριστώ για την υπομονή που έδειξες για να γίνει.
Εγώ ευχαριστώ! Το κανονίζουμε τόσο καιρό και όλο κάτι συνέβαινε λόγω προγράμματος, αλλά ευτυχώς τα καταφέραμε!

Ωραία, για να μη χρονοτριβούμε μιας και είναι αρκετά αργά (σ.σ.: η συνέντευξη ξεκίνησε λίγο πριν τα μεσάνυχτα και πήγε κάμποσο μετά από αυτά). Ποιο είναι το status των Pain Of Salvation αυτή την εποχή; Πώς είναι τα πράγματα για το συγκρότημα;
Ε, μπορώ να πω ότι ο τελευταίος χρόνος ήταν πολύ «πυρετώδης» και προβληματικός, ενώ στο τέλος του 2009 τα πράγματα άρχισαν ξαφνικά να πηγαίνουν πολύ καλύτερα για εμάς, με πολλά πράγματα να συμβαίνουν μαζί. Παίξαμε στο μεγάλο συναυλιακό γεγονός για τη Σουηδία (σ.σ.: προφανώς εννοεί το melodifestivalen), εγώ μετά έφυγα για περιοδεία με τους Transatlantic και όλα έγιναν σε μια κατάσταση σα να κινούμαι στο κενό, κατά κάποιον τρόπο. Τώρα είμαι πίσω και μετά από πολύ καιρό έκανα μερικές εβδομάδες διακοπών και νομίζω πως είμαστε όλοι καλά, πραγματικά όλοι νιώθουμε πολύ όμορφα και έτοιμοι να μπούμε στη ροή των πραγμάτων ξανά.

Παρακολουθώντας πάντως από κοντά για χρόνια την πορεία της μπάντας έχω την αίσθηση πως ίσως σήμερα το brand name των Pain Of Salvation να είναι πιο δυνατό από ποτέ στη μουσική αγορά.
Εεε, δεν ξέρω! Το ελπίζω όμως (γέλια)...

Έχουν περάσει μερικοί μήνες από την επίσημη κυκλοφορία του "Road Salt One". Ποιο είναι συνολικά το feedback που πήρες πίσω αυτούς τους μήνες;
Εδώ υπάρχει ένα θέμα με όλα τα albums. Όταν το album κυκλοφορεί, αρχικά το feedback είναι πολύ ανάμικτο και ειδικά με τους Pain Of Salvation ο κόσμος θέλει χρόνο, λόγω της μουσικής που παίζουμε. Πόσο δε περισσότερο με ένα album όπως το "Road Salt One", που φαινομενικά δείχνει πιο απλό και ευδιάκριτο και ο κόσμος νομίζει πως δε χρειάζεται πολύ χρόνο για να το κατανοήσει, όμως στην πραγματικότητα χρειάζεται τον ίδιο χρόνο με τα προηγούμενα album. Η απλότητα είναι ένας στόχος, είναι ένα τρικ, ένα τρικ παραπλάνησης, κατά κάποιον τρόπο. Αυτό που γίνεται στην πραγματικότητα είναι ότι λαμβάνουμε κάποιες αποθεωτικές κριτικές από ανθρώπους που αφιέρωσαν χρόνο στο δίσκο, ενώ λαμβάνουμε και πολλές κριτικές που είναι μέτριες, του στυλ «ok, είναι απλά καλό», εκ των οποίων, μετά από ένα χρόνο, πολλοί από αυτούς έχουν αλλάξει άποψη. Δυστυχώς, γράφουν τις κριτικές την πρώτη εβδομάδα (γέλια). Πάντως συμβαίνει κάτι που δεν ξέρω αν συμβαίνει με άλλο συγκρότημα, αφού σε κάθε δίσκο υπάρχουν τουλάχιστον 3-4 περιοδικά ή webzines που κάνουν κριτική για το album και μετά από ένα χρόνο γράφουν μια ακόμα κριτική για το ίδιο album, συνειδητοποιώντας ότι έκαναν λάθος στην αρχή. Αυτό δεν το έχω ξαναδεί για κάποιο άλλο συγκρότημα ή album και είναι πολύ χαρακτηριστικό για τους Pain Of Salvation. Η μουσική των Pain Of Salvation εκτιμάται καλύτερα όταν ο ακροατής δώσει την απαραίτητη προσοχή και χρόνο να ακούσει.

Έχω χαρακτηριστικό παράδειγμα επ' αυτού, αφού αποφάσισα πρόσφατα να κάνω δώρο το "Road Salt One" σε ένα φίλο, ο οποίος δεν πρέπει να είχε ακούσει καν ποτέ του Pain Of Salvation και μου έστειλε πριν μερικές μέρες ένα email ότι ο δίσκος είναι σχεδόν σίγουρα στο top ten της φετινής χρονιάς και αν δεν τον πίεζα εγώ πιθανότατα θα το αγνοούσε.
Cool! Πάντως, αυτό δε γίνεται γενικώς. Οι περισσότεροι κριτικοί ακούνε το δίσκο μια φορά ή δύο αν είσαι τυχερός και δυστυχώς η μουσική των Pain Of Salvation δε μπορεί να λειτουργήσει έτσι. Πρέπει να καταλάβεις κάποια στοιχεία και μετά από κάποιες ακροάσεις βγάζει νόημα.

Με το "Linoleum" EP είχες κάπως προϊδεάσει για τις αλλαγές στον ήχο, αλλά και πάλι το άκουσμα του "Road Salt One" προκάλεσε αρκετή έκπληξη. Τι σε οδήγησε στο να αλλάξεις τόσο πολύ τον ήχο και να κινηθείς προς αυτές τις πιο «απλές» φόρμες;
Από μουσικής άποψης νομίζω ότι πάντα αλλάζαμε. Δε μπορείς να πεις ότι είναι μια συνειδητή απόφαση που παίρνουμε κάθε φορά, αλλά νομίζω ότι οφείλεται στο ότι κάθε φορά βάζω τον εαυτό μου μέσα στη μουσική που δημιουργώ και προσπαθώ να παίξω ακριβώς τη μουσική για την οποία «πεινάω» τη δεδομένη χρονική στιγμή. Έτσι, όσο αλλάζω ως ανθρώπινο ον και όσο βάζω τον εαυτό μου μέσα στη μουσική, η μουσική θα αλλάζει, ελπίζοντας ότι θα αλλάζω για όλη μου τη ζωή. Θα μισούσα τη στασιμότητα και το να επαναπαυτώ στο ποίος είμαι και κάτι τέτοιο ούτε έχει συμβεί μέχρι τώρα, ούτε πιστεύω ότι θα συμβεί στο μέλλον. Αυτό που πρέπει να καταλάβει ο κόσμος -ακόμα κι αυτοί που μας ακολουθούν από το πρώτο album πρέπει να το κατανοήσουν- είναι πως ξεκίνησα τη μπάντα όταν ήμουν 11 χρονών και την έλεγαν Reality και αυτό άλλαζε με τον καιρό. Αλλάζαμε μέλη, συνεχώς αλλάζαμε μουσικό στυλ, αλλάζαμε μουσικές αναφορές, αλλάζαμε όνομα και στην πορεία προέκυψε το όνομα Pain Of Salvation κάπου το 1991, αν δεν κάνω λάθος. Το 1997 κυκλοφορήσαμε τον πρώτο δίσκο, αλλά το ταξίδι για εμένα πριν από αυτό το σημείο είναι όσο μεγάλο είναι το ταξίδι μετά και για αυτό για εμένα το album "Entropia" δεν είναι η αρχή, αλλά το μέσο της πορείας των Pain Of Salvation. Έχουμε περάσει από διάφορα μουσικά στυλ πριν το "Entropia" και συνεχίζαμε να αλλάζουμε. Έρχονται άνθρωποι και μου λένε ότι «δεν είστε αρκετά prog metal πλέον», αλλά εγώ ποτέ δεν είδα τον εαυτό μου και τους Pain Of Salvation ως μια prog metal μπάντα, απλά βρεθήκαμε σε αυτό το χώρο λόγω του "Entropia" και αυτό ενισχύθηκε ενδεχομένως από την εταιρεία και τον κόσμο που αρεσκόταν σε αυτό τον ήχο. Εμείς όμως αλλάζαμε μουσικά και πριν από αυτό και δε νιώθω καμία υποχρέωση να παίξω με κάποιον συγκεκριμένο τρόπο, γιατί δεν είναι αυτός ο σκοπός της μπάντας. Πρόκειται για ένα project που θέτει συνεχώς στόχους, που πάντα επαναπροσδιορίζει και επαναδιαπραγματεύεται τη μουσική του. Είχα ένα όραμα όταν ξεκίνησα γύρω από το τι μουσική θέλω να παίζω και πώς θέλω να είναι το συγκρότημα και αυτό με βοήθησε να υπερβώ το παραδοσιακό συγκρότημα στο οποίο πρέπει να διατηρήσεις ένα συγκεκριμένο ήχο, μια συγκεκριμένη μουσική από album σε album, αυτό δε θα μπορούσα να το κάνω.



Τουλάχιστον είναι κάτι που λες από τότε που θυμάμαι να παρακολουθώ εγώ την πορεία σας.
Ναι. Νομίζω όταν μιλάμε πάντως για τον ήχο η εξέλιξη είναι 50% δράση και 50% αντίδραση. 50% είναι αυτό που θέλω, αυτό που νιώθω και 50% αντίδραση σε σχέση με το ποίοι είναι οι default ήχοι της κάθε εποχής. Θυμάμαι όταν αρχίσαμε να ηχογραφούμε τραγούδια και demo στα '80s ως έφηβοι. Τότε πηγαίναμε στο studio και νόμιζαν ότι έχουν βρει τον τέλειο ήχο και ήταν σίγουροι οι παραγωγοί ότι είχαν τελικά καταλήξει στο ποιος είναι ο καλύτερος ήχος. Στα '80s γέλαγαν με τον ήχο των '70s, γιατί «φυσικά» ήξεραν πως έπρεπε να έχεις gate reverb στο ταμπούρο και έπρεπε να έχεις gain στα tom και πολύ reverb γενικώς, οπότε όλα ακούγονταν έτσι (κάνει τους ήχους με το στόμα). Και όλοι ήθελαν να ακούγονται έτσι, αλλά εγώ δεν ήθελα να ακούγομαι έτσι! Οπότε πηγαίναμε στο studio και λέγαμε στον μηχανικό ήχου να ΜΗΝ είναι εκεί. Είχαν πάντα το ύφος «εμείς ξέρουμε τι είναι το καλύτερο και δε θες να ακούγεσαι όπως στα '70s». Και μετά στα '90s γέλαγαν με τα reverb και τα λοιπά και συνεχώς προσπαθούσαν να σε ωθήσουν προς τη δική τους ιδέα για το πώς θα έπρεπε να ακούγεσαι. Πάντα σκέφτονται ότι έχουν καταλήξει στον τέλειο ήχο και ποτέ δε βλέπουν ότι σε δέκα με δεκαπέντε χρόνια θα γελάνε με αυτό που κάποτε θεωρούσαν τέλειο. Είχαμε τα '50s, τα '60s, τα '70s, τα '80s, τα '90s και φυσικά ήρθαν τα '00s, όπου επιτέλους φτάσαμε ξανά στον τέλειο ήχο, αυτόν που τόσα χρόνια ψάχναμε! Εγώ πάντα έχω στο μυαλό μου έναν ξεκάθαρο ήχο που θέλω κάθε φορά και κοιτώντας πίσω μπορώ να πω ότι σχεδόν πάντα ήμασταν περίπου 4 χρόνια μπροστά από την εποχή μας. Οπότε όταν πάμε στο studio εγώ έχω τις θέσεις μου, αλλά και αυτοί έχουν τις δικές τους ιδέες και καταλήγουμε σε ένα συμβιβασμό, όπου έχουμε λίγο από το δικό μου και λίγο από το δικό τους όραμα. Και ενώ πάντα είσαι σίγουρος για το όραμα που έχεις, είναι και αυτοί σίγουροι ότι θα γίνουν συμβιβασμοί. Εγώ σε κάθε album προσπαθούσα να πιέσω τη δική μου άποψη λίγο περισσότερο. Θυμάμαι μια εποχή στα '80s μας πίεζαν προς τη δική τους κατεύθυνση και στο τέλος καταλήγαμε να τους λέμε «αφήστε μας να κάνουμε το δικό μας, δε μας νοιάζει ο εξοπλισμός, θα κάνουμε μόνοι μας τη μίξη και όλα». Έτσι και έγινε και μετά από δύο χρόνια που πήγαμε να κάνουμε κάποιο νέο demo, έρχονταν επισκέπτες από άλλες πόλεις για να δουν το studio και ως υπόδειγμα ήχου τους έπαιζαν το δικό μας demo που είχαμε κάνει δύο χρόνια νωρίτερα, με τη μίξη που είχαμε κάνει μόνοι μας. Έτσι και μεταγενέστερα, όταν ηχογραφούσαμε στα Roasting House Studios είχα διάφορες ιδέες για να κάνουμε τα πράγματα διαφορετικά από το συνηθισμένο και συνεχώς μου έλεγαν πως δε θα λειτουργήσει με αυτό τον τρόπο. Εγώ τους έλεγα να το προσπαθήσουν, έστω και μόνο για την προσπάθεια, και όταν το έκαναν έλεγαν πως δεν τους άρεσε. Και μετά από 2-3 χρόνια που ξαναπήγα στο studio έκαναν τις παραγωγές με αυτόν ακριβώς τον τρόπο! Είναι κατά κάποιο τρόπο ενδιαφέρον το να παρατηρείς πως οι ιδέες που είχαμε, ουσιαστικά ως ερασιτέχνες σε πολλά θέματα, κατέληξαν να είναι οι βασικές διαδικασίες ηχογράφησης στα studio από τα οποία περάσαμε. Και τώρα με το "Road Salt" για πρώτη φορά αποφάσισα να πάω ολοκληρωτικά με τη δική μου σκέψη και να μη λάβω καθόλου υπ' όψη μου τις σκέψεις των άλλων.

Είναι αλήθεια ότι πολλές μπάντες την τελευταία δεκαετία προσπάθησαν να αναπαράγουν τον ήχο του "Perfect Element" ή του "Remedy Lane".
Και δε θεωρώ και τόσο καλό τον ήχο αυτών των δίσκων (γέλια)...

Σε παρακαλώ πολύ να μη λες τέτοια πράγματα για τους αγαπημένους μου δίσκους (γέλια).
Τα αγαπάω όλα τα album, μην το βλέπεις έτσι. Από πλευράς ήχου μου αρέσουν και περισσότερο από ό,τι περίμενα να μου αρέσουν. Θυμάμαι μια φορά στο μέσο μιας περιοδείας αποφασίσαμε να παίξουμε ένα τραγούδι από το "Perfect Element" ή το "Remedy Lane" που είχαμε καιρό να παίξουμε - πρέπει να ήταν το "Rope Ends" ή κάποιο αντίστοιχο. Οπότε είπαμε να το ακούσουμε για να το θυμηθούμε και ένιωσα χαρούμενος που ήταν πολύ κοντά στον ήχο που μου αρέσει, ήταν καλύτερο από ό,τι το θυμόμουν! Είναι το θέμα με τους συμβιβασμούς, αφού μετά από τόσα χρόνια αυτό που σου μένει είναι οι συμβιβασμοί μάλλον. Νομίζω πως τελικά πάντα υπάρχουν οι συμβιβασμοί και δεν είναι εύκολο...

...Ειδικά αν είσαι ο Daniel
Χεχε, μάλλον. Είχα πάντα στο μυαλό μου το πώς ήθελα να ακούγεται αυτό που έκανα και κάθε φορά το τελικό αποτέλεσμα μου έμοιαζε λίγο πιο ελεγχόμενο από ό,τι θα ήθελα και πιο κρύο, αλλά όταν γυρίζω σε αυτό με εκπλήσσει ευχάριστα ο ήχος του γιατί είναι πιο κοντινός και πιο στεγνός για το είδος του, από τα υπόλοιπα album εκείνης της εποχής στο ίδιο είδος.



Κάτι είναι και αυτό, γιατί στο παρελθόν που έχουμε μιλήσει είσαι συνήθως πιο σκληρός με τη μουσική σου. Τώρα στο "Road Salt Part One" παρατηρείται μεγάλη μουσική διαφοροποίηση μέσα στο album. Από το blues/country του "Tell Me You Don't Know" στην «περιέργεια» του "Sleeping Under The Stars". Εξηγείται με κάποιο τρόπο ή είναι απλά ιδέα μου;
Κοίτα να δεις, αν πάμε πίσω στο 1997 και πούμε πως ηχογραφούσαμε τότε το "Road Salt" θα έβλεπες σε ένα τραγούδι που θα ξεκίναγε με το "Tell Me You Don't Know" να έχει μέσα στο ίδιο τραγούδι και στοιχεία από το "Sleeping Under The Stars", παραδείγματος χάρη. Αναμειγνύαμε όλα τα επιμέρους στοιχεία μέσα στα τραγούδια, ενώ τώρα προσπαθώ να κάνω διαχωρισμό. Ας πούμε όταν έχουμε μια ιδέα, ένα τραγούδι που έχει κάτι χαρακτηριστικό, όπως με το "Tell Me You Don't Know", προσπαθώ να μείνω σε αυτή την ιδέα, να κρατήσω το συγκεκριμένο vibe. Δεν ξέρω ακριβώς να σου πω γιατί γίνεται αυτό, ίσως είναι για μια ακόμα φορά η δράση και η αντίδραση, γιατί έχουμε κάνει τόσα πολλά album που αναδρομικά βλέπω πως θα τα είχα κάνει διαφορετικά, βάσει του ποιος είμαι σήμερα. Εκτιμώ το "Tell Me You Don't Know" για αυτό που είναι, το αφήνω να είναι έτσι και να έχει το δικό του συγκεκριμένο χρώμα και δε θα ήθελα να το χαλάσω βάζοντας κι άλλα στοιχεία μέσα σε αυτό. Θέλω να αφήνω τα τραγούδια να πουν αυτό που έχουν να πουν. Τα τραγούδια που αναφέρθηκαν είναι δύο από τα all time αγαπημένα μου Pain Of Salvation τραγούδια, που ίσως είναι και λίγο παράξενο. Μου αρέσουν αυτά τα μεμονωμένα κατά κάποιον τρόπο τραγούδια. Θυμάμαι ότι ξεκινήσαμε να προβάρουμε το "Disco Queen" 2-3 χρόνια πριν λάβει χώρα η ηχογράφηση και τότε ήταν πραγματικά πολύ πιο τρελό και αυτό νομίζω πως συνήθως συμβαίνει. Πολλές από τις πραγματικά ενδιαφέρουσες μπάντες που έχω ακούσει λειτουργούν έτσι και κατά μια έννοια τις αντιγράφω. Δες π.χ. τους Pink Floyd. Αγαπάω το "The Wall", μεγάλωσα βλέποντας την ταινία "The Wall" και λόγω της ταινίας πήγα στη μουσική και τελικά προκύπτει πως το όλο concept προέκυψε από μια σκέψη του να παίξουν όλη τη συναυλία και να έχουν μπροστά τους έναν τοίχο, έτσι ώστε το κοινό να μην τους δει ποτέ. Ίσως είναι μια από αυτές τις χαζές ιδέες αρχικά, αλλά το βασικό είναι πως άφησαν αυτή την αρχική ιδέα να μπει στο μυαλό τους και δούλεψαν πάνω σε αυτήν, σκέφτηκαν και κατέληξαν να κάνουν το "The Wall" βήμα-βήμα, όπως το ξέρουμε, αφήνοντας ένα παράθυρο στο τέλος. Το οποίο είναι μια εκπληκτική ιδέα, στην οποία όμως δε θα είχαν φτάσει ποτέ αν δεν είχε προηγηθεί η χαζή ιδέα. Και νομίζω πως έτσι λειτουργούμε σε πολλές απόψεις. Πολλά από αυτά τα τραγούδια που αναφέρθηκαν είναι πολύ πιο περίεργα και ακραία από αυτό που τελικά καταλήγουν. Πολλά από αυτά δεν καταλήγουν σε δίσκους ή προσαρμόζονται έτσι ώστε να γίνουν πιο «ευκολοάκουστα», αλλά προσπαθώ πάντα να κρατήσω αυτό που θέλω να πουν. Υπό αυτή την έννοια, το "Sleeping Under The Stars" είναι ένα πολύ σημαντικό τραγούδι για το "Road Salt Part One", γιατί είναι ένα χρώμα διαφορετικό από μόνο του, μια μοναδική γεύση που κάνει το συνολικό αποτέλεσμα πιο ενδιαφέρον. Σαν ένα ενδιαφέρον μέρος μιας ταινίας που αλλάζει όλο το σκηνικό.

Πάντως, συνεχίζεις ακάθεκτος με μερικούς «προκλητικούς» στίχους. Μη μπούμε στο θέμα του concept, γιατί όσα περισσότερα λες, τόσο περισσότερο μπερδεύομαι. Αλλά να, ήθελα να σε ρωτήσω, η γυναίκα σου τους διαβάζει τους στίχους; Αναρωτιέται από πού προέρχεται η έμπνευσή σου.
(Γέλια) Ναι! Φυσικά! Για παράδειγμα πάρε το "Curiosity". Πρέπει να καταλάβει ο κόσμος ότι όλα όσα τραγουδάω δεν είναι καθημερινότητα ή πραγματικά στοιχεία της ζωής μου. Ψάχνω πράγματα στον εαυτό μου ή από ζωές των άλλων και κάνω αυτό που πρέπει για να βγάλω αυτό που πρέπει. Υπάρχουν οι εμπειρίες από τη ζωή, αλλά έχω και μια ευθύνη προς τα τραγούδια να αποδώσω το μέγιστο που μπορώ. Και όσο καταπιάνομαι με θέματα όπως αυτό, προσπαθώ να εξαιρώ ανθρώπους από το θέμα, γιατί είναι μια πολύ εύθραυστη διαδικασία και αν νιώσω ότι ξεφεύγω από αυτή τη γραμμή ίσως οπισθοχωρήσω και δε βγει τελικά τόσο γενναίο, όσο θέλω να βγει. Υπό αυτή την έννοια, το "Sisters" ή το "Trace Of Blood" και όλα αυτά τα τραγούδια ισορροπούν στο βαθμό που θέλεις να εκθέσεις τον εαυτό σου και στο βαθμό θες να φανείς γυμνός. Αυτό που θέλω είναι να βλέπει κάτι ο κόσμος ως τελικό προϊόν, π.χ. το "Sisters" το έπαιξα μόνο όταν ήταν τελείως έτοιμο και όταν το ακούς καταλαβαίνεις πως πρέπει να είναι έτσι. Δίνω μεγάλη σημασία στο να ακουστεί το τελικό αποτέλεσμα, αυτό που έχω στο μυαλό μου και μια χαρακτηριστική περίπτωση είναι το album "The Perfect Element". Όταν πρωτοπαρουσίασα τη μουσική του δίσκου στην υπόλοιπη μπάντα ήταν όλοι σκεπτικοί, αλλά δεν είπαν τίποτα γιατί είχαν ήδη καταλάβει τον τρόπο που λειτουργούσα και είπαν «άσ' το, στο τέλος θα είναι κάτι καλό». Και οι τύποι στο studio είχαν την ίδια αντίδραση, αλλά για αυτό λέω ότι το "The Perfect Element" δε θα μπορούσε να είναι ποτέ ο πρώτος μας δίσκος. Είχαμε ήδη αποδείξει τους εαυτούς μας με τα δύο πρώτα album και ως εκ τούτου μας άφησαν να κάνουμε το δικό μας και σε αυτό, αλλιώς θα μας έλεγαν πάλι ότι δεν τραβάει και να το παρατήσουμε. Έχω παρατηρήσει ότι αν έχεις ένα τελικό όραμα για τελικό προϊόν, το οποίο στηρίζεται σε εύθραυστες ισορροπίες, είναι ακόμα σημαντικότερο να προστατεύσεις το τελικό αποτέλεσμα για τους ανθρώπους που θα το αγοράσουν και θα το καταλάβουν. Οπότε, ναι, δείχνω στη γυναίκα μου τους στίχους και ειδικά για τραγούδια όπως το "Sisters" ή το "Curiosity" κάνουμε την κουβέντα μετά (γέλια).



Αν έχω μπορέσει να καταλάβω καλά από τους στίχους, πάντως, υπάρχουν δύο ειδών κεντρικές ιδέες. Η μια έχει να κάνει με το να βρίσκεσαι σε μια «άβολη» κατάσταση, όπως στο "Sisters", στο "Linoleum" ή στο "Where It Hurts", και η άλλη έχει να κάνει με το να βρίσκεσαι στο σταυροδρόμι αποφάσεων και να πρέπει να επιλέξεις το δρόμο που θα ακολουθήσεις, όπως στο "Of Dust", στο "Tell Me You Don't Know" και στο "Road Salt". Το έχω πιάσει λάθος;
Όχι! Είσαι απόλυτα μέσα. Όταν ξεκίνησα να γράφω για το album είχα την ιδέα να είναι όλα ισοδύναμα του δρόμου. Σα να είσαι σε ένα μακρύ δρόμο και κάθε τι που κάνεις, κάθε μικρή λεπτομέρεια να είναι και αυτό ένας δρόμος, με την ίδια τη ζωή να είναι ένας δρόμος από τη γέννηση στο θάνατο. Έτσι ξεκίνησα να ηχογραφώ, χωρίς να έχω κατά νου το που μπορεί να πάει το concept και κάποια στιγμή ένιωσα το συναίσθημα πως όλα αυτά τα 24 τραγούδια που είχα ανήκαν στην ίδια οικογένεια, αλλά δεν έβλεπα τη σύνδεση μεταξύ τους. Και τότε περάσαμε μια πολύ δύσκολη περίοδο με τους Pain Of Salvation, καθώς έπρεπε να φύγουν μέλη της μπάντας, οπότε άρχισα να αναρωτιέμαι αναφορικά με το όραμα και το στόχο που είχα μπροστά μου. Έχω θυσιάσει τόσα πολλά για αυτό το ένα πράγμα, για τη μπάντα, τους Pain Of Salvation. Και συνεχώς συνέχιζα να σπρώχνω και να σπρώχνω για να τα καταφέρω να φτάσω εκεί που θέλω, για να ανέβω το βουνό. Και πάντα υπήρχαν πράγματα που συνέβαιναν, στην παραβολή με το βουνό υπήρχαν άνθρωποι που τα παρατούσαν στη μέση ή άλλοι που έλεγαν «ας το αφήσουμε, δε θέλω να σκαρφαλώσω τόσο ψηλά». Και εγώ ήμουν σε φάση «μα νόμιζα ότι θα ανέβουμε μαζί όλο το βουνό. Δεν είχαμε πει να φτάσουμε την κορυφή; Ας το κάνουμε». Και κάπου εκεί έρχονται οι στίχοι, γιατί πρέπει να ξαναπάς από την αρχή και κάθε φορά είναι όλο και πιο δύσκολο να βρεις εκ νέου κίνητρο για να αρχίσεις ξανά. Διότι κάθε φορά που έχεις ένα νέο μέλος στην οικογένεια πρέπει να ξεκινήσεις από την αρχή σε πολλά επίπεδα. Και μετά από όλη αυτή τη μακρά περίοδο δυσκολιών είχα ένα καλοκαίρι μπροστά μου -με τα 24 τραγούδια που δεν ήξερα τι να κάνω- που αποφάσισα πως θα απομακρυνθώ για λίγο, θα αφοσιωθώ στην οικογένεια μου και θα ξανακούσω τα τραγούδια το φθινόπωρο. Τότε θα έβλεπα αν οι Pain Of Salvation οδεύουν σωστά, αν θέλω να το κάνω, ακόμα κι αν μου αρέσει αυτό που κάνω. Και είχα ένα πολύ ωραίο καλοκαίρι! Ξαφνικά, ανακάλυψα πως είναι ωραία να περνάς έτσι κάποιο διάστημα, απλά δεν είχα ποτέ χρόνο να το κάνω. Και το φθινόπωρο που γύρισα ακούγοντας τα τραγούδια συνειδητοποίησα πως ακριβώς αυτό ήθελαν να μου πουν. Το τραγούδι "Road Salt" είναι απευθείας μετάφραση αυτών των συναισθημάτων.

Βγάζει νόημα.
Όντως. Και τότε βρήκα την κοινή συνισταμένη των τραγουδιών. Διότι κάποια τραγούδια έχουν σαφή αναφορά στο concept του δρόμου, αλλά για τραγούδια όπως το "Sleeping Under The Stars" ή το "Where It Hurts" δε μπορούσα να δω γιατί ήταν μέρος του concept. Με κάποιο τρόπο συνδέονταν με το υπόλοιπο υλικό, αλλά δε μπορούσα να καταλάβω με ποιον τρόπο. Όταν επέστρεψα λοιπόν, είδα ότι είχε να κάνει με αυτό που ανέφερες ως πρώτο σημείο, τις αποφάσεις. Κατά τη διάρκεια του δρόμου, αυτά τα τραγούδια μπορείς να πεις ότι είναι οπτικές του δρόμου από άλλους ανθρώπους, από άλλες καταστάσεις. Καθώς λοιπόν περπατάς το δρόμο υπάρχουν κάποια κομβικά σημεία και αυτά τα κομβικά σημεία είναι σταυροδρόμια ή αποφάσεις, όπως είπες. Κάπου που πρέπει να επιλέξουμε τις αποφάσεις ή το δρόμο που θα καθορίσει τη ζωή μας. Ή μπορεί να είναι κάτι που θα έρθει από εξωγενή παράγοντα και θα αλλάξει τελείως τη ζωή σου προς το καλύτερο ή το χειρότερο. Ή θα μπορούσε να είναι ένα ψηλό σημείο από το οποίο μπορείς να δεις καλύτερα από πού έρχεσαι και που πηγαίνεις. Μπορείς να τα συνοψίσεις όλα αυτά για τη ζωή σου. Όλα αυτά είναι κομβικά σημεία (σ.σ. key points τα αναφέρει) και τα τραγούδια παρουσιάζουν αυτά τα κομβικά σημεία κατά κάποιον τρόπο. Και τελικά όλα εμπεριέχουν μια πιθανότητα και μια θυσία. Μια πιθανότητα κάθε φορά. Και παρόλο που ο χαρακτήρας του κάθε τραγουδιού ανταποκρίνεται στην πιθανότητα, στην πραγματικότητα δεν εξαρτάται από αυτόν, οπότε είναι στην δικαιοδοσία του ακροατή που ακούει τη μουσική να αποφασίσει αν η πιθανότητα αυτή θα πραγματοποιηθεί.

Σα να δίνεις περισσότερο τις ερωτήσεις, παρά τις απαντήσεις μέσω των τραγουδιών σου...
Ακριβώς! Σε κάποια τραγούδια δίνονται περισσότερες απαντήσεις, σε άλλες όμως όχι τόσο ξεκάθαρα. Δες το "Linoleum", όπου έχεις τη γυναίκα που κάνει καριέρα, η οποία έχει χάσει τόσα σημαντικά πράγματα στη ζωή για να καταφέρει όσα έχει κάνει. Όπως το θέτω, για αυτή η ζωή είναι δρόμος και τα πάντα γίνονται για να κερδίζει, για να αφήνει τους άλλους πίσω και να είναι πρώτη στην γραμμή του τερματισμού. Που είναι χαζό αν το σκεφτείς, γιατί απλά θα πεθάνει τότε. Και έχεις εκείνη τη στιγμή που τα πάντα καταρρέουν και έρχεται η πιθανότητα να καταφέρει να αλλάξει όλη της τη ζωή. Με τους τοίχους να πέφτουν, γιατί καταρρέει συναισθηματικά, είναι μια κατάσταση παρόμοια με τον πρωταγωνιστή του "Perfect Element" στο τέλος του "The Perfect Element pt.1", όπου έχει την ευκαιρία να έρθει σε επαφή με μια άλλη ευαίσθητη πλευρά του εαυτού του και να αλλάξει. Αλλά στη δική της περίπτωση δε θα πληρώσει το τίμημα. Έχει την πιθανότητα, αλλά δε θα αλλάξει, οπότε στο συγκεκριμένο τραγούδι δίνονται κάποιες απαντήσεις.



Πάμε τώρα στα liner notes που έχεις στο booklet σε κάθε τραγούδι και δίνουν μια επιπλέον διάσταση στην ακρόαση των κομματιών. Είναι γνωστό το χιούμορ σου, αλλά μερικές φορές ο κόσμος γενικότερα δε βλέπει τη διαχωριστική γραμμή μεταξύ του πότε κάνεις χιούμορ και πότε μιλάς σοβαρά. Για παράδειγμα, την πρώτη φορά που ακούσαμε το promo με τον Πάνο (σ.σ.: Παπάζογλου) στο site, στην πρώτη φράση του "Of Dust" γύρισε και μου είπε: «Come break my balls λέει;» Πάλι το διεστραμμένο σου χιούμορ...
(Πολλά γέλια). Αρκετός κόσμος μπερδεύτηκε σε αυτό, μαζί και η γυναίκα μου (γέλια). Έτσι βγήκε, τι να κάνω, ο κόσμος ακούει balls αντί για bones. Θα μπορούσα να πάω στο studio και να δώσω μεγάλη έμφαση στην προφορά και να το πω «Come break my booooones» (σ.σ.: το τραγουδάει στο τηλέφωνο), αλλά δε θα ήταν ωραίο νομίζω.

Η αλήθεια είναι ότι ο ακροατής μπαίνει και σε σκέψεις γιατί έχεις αυτό το περίεργο χιούμορ...
Ναι, η αλήθεια είναι πως αν το έγραφαν οι Pink Floyd δε θα σκεφτόταν κάποιος κάτι αντίστοιχο. Αλλά στον Zappa θα ήταν κάτι πολύ φυσιολογικό.

Κι εσύ ισορροπείς κάπου μεταξύ Pink Floyd και Frank Zappa...
Ακριβώς! Και θέλω να πατάω και στους δύο κόσμους. Θέλω να μπορώ να βάζω τα πόδια μου στην περιέργεια και το χιούμορ του Zappa κάθε λίγο και παράλληλα να βάζω τα πόδια μου στη σοβαρότητα και το μεγαλείο των Pink Floyd. Θέλω να τα κάνω όλα αυτά, γιατί στο τέλος όλα είναι γράμματα από το αλφάβητο της μουσικής. Θέλω να μπορώ να έχω όλο το λεξικό διαθέσιμο.

Ας πάμε λίγο στο "Sisters", το οποίο όλοι παραδέχονται ότι είναι ένα φοβερό τραγούδι. Μερικές μέρες πριν ένας φίλος μου έστειλε να δω ένα video στο youtube με το "Nocturnus" των Secret Garden. Και είναι μια συγκεκριμένη μελωδία που είναι πολύ παρόμοια. Δεν είναι κάτι που μας έχεις συνηθίσει, οπότε αναρωτήθηκα αν έγινε επίτηδες ή κατά λάθος.
Κατά λάθος σίγουρα! Και είναι πολύ ενοχλητικό. Το μισώ όταν ακούω τραγούδια που θυμίζουν και κάνω ό,τι μπορώ για να το αποφύγω. Πρέπει να σου πω ότι είχα ένα πολύ μεγάλο τραγούδι για το "BE", αλλά στο τέλος θεώρησα πως ήταν αρκετά κοντά σε δύο άλλα τραγούδια. Το έπαιξα λοιπόν σε μερικούς ανθρώπους και κανένας δε μπόρεσε να δει τη σύνδεση, αλλά και μόνο το γεγονός ότι εγώ είχα κάνει τη σύνδεση στο μυαλό μου με έκανε να μην το βάλω τελικά, κάτι που θέλω να δείξει πόσο σκληρός είμαι σε τέτοια θέματα. Και το πιο ενοχλητικό είναι που θυμάμαι όταν έγραψα το "Sisters", που ήμουν μέσα σε ένα αεροπλάνο. Είχα λοιπόν την ιδέα και θυμάμαι χαρακτηριστικά που έγραφα τις νότες σε ένα χαρτί και το χειρότερο είναι πως η μελωδία ήταν διαφορετική (σ.σ.: αρχίζει να τραγουδάει μια παραλλαγή της μελωδίας). Τότε λοιπόν είχα την αίσθηση ότι μου θυμίζει κάτι, μάλλον κάτι από ιαπωνική ταινία και προσπαθούσα να θυμηθώ τι είναι, αλλά δε μπορούσα. Όμως δε μπορούσα να ηχογραφήσω αυτή τη μελωδία με την υποψία ότι μου θυμίζει κάτι άλλο και την άλλαξα. Την άλλαξα για να μην είναι κοντά σε κάτι άλλο και να μην το αναγνωρίζω, οπότε όταν άλλαξε στην τελική μορφή δε μου θύμιζε κάτι που έχω ξανακούσει. Και προκύπτει ότι η μελωδία είναι πολύ κοντά σε ένα τραγούδι που κάποτε είχε εκπροσωπήσει τη Νορβηγία στη Eurovision. Πιθανότατα και να το είχα ακούσει κάποτε, ενδεχομένως να το έχω ακούσει μια φορά στη ζωή μου, όταν ήμουν μικρός. Ίσως και η μελωδία να ήταν στο βάθος του μυαλού μου. Αυτό που έμαθα μετά είναι ότι ο Leo (σ.σ. drummer) είχε εντοπίσει την ομοιότητα και ο Johan όταν το συζήτησαν του είπε «μην πεις τίποτα, γιατί είναι πολύ καλό και θα το πετάξει αμέσως...» (γέλια).

Νομίζω δε χρειάζεται να απολογηθείς.
Είναι πολύ ενοχλητικό πάντως!



Ok, πάμε στο αγαπημένο μου "Of Dust". Πώς το κάνεις; Πώς βάζεις τόσο πολύ συναίσθημα σε κάτι φαινομενικά τόσο απλό;
Πήρε πολύ καιρό. Για μεγάλο διάστημα πίστευα πως δεν είμαι ο κατάλληλος να το τραγουδήσει, έψαχνα διαρκώς διαφορετικούς τρόπους να το τραγουδήσω και ποτέ δε μου άρεσε ο τρόπος που το έλεγα, η φωνή μου κλπ. Το τράβηξα πολύ καιρό προσπαθώντας να βρω το σωστό τρόπο και όταν ξεκίνησα να το ηχογραφώ το αποτέλεσμα ήταν το ίδιο. Επειδή ακριβώς οι μελωδίες του είναι πολύ απλές, ήθελα να νιώθω ότι είμαι 100% μέσα στο τραγούδι, πως νιώθω κάθε νότα και ήθελα να το τραγουδήσω νιώθοντας πως εκφράζω κάθε νότα. Συνήθως για κάθε τραγούδι μου παίρνει 2-3 takes για να το γράψω και για το συγκεκριμένο πρέπει να μου πήρε περίπου 30! Το άκουγα και το μισούσα, προσπαθούσα να βάλω διαφορετικές ερμηνείες, να το τραγουδήσω διαφορετικά, να κάνω ό,τι μπορώ - μέχρι και γυμνός το τραγούδησα (γέλια). Πίσω στο 1997 δε θα μπορούσα να το είχα κάνει αυτό. Τώρα ήμουν στο δικό μου χώρο και έκανα ό,τι ήθελα (γέλια)...

Μιας και αναφέρθηκες στο γυμνό, η επόμενη ερώτηση έχει να κάνει με το videoclip του "Where It Hurts". Νομίζω πως θα σοκάρει, ειδικά αυτούς που δεν έχουν δει τις φωτογραφίες. Επίσης, έχω να κάνω μια πρόταση. Να πάρετε στην περιοδεία την πρωταγωνίστρια του clip, την Ida-Lisa Hellström - θα ξεπουλήσει όλο το merchandise σας...
(Γέλια) Καλό επιχείρημα. Τώρα κάνουμε το τελικό cut του video με τον Owe Lingvall, έχουμε μερικές διορθώσεις να κάνουμε. Χτες, νομίζω πήρα το ok ότι η τελική version είναι σχεδόν έτοιμη. Νομίζω θα βγει σχετικά σύντομα. Τώρα, αυτό που προσπαθώ να κάνω με το "Road Salt" είναι να είμαι γενναίος με κάθε πτυχή που παρουσιάζεται. Και το «γυμνό» είναι κάτι με το οποίο δεν ήμουν ποτέ άνετος. Θυμάμαι όταν ήμουν 12 στο σχολείο στη γυμναστική, ένιωθα πάντα άβολα με το θέμα του ντους μετά. Δεν έχω πρόβλημα, ειδικά στις κοπέλες λατρεύω το γυμνό, αλλά σε τέτοιες καθημερινές δραστηριότητες δεν ήταν η καλύτερή μου. Το ίδιο συνέβη όταν έπρεπε να βγάλουμε φωτογραφίες, που αποφάσισα πως η ιδέα είναι πιο σημαντική από το περιεχόμενο. Και ήμουν πάντα υπέρ του να παίρνω τις πιο γενναίες αποφάσεις και να διαλέγω τον πιο δύσκολο δρόμο. Έτσι όταν ήρθε η ώρα να βγάλουμε τις φωτογραφίες για το artwork του "Road Salt" album έκανα πολλά πράγματα που δεν είχα κάνει και δε θα έκανα ποτέ υπό φυσιολογικές συνθήκες, όπως το να κολυμπήσω σε παγωμένα νερά, να βουτήξω σε ένα βάλτο...



Σα να προσπαθείς να πιέσεις τα όρια του εαυτού σου...
Ναι, ακριβώς. Σε κάθε κατάσταση έλεγα «ok, ας το κάνουμε, είναι σημαντικό, να το κάνουμε για την έκφραση, η έκφραση είναι το πιο σημαντικό». Όταν ξεκινήσαμε να μιλάμε για το video, o Lingvall πρότεινε να κάνουμε κάτι με έντομα και πρέπει να σου πω ότι φοβόμουν τα έντομα πολύ από μικρό παιδί, ειδικά τις αράχνες. Και αποφάσισα ότι δεν τα θέλω πάνω μου. Μιλάμε για ιδέες όπως το να έχεις κατσαρίδες στο στόμα και άλλα τέτοια. Ήμουν σε φάση «για να είμαι ειλικρινής, δε μου αρέσει, αλλά αν είναι κάτι που βγάζει νόημα με το album, να το δούμε». Πραγματικά ήλπιζα να μην είναι κάτι τέτοιο και τότε με ξαναπήρε τηλέφωνο για να μου πει «έχω μια νέα ιδέα, τι λες για γυμνό»; Και εγώ ήμουν σε φάση «πάντα κάτι δύσκολο μου βάζεις όταν με καλείς». Τον ρώτησα τι σκέφτεται ακριβώς με το γυμνό, μου είπε να είναι κάπως καλυμμένο γυμνό, οπότε είπα αν είναι ας γίνει κανονικό γυμνό να κολλάει και καλύτερα. Και εκεί κάλεσα την Ida. Και τελικά καταλήξαμε στο γυμνό και να κάνουμε ό,τι καλύτερο, γιατί ποτέ δεν είχα κάνει κάτι σαν αυτό, ούτε καν παρεμφερές με αυτό. Θεωρώ πως τελικά βγήκε ένα πολύ cool video, που πιθανόν κάποιοι άνθρωποι να βρουν κάπως περίεργη την ακρότητά του και είναι κάπως σα μια μίξη Kill Bill με Pain Of Salvation (σ.σ. ομολογώ ότι κάτι έχασα στη μετάφραση εδώ).

Το "Road Salt Part Two" είναι όμως στο δρόμο. Πώς θα ακούγεται συγκριτικά με το "Road Salt One" και πότε πρέπει να το περιμένουμε περίπου;
Αυτή την περίοδο κοιτάζουμε να βγει το Φεβρουάριο. Θα είναι πολύ κοντά στο "Road Salt One" και ο λόγος που δεν είναι έτοιμο είναι γιατί ήθελα να περάσω λίγο χρόνο ελεύθερο με την οικογένειά μου, ενώ και ο Johan περιμένει πολύ σύντομα παιδί, οπότε ήταν πραγματικά δύσκολο να ολοκληρωθεί μέσα στο χρόνο. Θα είναι αρκετά παρόμοιο, ίσως λίγο πιο σκοτεινό και βαρύ, αν και δεν ξέρω αν τελικά θα καταλήξει έτσι. Δε θα έλεγα σαν το πρώτο μισό του "Road Salt One", μάλλον θα έλεγα πιο κοντά στο δεύτερο μισό του δίσκου.

Να πούμε δηλαδή πιο κοντά στο "Darkness Of Mine" ή το "Where It Hurts", μιλώντας για πιο βαριά και πιο σκοτεινά κομμάτια;
Περίπου, αλλά την ίδια στιγμή προσθέτοντας κάτι από Led Zeppelin και Black Sabbath. Σίγουρα θα έχει ένα '70s vibe. Αλλά μου είναι πραγματικά δύσκολο να το περιγράψω ακριβώς...

Ας είναι τότε, λογικά θα είναι εξαιρετικό όπως και να έχει. Πάντως, θα πρέπει να έχεις βαρεθεί να εξηγείς στον κόσμο την επιλογή σου να συμμετάσχετε στα προκριματικά της Eurovision μέσω του Melodifestivalen. Ποιος είναι τελικά ο αντίκτυπος όλης αυτής της φάσης, τόσο στους Pain Of Salvation, όσο και στον Daniel ως πρόσωπο;
Όχι πολλά πράγματα, μη νομίζεις. Κάποια λίγα πράγματα έχουν αλλάξει, όπως πριν λίγο καιρό που γινόταν ένα φεστιβάλ σε μια διπλανή πόλη με ιππότες, άλογα και τέτοια πράγματα, το οποίο προσπαθούσε να αναβιώσει το μεσαιωνικό κλίμα, και πήραμε μια μέρα τα παιδιά και πήγαμε. Κάποια στιγμή με σκούντηξε ένας πιτσιρικάς στον ώμο και με ρώτησε «εσύ δεν είσαι από το Melodifestivalen; Μπορώ να έχω ένα αυτόγραφο;». Π.χ. κάτι τέτοιο δε θα είχε συμβεί αν δεν είχαμε συμμετάσχει. Εκεί εντοπίζεται η διαφορά, στο ότι άνθρωποι με τελείως διαφορετικά background ξέρουν πλέον για εμάς. Παίξαμε και σε κάποια events που δε θα είχαμε παίξει χωρίς αυτό.



Προσωπικά, δε με ενοχλεί με όποιον τρόπο κι αν γίνουν πιο γνωστοί οι Pain Of Salvation, αλλά αν ερχόταν ένα μικρό παιδί και μου έλεγε ότι σας ξέρει, θα του έλεγα «έχεις ακούσει το "Beyond The Pale"»;
(Γέλια) Καταλαβαίνω, αλλά έχω συνειδητοποιήσει πως όλα αυτά τα χρόνια έχουμε γράψει μουσική που θα μπορούσε να είναι αποδεκτή από πολλούς περισσότερους ανθρώπους που δεν είναι κοντά στο «στυλ» μας, αλλά δεν την ακούνε γιατί δεν έτυχε ποτέ. Το 1996 παίξαμε ένα φεστιβάλ στην πόλη από την οποία προερχόμαστε και πολλά από τα τραγούδια που παίξαμε κατέληξαν στο "Entropia". Μετά τη συναυλία ήρθε μια κυρία, η οποία πρέπει να ήταν 85-90 ετών, και μου είπε «πρέπει να παραδεχτώ ότι κανονικά αυτό το στυλ που παίζετε, το rock n' roll, δεν είναι του γούστου μου, αλλά αυτό που κάνατε μου άρεσε». Εμένα, αυτό μου έδωσε ένα δείγμα του πόσο πλατύ, πόσο μεγάλο το ακροατήριο μας θα μπορούσε να είναι, αν ποτέ ακούγανε τη μουσική μας. Αλλά αυτό είναι και το βασικό πρόβλημα, να κάνουμε τους ανθρώπους να ασχοληθούν με τη μουσική μας εξαρχής. Τώρα, όσον αφορά την prog metal σκηνή, δεν είμαστε αρκετά prog metal για αρκετούς prog metal die hard οπαδούς, που θέλουν πολλά solo και επίδειξη τεχνικής κλπ...

Το progressive είναι περισσότερο θέμα νοοτροπίας. Πάντως, για να το συνδυάσω με αυτό που λες, πολλές φορές φτιάχνω συλλογές σε φίλους, που δεν ασχολούνται με την μουσική τόσο εντατικά, και ανάμεσα σε παντελώς άγνωστους για αυτούς καλλιτέχνες βάζω και τραγούδια των Pain Of Salvation και σχεδόν πάντα τα τραγούδια σας τα ξεχωρίζουν. Ειδικά οι κοπέλες για κάποιο λόγο...
Η αλήθεια είναι πως έχω παρατηρήσει πως στις συναυλίες μας, όσο περνάνε τα χρόνια, έχουμε όλο και περισσότερο mixed κοινό. Όταν βγαίνουμε στο δρόμο με τους Dream Theater ή τους Transatlantic εκεί έχουμε μεγαλύτερο ηλικιακά και κατά βάση αντρικό κοινό. Με τους Pain Of Salvation το κοινό είναι μοιρασμένο σχετικά, τόσο όσον αφορά στο φύλο, όσο και στις ηλικίες και αυτό μου αρέσει και θεωρώντας μας progressive μπάντα δε νομίζω πως υπάρχει άλλη prog μπάντα με τη δική μας ποικιλία. Αυτό είναι ένα καλό σημάδι.

Ένα πράγμα που δεν έχω μπορέσει να καταλάβω ποτέ είναι γιατί σε απασχολεί τόσο πολύ μερικές φορές η δημοσιότητα και κυρίως οι θέσεις των charts. Καταλαβαίνεις πολύ καλά ότι πρόκειται για παραγωγή ενός συστήματος, χαζού, που δεν έχει αξιοκρατία. Σχολίαζες τις θέσεις που πήρε το album και πόσο χάλια είναι αυτοί που είναι οι «από πάνω σας». Ε, και οι «από κάτω σας» το ίδιο χάλια είναι λογικά. Γιατί όμως σε νοιάζει τόσο πολύ; Λες και θα βγάλεις τίποτα;
Το πρώτο πράγμα που πρέπει να πω είναι ότι με αυτά τα θέματα κάνω συνήθως χιούμορ, ειδικά στην προκειμένη περίπτωση πρόκειται απλά για κυνικό χιούμορ. Θυμάμαι το σχόλιο που έκανα, παραλληλίζοντας τη θέση σα να βγαίνεις 3ος πιο όμορφος στην τάξη πίσω από τον Danny De Vito και τον Κουασιμόδο. Για μένα αυτό ήταν ένας ειρωνικός τρόπος να εκφραστώ και το βρήκα αστείο. Είναι μια παραβολή, είναι σα να μεταφράζεις τη μουσική βιομηχανία και τα charts σε κάτι άλλο για να το καταλάβει καλύτερα ο κόσμος. Από την άλλη, ναι, σε απασχολεί γιατί στο τέλος μπορείς να κάνεις μια παραβολή για τη δημοκρατία και το πώς σε τόσα πολλά επίπεδα, σε τόσα πολλές πτυχές τις κοινωνίας μας δεν υπάρχει αξιοκρατία...

"Idiocracy". Τραγούδησες γι' αυτή...
Το ξέρω, αλλά είναι άσχημο. Είμαι ένας άνθρωπος που πιστεύει απόλυτα στις αρχές της δημοκρατίας, αλλά είναι εξίσου σημαντικό η κοινωνία η ίδια να παρέχει τα απαραίτητα στοιχεία που θα βοηθούν την πλειοψηφία να πάρει τη σωστή απόφαση. Όταν μιλάμε για μουσική είναι προφανές ότι δε γίνεται σωστά. Κάποια εποχή έκανα σπουδές πάνω στην τέχνη και ήταν ένας τύπος, ο οποίος ήταν πραγματικά minimal. Όταν έπρεπε να κάνουμε κάποιο σχέδιο ζωγραφικής, ας πούμε ένα ανδρικό ή γυναικείο σώμα, δε μπορούσε να δει πόσο κακό ήταν. Οπότε ήταν προφανές ότι δεν έβλεπε και πολύ σωστά τα πράγματα. Όμως ούτε ο καθηγητής ήταν πολύ καλός. Και έτσι του καθηγητή του άρεσε, γιατί έβλεπε τον εαυτό του ως καλλιτέχνη, αναγκάζοντας και τους άλλους να το βλέπουν έτσι. Και στο τέλος χρησιμοποιούσαμε μόνο μαύρο, λευκό και γκρίζο, αφού μόνο αυτά τα χρώματα ήταν καλά για αυτόν. Και μετά από δύο ολόκληρα χρόνια στην ίδια τάξη ανακάλυψε ότι και το πορτοκαλί είναι καλό επίσης. Και φώναζε πολύ δυνατά σε όλους ότι κάποιος έχει πολλά χρώματα, αλλά το πορτοκαλί είναι εντάξει άμα το συνδυάζεις με το λευκό, το μαύρο και το γκρί. Και εγώ φυσικά έλεγα να χρησιμοποιήσουμε όλα τα χρώματα. Για μένα η τέχνη και η μουσική είναι γλώσσες περισσότερο από κάθε άλλο και κάθε φορά που μαθαίνεις μια νέα γλώσσα, η κάθε λέξη έχει νόημα. Μόλις έχεις πλήρες λεξικό θα καταλάβεις το νόημα και των πιο δύσκολων λέξεων, χωρίς να σημαίνει ότι πρέπει να τις χρησιμοποιήσεις όλες. Όταν χρησιμοποιείς μια γλώσσα σε όλο της το εύρος, αυτό δε σημαίνει ότι γράφοντας ένα ποίημα πρέπει να χρησιμοποιήσεις και όλες τις δύσκολες λέξεις από το λεξικό. Αλλά πρέπει να τις ξέρεις, για να μπορείς να επιλέξεις αν σου κάνουν ή όχι. Αν κάποιος ξέρει μόνο πέντε λέξεις, όλο του το ποίημα θα είναι αυτές οι πέντε λέξεις, γιατί δε μπορεί να βάλει άλλες. Όταν αυτός διαβάσει ένα ποίημα που έχει δέκα λέξεις, τότε θα πει «οι άλλες πέντε λέξεις είναι μάλλον αχρείαστες». Θα του φανεί υπέρ-πολύπλοκο. Και αυτό συμβαίνει με την τέχνη και με τη μουσική. Μαθαίνεις το λεξικό και μετά έρχεσαι να διαλέξεις ποιες λέξεις χρειάζεσαι, τι θες να κάνεις με την τέχνη ή με την μουσική. Το να μη γνωρίζεις αρκετά καλά το λεξιλόγιο σού περιορίζει τον τρόπο έκφρασης. Και θες να έχεις το σύνολο των λέξεων στη διάθεσή σου για να μπορέσεις να εκφράσεις ακριβώς αυτό που θες. Έχοντας περάσει πολλά χρόνια να μάθεις όλες αυτές τις λέξεις και τρία χρόνια για να επιλέξεις αυτές που πρέπει για να εκφράσεις αυτό το ένα συναίσθημα, μετά από τόσο αγώνα το κυκλοφορείς και είναι κάποιος με περιορισμένο λεξιλόγιο να σου πει «οι πρώτες λέξεις είναι ok, είναι γενικά ok, αλλά προτιμώ αυτό το ποίημα». Και τότε βλέπεις ένα χαμηλής ποιότητας ποίημα, από κάποιον που προφανώς δεν ξέρει καλά τη γλώσσα. Και τότε νιώθεις τη ματαιοδοξία ως μουσικός, ειδικά όταν έχεις αφιερώσει πολύ χρόνο για να μάθεις και την παραμικρή λεπτομέρεια, για να μπορείς να αποτυπώσεις αυτό που θέλεις.

Κατανοητό το παράδειγμά σου. Πάντως μιας και αναφέρθηκες και στο prog νωρίτερα, νομίζω πως θα μπορούσα να σε παραλληλίσω με τον Brian στο "Life Of Brian" των Monty Pythons, που, όπως αυτός προσπαθούσε να αποδείξει ότι δεν είναι ο Μεσσίας, εσύ προσπαθείς να τους πείσεις ότι δεν είσαι από της ηγετικές φυσιογνωμίες του progressive rock/metal.
(Με φωνή Monty Pythons) «Leave me alone» (γέλια). Μπορώ να ζήσω με αυτό. Ξέρεις, πάντως, μπορεί να με εκνευρίσει το ίδιο μια κακή κριτική με μια πολύ καλή κριτική, αν νιώσω ότι έχω παρεξηγηθεί, δηλαδή αν ο κριτικός δεν έχει καταλάβει τι κάνουμε. Δεν έχει κανένα νόημα, ακόμα κι αν γράφει ότι παίζουμε την καλύτερη μουσική, αλλά φαίνεται πως δεν έχει καταλάβει ποιοι είμαστε, ποιο είναι το όραμα μας και τι προσπαθούμε να καταφέρουμε. Σίγουρα, είναι προτιμότερο να μας αγαπούν και να μη μας καταλαβαίνουν από το να μας μισούν, αλλά και πάλι είναι ενοχλητικό. Βασικά, μάλλον είναι στην ανθρώπινη φύση στο τέλος να θέλουμε να μας αγαπάνε και να μας καταλαβαίνουν.

Τελευταία ερώτηση γιατί έχουμε τραβήξει αρκετά. Πώς ήταν όλη η φάση με τους Transatlantic για εσένα;
Μου άρεσε που ήμουν με τα παιδιά, γιατί είναι όλοι εξαιρετικοί τύποι. Από μουσικής άποψης νομίζω ότι πηγαίνουμε σε διαφορετικές κατευθύνσεις. Πίσω στο 2001 βρεθήκαμε περίπου στο ίδιο μουσικό σημείο, γιατί εγώ από την πολυπλοκότητα πήγαινα σε πιο απλές φόρμες, ενώ αυτοί ήταν στον αντίθετο δρόμο, οπότε συνέπεσαν κάπου στη μέση οι δρόμοι μας και τότε φαινόταν πιο λογικό. Τώρα εγώ έχω προσπαθήσει να περιορίσω τον εαυτό μου σε αυτό το επίπεδο και να κάνω τα πράγματα πιο εύκολα, ενώ αυτοί προσπαθούν να κάνουν όσο πιο μεγάλα τραγούδια και πολύπλοκα. Οπότε δεν είμαστε τόσο κοντά μουσικά στην αντίληψη όσο ήμασταν τότε, αλλά και πάλι είναι πολύ ωραίο που συμμετείχα.

Πάντως σε έχουν σε τεράστια εκτίμηση, απ' όσο ξέρω.
Τους ευχαριστώ. Είναι πραγματικά καλοί τύποι. Για μένα πάντως πρέπει να σου πω ότι όσο πολύπλοκη και να είναι η μουσική τους, είναι πολύ πιο εύκολο από το να παίζω με τους Pain Of Salvation.

Μήπως επειδή στις συναυλίες των Pain Of Salvation είσαι εσύ ο πρωταγωνιστής και όλοι έχουν στραμμένα τα μάτια πάνω σου;
Είναι σίγουρα και αυτό, αλλά κυρίως για εμένα οι Transatlantic έχουν να κάνουν με το να θυμάμαι πράγματα. Έχει να κάνει με την αποστήθιση. Αλλά για μένα η αποστήθιση ήταν πάντα κάτι πολύ εύκολο στη μουσική. Με τους Pain Of Salvation, όμως, είναι τόσα τα μουσικά είδη που έχουμε να παίξουμε, που πρέπει να δίνεις τόση πολλή ενέργεια από τον εαυτό σου. Η επένδυση σε ένα τραγούδι των Pain Of Salvation είναι αναλογικά τεράστια. Μπορώ να σου πω πως το να τραγουδώ ένα και μόνο τραγούδι των Pain Of Salvation -μόνο τραγούδι, όχι κιθάρα- μου είναι πολύ πιο δύσκολο από το να παίζω 4 ή 5 όργανα για οποιαδήποτε άλλη μπάντα.

Ok, λοιπόν. Σε ευχαριστώ πολύ για το χρόνο σου. Πραγματικά ήταν ευχαρίστηση μου.
Εγώ σε ευχαριστώ που με άφησες να μιλήσω τόσο πολύ, γιατί νομίζω πως είπα πραγματικά πολλά.

Ελπίζουμε να σε δούμε ξανά σύντομα στα μέρη μας.
Και εγώ το ελπίζω.

Χρήστος Καραδημήτρης