Συνέντευξη Τζίμη Πανούση

«Θεός μου είναι ο λαός»

Από τον Κώστα Σακκαλή, 02/04/2015 @ 13:33
Δεν είναι τυχαίο ότι ο Τζιμάκος είναι ένας από τους πιο περιζήτητους καλλιτέχνες για συνεντεύξεις από Μέσα μουσικά και μη. Η οξυδέρκεια και ο καλός χειρισμός της γλώσσας, αλλά πάνω από όλα οι καθαρές ιδέες με τις οποίες μπορείς είτε να συμφωνείς είτε να διαφωνείς - αλλά σίγουρα δεν μπορείς να αγνοείς, δημιουργούν πάντα ενδιαφέρουσες συνομιλίες. Οι περισσότεροι εστιάζουν στον Πανούση ως σατιρικό επιδιώκοντας το εύκολο γέλιο, αρκετοί ως πολιτικό και κοινωνικό σχολιαστή και ελάχιστοι θυμούνται ότι είναι και μουσικός. Η αφορμή της επανένωσης των Μουσικών Ταξιαρχιών, ενός σχήματος που όπως θα διαπιστώσετε από την κουβέντα που ακολουθεί δεν διαλύθηκε ποτέ γιατί δεν υπήρξε και ποτέ, ήταν μία καλή ευκαιρία να προσπαθήσουμε να συνδυάσουμε όλες αυτές και άλλες τόσες, ίσως πιο προσωπικές και βιογραφικές, πτυχές του Τζίμη Πανούση. Προσοχή όμως, η παρακάτω συνέντευξη δεν είναι αστεία ούτε είναι για γέλια. Τα πράγματα είναι πολύ σοβαρά...

Η πρώτη ερώτηση είναι η προφανής: Γιατί γίνεται αυτή η επανένωση και γιατί τώρα;
Γιατί είμαστε ακόμα ζωντανοί, αυτός είναι ο βασικός λόγος. Είχαμε δύο άσχημα περιστατικά. Από το σχήμα αυτό έχουν περάσει 25 περίπου μουσικοί. Εγώ ξεκίνησα τις Μουσικές Ταξιαρχίες με τον Κώστα τον Πολίτη που αυτοκτόνησε το '86. Πραγματικά ήταν ένα πολύ σημαντικό άτομο για μένα παρότι ήταν μικρότερος. Η εφηβεία μας ήταν στη Χούντα και είχαμε σιχαθεί τότε τα ελληνικά με κλαρίνα και τέτοια, ακούγαμε και παίζαμε μόνο ξένη μουσική. Ο Κώστας, λοιπόν, όταν μαζευτήκαμε να παίξουμε τα κομμάτια τα δικά μου, λέει να ακούσουμε, να παίξουμε και ελληνικά. Του λέω «τι ελληνικά, δεν χρειάζεται» και μου έβαλε Μανώλη Χιώτη και όντως μου ανοίχτηκε ένας άλλος κόσμος. Τα λαϊκά του '60, τα οποία είναι πολύ αγαπημένα και στα οποία ειδικεύομαι πλέον. Νομίζω ότι είναι ελληνικό rock. Ό,τι έχει αλήθεια μέσα του, δεν έχει σημασία με τι όργανα παίζεται, αρκεί να υπάρχει μία αλήθεια και μία κοινωνική κριτική, αυτό εγώ το λέω rock. Εντάξει, εμείς το παίζουμε ηλεκτρικά γιατί έτυχε να μεγαλώσουμε με τέτοια πρότυπα στη γενιά μας. Αλλά και οι παλιοί λαϊκοί, να όπως το τελευταίο τραγούδι που έκανα με την Κατερίνα Στανίση, δεν υπάρχουν πλέον αυτοί οι καλλιτέχνες. Δηλαδή αυτοί οι τραγουδιστές δεν έχουν καμία σχέση με την εντεχνίλα, αυτή τη βρωμιά που υπάρχει τώρα που οι περισσότεροι τραγουδάνε με την τσέπη. Δεν το λέω εγώ, το έχει πει ο Στέλιος Καζαντζίδης. Η Κατερίνα, ας πούμε, παρότι δεν είναι νέα γυναίκα, έχει 50 χρόνια στη δουλειά, μπορεί να μην έχει την έκταση που είχε όταν ήταν νέα αλλά δεν παίζει κανέναν ρόλο. Δάκρυσα ειλικρινά, αλήθεια στο λέω, με τον τρόπο που το είπε, που το αισθάνθηκε παρ' όλο που είναι λόγια δύσκολα για αυτήν. Παρ' όλα αυτά, ήταν συγκινητικό και εγώ αισθάνομαι συνάδελφος με αυτούς τους καλλιτέχνες, με τους λαϊκούς αισθάνομαι ότι κάνω την ίδια δουλειά.

Μια που δίνεται η ευκαιρία από αυτό, το είχα γράψει και στο κείμενο για το "Obi Obi Bi", με αφορμή το "Κανελόριζα", ο μόνος που μπορεί να πάρει το δημοτικό τραγούδι, να το απενοχοποιήσει ίσως κιόλας, και να το φέρει σε μία σύγχρονη ηλεκτρική μορφή, είσαι εσύ.
Υπάρχουν ήδη έτοιμα 20-30 τραγούδια τα οποία τα έχω εδώ και καιρό. Τα έχω κάνει a capella και δουλεύω αντίστροφα. Δηλαδή ενορχηστρώνω πάνω στο στίχο που τραγουδάω εγώ. Έχω βρει τα παλιά λόγια τα οποία τα αλλάζω κιόλας γιατί αυτή είναι και η ουσία της δημοτικής μουσικής. Και την "Κανελόριζα" την έχω αλλάξει λίγο, και όλα αυτά τα καινούργια, κυρίως κλέφτικα, που μου αρέσουν.

Είναι στο πλάνο δηλαδή να βγούνε αυτά.
Θα βγούνε, ναι. Όπως και αντάρτικα. Είναι πολλά που δεν τα ξέρει ο κόσμος, θα γίνουν τα περισσότερα με ηλεκτρικό ήχο γιατί νομίζω ότι τους ταιριάζει.

Όχι όπως η "Κανελόριζα" δηλαδή; Με ακουστική κιθάρα;
Την "Κανελόριζα" την έχω κάνει με δύο τρόπους, έναν με παραδοσιακά όργανα και έναν με μία πιο punk διάθεση και κιθάρα ακουστική. Ε, τώρα θα είναι μία μίξη. Είναι τα ακούσματα που έχουμε, δεν είναι ότι λέω «αυτό θα γίνει rock», δεν έχει σημασία. Βάζεις ό,τι όργανο θες, ό,τι σου πάει.

Είναι όμως ένας εκσυγχρονισμός του δημοτικού τραγουδιού.
Ναι, είναι και από στίχο διασκευασμένο και από μελωδική γραμμή.

Κι αυτή είναι και η ουσία του δημοτικού τραγουδιού, ότι πρέπει να εξελίσσεται ανάλογα με την κοινωνία, γιατί αυτήν απηχεί.
Να πω την αλήθεια, το δημοτικό τραγούδι το βγάζει ένας. Ένας το συνθέτει. Ένας βγάζει τη μουσική και τους στίχους. Από εκεί και πέρα το παίρνει ένας άλλος. Δεν ξέρει ποιανού είναι αλλά υπάρχει ο συνθέτης, απλά είναι ανώνυμος. Δεν έχει το ψώνιο να βάλει το όνομά του. Το παίρνει ένας άλλος και βάζει τους δικούς του στίχους, το δικό του νταλκά, τη γκόμενά του που θέλει, βάζει τους δικούς του στίχους και το κάνει όπως θέλει. Βάζει τη δική του μουσική ακόμα, αλλάζει και τη ρυθμολογία, τα αλλάζει όλα και αυτή είναι η ουσία του πράγματος. Το ίδιο μπορεί να γίνει και με τα αντάρτικα γιατί τα περισσότερα είναι διασκευές ρώσικων παραδοσιακών τραγουδιών. Σαν αυτό που κάναμε τώρα με τον Γιάννη τον Αγγελάκα που στην ουσία ήταν μία σπουδή πάνω στον σοσιαλιστικό ρεαλισμό. Το έχω ξανακάνει με το Χημείο όταν πρωτοξεκίνησα. Γιατί εγώ είμαι παιδί του Χημείου και επειδή μας βγάλαν τα ΚΝΑΤ τότε, υπάρχει μία κόντρα παιδιόθεν γιατί εγώ είμαι χίπης.  Τότε ήταν και πιο δύσκολα τα πράγματα μετά τη Χούντα και υπήρξαν αντιδράσεις πολλές. Αλλά εγώ έχω ένα ελάττωμα, για τους άλλους, προσόν για εμένα, δεν αυτολογοκρίνομαι. Ό,τι μου έρθει θα το κάνω και δεν με ενδιαφέρει αν θα παγώσει ο κόσμος. Μπορεί να είναι ανεπίκαιρη μία κριτική δικά μου, ας πούμε, αλλά εγώ θα κάνω αυτό που αισθάνομαι και με τις επιπτώσεις που μπορεί να έχει, είτε με δικαστήρια είτε με ανθρώπους να με βρίζουνε κτλ. Ευτυχώς υπάρχει κόσμος που το ακολουθεί και το αγαπάει. Όπου υπάρχει αγάπη υπάρχει και ο φθόνος. Το βλέπω και τώρα (σ.σ.: με τις Μουσικές Ταξιαρχίες), όλοι περιμένανε ότι θα είμαστε τσακωμένοι, ότι δεν θα μιλάμε... Είναι εθνικό σπορ ο φθόνος, όλων το μυαλό εκεί πάει. Γι' αυτό και ένα μαγαζί που φτιάχνω τώρα, έναν πολυχώρο, το club που θα έχει μέσα το έχω ονομάσει «Να ψοφήσει η κατσίκα του γείτονα». Νομίζω μας εκφράζει απόλυτα όλους. Και έτσι νομίζω διασφαλίζεται και η συνέχεια της φυλής μας με τους αρχαίους. Από τα ελαττώματα. Βλέπεις τα ίδια ελαττώματα που είχαν αυτοί, τα ίδια έχουμε κι εμείς τώρα. Ο φθόνος, η συκοφαντία...

Η προδοσία...
Η προδοσία, ο Εφιάλτης κτλ. Ο Αριστοφάνης ας πούμε πέθανε εξοστρακισμένος, εξόριστος στην Αίγινα βλέποντας τον Ναό της Αφαίας - Αθηνάς. Ένα από τα μεγαλύτερα μυαλά της ανθρωπότητας, όχι της Ελλάδας. Ο Σωκράτης δολοφονήθηκε... Το 'χουμε αυτό. Έχουμε τα καλά μας και τα κακά μας, είναι της φυλής. Έτσι αποδεικνύεται και ότι έχουμε συνέχεια. Δηλαδή οι Τούρκοι 400 χρόνια δεν μπόρεσαν να κάνουν καλή δουλειά, μπρίκια κολλάγανε.

Τζίμης Πανούσης

Γυρνώντας στα μουσικά, κάποια στιγμή είχες αφήσει να εννοηθεί ότι οι Μουσικές Ταξιαρχίες ήταν ουσιαστικά το προσωπικό σου καλλιτεχνικό όχημα.
Κάπως έτσι είναι.

Για εμάς, ως Μουσικές Ταξιαρχίες είναι στο μυαλό μας μόνο η σύνθεση των τριών πρώτων δίσκων. Εσύ όταν αναφέρεσαι στις Μουσικές Ταξιαρχίες έχω την αίσθηση ότι αναφέρεσαι στο εκάστοτε συγκρότημα που σε συνοδεύει. Ο Στέλιος ο Φράγκος, ας πούμε, θεωρείς ότι είναι Μουσικές Ταξιαρχίες. Άρα το συγκρότημα αυτό είναι στο διηνεκές;
Ναι, υπάρχει πάντα. Δηλαδή και σε τελευταίους δίσκους λέω «οι Μουσικές Ταξιαρχίες σε αυτόν τον δίσκο ήταν οι:...». Θέλω να πω ότι οι Μουσικές Ταξιαρχίες ήταν ένα εφεύρημα, ένα παιχνίδι πάνω στις Ερυθρές Ταξιαρχίες, ένα από τα πρώτα που κυκλοφόρησαν. Για να σου δώσω να καταλάβεις, όταν πήγα να υπογράψω το συμβόλαιο με την ΕΜΙ, θα ήταν μέσα άλλοι μουσικοί, όχι αυτοί που υπογράψαμε τελικά. Δηλαδή αλλάξαμε μέσα σε έναν μήνα. Θα ήταν ο Γιοκαρίνης ας πούμε, ο οποίος έπαιζε τότε μαζί μας. Στην παράνομη κασέτα δεν αναγράφονται οι μουσικοί, λόγω διώξεων, και είναι εντελώς άλλοι.

Ποιοί είναι, για την ιστορία;
Το έχω βγάλει πλέον στην επανέκδοση και φαίνονται τα άτομα, είναι ο Σπύρος ο Πάζιος, ο Βαγγέλης Βέκιος στα τύμπανα. Μπασίστας ήταν ο Φουρνιάδης, τον οποίο η μαμά του δεν τον άφησε! Επειδή ήταν ακριβά τα πράγματα, είχα μαζέψει 20.000 γιατί δούλευα στην τράπεζα και κλείσαμε το στούντιο. Είχαμε κάνει πρόβες έναν μήνα για να πάμε έτοιμοι να μην χαλάσουμε χρόνο και τελευταία στιγμή μας λέει «δεν με αφήνει η μαμά μου»! Και μέσα σε δύο ημέρες βρήκε ο Βαγγέλης τον Άκη τον Δαούτη, ήρθε, έμαθε τα τραγούδια και μπαμ-μπαμ τα γράψαμε. Ε, ο Van Σβάνιας που έπαιζε σαξόφωνο και τραγούδαγε κιόλας. Τέλος πάντων, πέρασαν πάρα πολύ μουσικοί αλλά ο βασικός που το ξεκίνησε ήταν ο Κώστας ο Πολίτης. Ήταν πολύ σημαντικός για εμένα. Πολλά τραγούδια και σχήματα μουσικά ακόμα είναι δικά του. Αυτό το παιδί κάποια στιγμή δεν άντεξε. Ήταν η πρώτη μεγάλη απώλεια και τύχη για εμάς γιατί ήταν παραμονή πριν φύγουμε για Καρδίτσα και τον ψάχναμε για να φύγουμε. Και τον βρίσκω τυχαία στα Προπύλαια πεσμένο κάτω, γιατί είχε πέσει στα σκληρά τότε, και του λέω «αύριο φεύγουμε ρε Κώστα, τι θα γίνει;». «Δε μ' ενδιαφέρει, εγώ δεν παίζω κτλ»... Κι αυτό μας έσωσε τελικά, γιατί αν ανέβαινε και ο Κώστας επάνω και μας πιάνανε μαζί με ναρκωτικά θα μπλέκαμε σε άλλες ιστορίες, θα πήγαινε αλλού το πράγμα. (σ.σ.: αναφέρεται στα γεγονότα της σύλληψης στην Καρδίτσα το 1980 για εξύβριση των Θείων). Εκ των υστέρων παίζω με αυτά τα πράγματα. Τότε ήταν της μόδας τα συγκροτήματα και γι' αυτό βγήκα ως Τζιμάκος και Μουσικές Ταξιαρχίες, αυτός ήταν ο τίτλος στην παράνομη κασέτα. Μετά ο πρώτος δίσκος στην ΕΜΙ όπου ήταν "Μουσικές Ταξιαρχίες" ο τίτλος του δίσκου. Ε, επειδή ήταν ο τίτλος του δίσκου, τα παιδιά που παίζουν σ' αυτό, ο Βέκιος, ο Δασκαλοθανάσης, ο Δρόλαπας και ο Πάζιος, αυτοί θεωρούνται από τον κόσμο ως οι Μουσικές Ταξιαρχίες.

Μια που αναφέρθηκε, κυκλοφορεί στο internet μία επιστολή παραίτησης από την Εθνική Τράπεζα. Είναι αληθινή;
Είναι αληθινή.

Είχε ήδη δημιουργηθεί τότε το μουσικό σχήμα;
Όχι, εγώ τότε έπαιζα σε ταβέρνες με καπέλο, παίζαμε ρεμπέτικα.

Πώς παίρνει λοιπόν κάποιος την απόφαση όχι μόνο να παραιτηθεί αλλά να βγάλει και την ψυχή του στην επιστολή;
Γιατί μου 'βγάλαν την ψυχή αυτοί πρώτα. Δυόμιση χρόνια άντεξα. Εγώ ήμουν φοιτητής τότε στην Νομική και έγινε ένας διαγωνισμός και, επειδή είχα ανάγκη από χρήματα, έδωσα εξετάσεις και μπήκα με καλή σειρά, οπότε με φωνάξανε στη διοίκηση εδώ της Εθνικής. Δούλευα στην Ζωοδόχου Πηγής, δεν ήμουν ποτέ σε κατάστημα. Ήμουν στις συμφωνίες των Τραπεζών που ήταν μία δουλειά, όχι κάτεργο... Δηλαδή έπρεπε να συμφωνώ λογαριασμούς με την Deutsche Bank. Ένας τύπος στην Καρδίτσα που στέλνει λεφτά στη μάνα του έπρεπε να δω από ποιά Τράπεζα και να τα σημειώσω και να τα φέρω σε λογαριασμό... Δεν άντεξα, έναν μήνα κοίταζα τα χαρτιά και από εκεί και πέρα στην τύχη... Τους έκανα μεγάλη ζημιά δηλαδή. Αλλά έπαθα ζημιά και στην υγεία μου. Άρχισαν να πρήζονται τα χέρια μου, να πρήζεται το κεφάλι μου... Και μου είπε ο γιατρός «αλλεργία στη δουλειά».

Υπάρχει πάθηση;
Υπάρχει!

Μπορώ να την χρησιμοποιήσω κι εγώ; (γέλια)
Μου λέει (ο γιατρός), δεν πέφτεις κάτω με μία γραφομηχανή να πάρεις και σύνταξη; Του λέω θέλω να φύγω, δεν με νοιάζουν αυτά... Να σου πω κάτι σημαντικό όμως. Αυτό ήταν μόλις παντρεύτηκα, το '78 κάπου. Υπήρχε συνδικαλισμός τότε. Εμείς είχαμε μία ομάδα: Αναρχικές Ομάδες Τραπεζικών Υπαλλήλων όπου μιλάγαμε και με συντρόφους στην Ισπανία, στην Πορτογαλία...

Τζίμης Πανούσης

Μία παρένθεση: υπήρχε και αναρχικός συνδικαλισμός, αυτό είναι ένα θέμα, το πώς η αναρχία έχει φύγει εκτός του χώρου εργασίας.
Θυμάμαι ότι στη μεγάλη απεργία που είχαμε κάνει, 45 ημέρες, επί Μητσοτάκη υπουργού Συντονισμού, που είχε αρχίσει να κάνει τα πρώτα «μνημονιακά» κόλπα, δηλαδή να κόβει κτλ, εμείς αντισταθήκαμε και πετύχαμε. Αλλά είχαμε Συνδικάτο. Δεν είναι αυτό το χάλι που έχει πετύχει το ΚΚΕ, το ψευδεπίγραφο ΚΚΕ. Έχει καταστρέψει όλον τον συνδικαλισμό και έχουμε φτάσει σε σημείο να μην υπάρχει ούτε οχτάωρο, ούτε βασικός μισθός, ούτε συλλογικές συμβάσεις... Για αυτό το χάλι κυρίως ευθύνονται τα δήθεν αριστερά κόμματα. Εμείς τότε κατεβήκαμε στην απεργία με πραγματικό σωματικό κίνδυνο. Κατεβάσαμε στη Σίνα που ήταν η Τράπεζα της Ελλάδος με ένα μεγάλο πανό, υπάρχει να το δεις στις εφημερίδες, «Κάτω Η Μισθωτή Σκλαβιά». Ε, λοιπόν, το τι κλωτσιά έχουμε φάει από Κνίτες και διαφόρους εκεί... Μας έλεγαν, «εδώ παίζεται η ζωή μας και εσείς μας λέτε για μισθωτή σκλαβιά; Εμείς θέλουμε να φάμε». Είχαμε τότε την δύναμη να το κάνουμε αυτό. Το βασικό μας σύνθημα ήταν «Οι Ολυμπιακοί Αγώνες στην Τουρκία». Είχε αρχίσει τότε το να γίνουν οι Ολυμπιακοί Αγώνες στην Ελλάδα και κάτι τέτοιες μαλακίες. Το θέμα είναι ότι λόγω συνδικαλισμού ο εργαζόμενος είχες δικαιώματα. Εγώ πήρα μηχανή και μετά αυτοκίνητο με δάνειο από την Τράπεζα. Μέσα στο κτίριο της Εθνικής στη Σίνα είχαν ένα θέατρο που εγώ έκανα τις παραστάσεις μου πρώτη φορά. Και άγρια πράγματα και χωρίς λογοκρισία. Εντάξει υπήρχε ενόχληση από την διοίκηση αλλά με δέχονταν.

Από εκεί κατευθείαν στις Μουσικές Ταξιαρχίες;
Όχι, αρχικά είπα θα παίζω στις ταβέρνες και ό,τι βγάζω από το καπέλο. Μετά μπήκα σε ένα μπουλούκι για λόγους βιοποριστικούς. Γιατί πιστεύω ότι η Τέχνη βγαίνει μόνο για λόγους βιοποριστικούς, όχι τις παπαριές ότι μου ήρθε μία έμπνευση και αρχίδια. Όταν είσαι ωραία, δεν έρχεται η έμπνευση.

Δεν είναι απώτερος σκοπός της Τέχνης να γαμήσεις;
Ακριβώς! Έχω γράψει και ένα ποίημα, το κορυφαίο μου νομίζω, που λέω «δεν είναι από ταλέντο που λέω αστεία, απλά πάσχω από γυναικομαστία». Και είναι η αλήθεια. Το μπουλούκι λοιπόν λεγόταν Μουσικός Θιάσος Κρήτης και ήμουν χορευτής κρητικών χορών. Ήμουν και κομπέρ στον «Μανωλιό» και εκεί ήταν που άρχισα να γράφω αστεία γιατί ο πρωταγωνιστής με βάραγε για να βγάλει γέλιο γιατί έλεγε μαλακίες. Και του λέω δεν θα με βαράς, θα σου γράψω εγώ τα κείμενα. Αυτό όταν ήμουν 17 χρονών. Γυρίσαμε όλη την Κρήτη πέτρα-πέτρα και ήταν μία τρομερή εμπειρία για εμένα γιατί εγώ ήμουν ο μικρός του θιάσου και ήμουν και με αυτόν που έκανε καράτε και κλέβαμε και μαδέρια από οικοδομές για να στήσουμε στο καφενείο, κοιμόμασταν και εκεί,.. Γύρισα λείψανο τότε, είχα χάσει 30 κιλά. Αλλά ήταν μία συγκλονιστική εμπειρία, έπαιξα και τα πρώτα τραγούδια μου. Μου έλεγαν «ωραίος είσαι κοπέλι, αλλά έπρεπε να μας πεις να μην φέρουμε τις γυναίκες μας».

Τι τραγούδια ήταν αυτά;
Δικά μου που είχαν λόγια μέσα... δεν έλεγα βέβαια το «γαμώ το Χριστό μου» αλλά... Έλεγα κι άλλα, του Κηλαηδόνη από τα "Μικροαστικά"... Ήμουν τραγουδιστής, χορευτής και βοηθός του «καράτε» και του ταχυδακτυλουργού. Επειδή την εποχή εκείνη ο Καραγκιόζης είχε ξεπέσει, ένας παλιός καραγκιοζοπαίχτης, για να επιβιώσει έκανε τον ταχυδακτυλουργό. Έμαθα πολλά κόλπα δίπλα του, αλλά αυτός τα έχανε γιατί ήταν αλκοολικός. Κι εγώ προσπαθούσα να μπαλώσω την όλη κατάσταση και ήταν η πιο δύσκολη εμπειρία πάνω στη σκηνή, το να χάνει ο άλλος τα κόλπα του. Το πρώτο σχήμα το φτιάξαμε στον Χολαργό με το όνομα Χαρούμενη Κουδουνίστρα που μετά εξελίχθηκε σε Μουσικές Ταξιαρχίες. Εκεί, λοιπόν, στον μουσικό όμιλο του Χολαργού κάναμε μία θεατρική ομάδα και μία κοπέλα από τον θίασο είχε γκόμενο τον Χουβαρδά που σπούδαζε στο Λονδίνο και ήρθε και μας έκανε μαθήματα και μάθαμε πολλά. Μετά μπήκα στη Θεατρική Συντεχνία και γυρίσαμε όλη την Ευρώπη με παραστάσεις, "Ο Αλέκος Με Τα Κυδώνια", "Ο Χριστός Πάσχοντας"...

Από εκεί έρχεται και η άνεση στη σκηνή;
Όχι, αυτό το 'χεις ή δεν το 'χεις. Νομίζω ότι γεννήθηκα έτσι, αυτές οι δουλειές σε διαλέγουν, δεν τις διαλέγεις εσύ. Εγώ ήμουν αγοραφοβικός μικρός, δεν πίστευα ότι θα μπορούσα. Αλλά εκεί γίνεται μία μεταμόρφωση, μία ομοιοπαθητική θεραπεία και μπορώ να μιλήσω σε 50.000 κόσμο και να είμαι άνετος και να μην μπορώ να μιλήσω με έναν. Μικρός γεννήθηκα στους Αμπελόκηπους και μετακόμισα στο Χολαργό. Ήμουν δίπλα σε ένα ίδρυμα απροσάρμοστων παιδιών. Πιτσιρικάς έβγαινα και τους έπαιζα τη μελόντικα και μετά τους έπαιζα καραγκιόζη με φιγούρες που είχα φτιάξει από περιοδικά, από τη Βουγιουκλάκη, τον Μπάρκουλη κτλ. Μετά με έβαλαν και μέσα και τους μάθαινα φλογέρα, κάναμε διάφορα. Δηλαδή το πρώτο μου πείραμα ήταν με παιδιά προβληματικά.

Ισχύει ότι η πρώτη κιθάρα ήρθε με δεκάρι στα μαθηματικά; (σ.σ. στίχος από το τραγούδι "Ο Λάκκος Mε Tα Αστεία").
Ισχύει.

Αυτό πρέπει να είναι το πιο αυτοβιογραφικό τραγούδι σου, έτσι;
Όλα πρέπει να πω ότι είναι σε έναν βαθμό, αλλά αυτό λίγο περισσότερο. Δεν λέω ποτέ ψέματα. Μπορεί να λέω υπερβολές χοντρές, γιατί η σάτιρα βασίζεται στην υπερβολή και την εμμονή, αλλά όχι ψέματα. Είναι η φύση της δουλειάς, κολλάς με τον Νταλάρα, με τον Πάπα ξέρω 'γω και όσο τσιμπανε τόσο δίνεις κι εσύ. Κι αν ήταν καλλιτέχνες θα το καταλάβαιναν κι αυτοί. Αλλά αυτοί που αντιδρούν με δικαστήρια δεν είναι, είναι έμποροι, μεταπράτες, αντί να πουλάνε ρούχα πουλάνε τραγούδια. Το θέμα είναι ότι όταν είσαι δημόσιο πρόσωπο, όπως κι εγώ, θα υποστείς σάτιρα. Με εμένα και την Λουκά έχουν γίνει επιθεωρήσεις. Το θέμα είναι ότι υπάρχει ένας άγραφος νόμος ότι θα δέχεσαι τη σάτιρα και την κριτική. Και από τη στιγμή που μπορείς να απαντήσεις αφού έχεις τα μέσα, θα βγεις και θα το κάνεις. Εμένα ό,τι και να μου πουν θα βγω και θα απαντήσω. Εκεί που υπάρχει πρόβλημα είναι στον ανώνυμο άνθρωπο που δεν μπορείς να τον ξεφτιλίζεις γιατί δεν έχει τα μέσα να σου απαντήσει. Αλλά και εκεί αυτά δεν λύνονται στα δικαστήρια.

Η σάτιρα του ισχυρού προς τον αδύνατο έχει νόημα; Είναι σάτιρα; Το πάω στην υπόθεση του Charlie Hebdo; Αυτό που έκαναν είναι σάτιρα και ως τέτοια καλοδεχούμενη, μπορεί όμως κανείς να το δεις και ως σάτιρα του ισχυρού λευκού Ευρωπαίου προς τον αδύναμο Μουσουλμάνο;
Αυτό που λες είναι πολιτικός ορθολογισμός και είναι ο Νούμερο 1 εχθρός της σάτιρας. Δεν πρέπει να σκεφτόμαστε έτσι. Εγώ δεν κάθομαι να σκεφτώ ποιος είναι ο αδύναμος και ποιος ο ισχυρός, είναι αυτό που σου έρχεται να κάνεις. Έχω ζήσει και στο Ιράν και στη Συρία και βλέπω ότι τα πράγματα είναι αλλιώς από ότι μας τα παρουσιάζουν εδώ. Παρ' όλα αυτά δεν θα μου απαγορέψει κανένας εμένα να σατιρίσω και τον Μωάμεθ και τον Χριστό. Τώρα για το συγκεκριμένο που λες δεν έχει καμία σχέση με Μωαμεθανούς, είναι μία προβοκάτσια του Συστήματος και έχει φανεί. Έχει σκοπό την επιβολή καταστολής, όπως το έχουν κάνει και πολλές φορές στο παρελθόν. Το πρώτο πράγμα που είπε ο δολοφόνος στο τηλέφωνο ήταν ότι με πληρώνουν από την Υεμένη. Κάτσε, όταν πας να κάνεις μία τέτοια πράξη λες τους σκοπούς και αυτό που ήθελες να κάνεις. Όχι ότι πληρώθηκες. Και εδώ γίνονται πολλά τέτοια, σε πολλές διαδηλώσεις βγαίνει ένας γνωστός με ένα ποδηλατάκι και λέει «το 9 να πάει από εδώ, το 10 από εκεί, να σπάσουν τη βιτρίνα αυτή...» και είναι ένα φρικιό. Τα φρικιά που με συνέλαβαν εμένα με το "Της Πατρίδας Μου Η Σημαία" τα έχω δει να σπάνε βιτρίνες. Αλλά είναι πολύ σημαντικό αυτό που είπες πριν, ότι δεν υπάρχει το αναρχικό κίνημα στους χώρους εργασίας, Το έχουν ξεφτιλίσει τελείως, ότι είναι κάτι πρεζάκια που σπάνε και κάνουν το κέφι τους. Και εκεί είναι που λέω ότι ο φασισμός υπάρχει παντού. Και σε εμένα και σε οποιονδήποτε νομίζει ότι είναι αναρχικός. Ειδικά στον χώρο αυτό υπάρχουν φασισταριά γιατί ο φασισμός είναι νοοτροπία και όχι ιδεολογία. Δηλαδή ένας κομμουνιστής που χτυπάει τη γυναίκα του, τι αριστερός είναι;

Τζίμης Πανούσης

Ακόμα και από την εποχή των Μουσικών Ταξιαρχιών, τα πρώτα στιχάκια και η πρώτη σάτιρα εστιάζουν προς τον μικροαστό, προς τον πολίτη. Και λιγότερο προς το κεφάλαιο ή τον πλούσιο, τον εργοδότη, τον οτιδήποτε. Έχει να κάνει με το ότι το δεύτερο είναι το αυτονόητο;
Πρώτον το άλλο είναι το αυτονόητο αλλά το λέω και στο τραγούδι μου «ο τύπος με τη Μερσεντές, αυτός με τη γραβάτα» κι από την άλλη το φρικιό. Θέλω να πω ότι πρώτα καθαρίζεις την αυλή σου. Όταν παίζαμε στη Λύδρα σατίριζα το Πολυτεχνείο και από τη γυναίκα μου μέχρι τους φίλους μου μού έλεγαν «Τζιμάκο σταμάτα, δεν μπορείς να λες για το Πολυτεχνείο». Ναι αλλά εγώ, με τρομερό πόνο και με προβλήματα με τους φίλους μου, δεν μπορώ να αυτολογοκριθώ. Και τελικά αποδείχθηκε ότι όλοι αυτοί μας γαμήσαν τη ζωή, η γενιά του Πολυτεχνείου. Καθαρίζεις την αυλή σου πρώτα. Καθαρίζεις πρώτα με τους δήθεν κομμουνιστές και είναι αυτονόητο ότι το κεφάλαιο παίζει τον ρόλο που παίζει. Όταν όμως ο στυγνός επιχειρηματίας και κεφαλαιούχος που είναι η επιχείρηση του ΚΚΕ μου το παίζει Αριστερά και μου έχει γαμήσει όλο το συνδικαλιστικό κίνημα πρέπει να χτυπηθεί πρώτα αυτός. Είναι το μόνιμό τους επιχείρημα αυτό που λες.

Για αυτό το είπα, για να απαντήσεις.
Μια ζωή για αυτούς λέω. Αλλά είναι αυτονόητο ότι με τον φασίστα, τον επιχειρηματία, τον εκμεταλλευτή δεν θα είμαι μαζί του. Αλλά τον ύπουλο που το παίζει αριστερός και κάνει χειρότερη ζημιά που παρασέρνει όλα τα παιδιά... Αν δεις τους Κνίτες σε όλες τις διαδηλώσεις είναι πρώτη σειρά περιφρούρησης και από πίσω είναι τα ΜΑΤ. Αφιονισμός κανονικά, έχουν καταντήσει παραθρησκευτική οργάνωση. Εγώ προσπαθώ να μπω και σε άλλα θέματα που είναι πιο μόνιμα, πιο ριζωμένα μέσα μας. Όπως η αιμομιξία που σαρώνει την επαρχία, η βία, ο μισογυνισμός που προέρχεται και από την θρησκεία... Επειδή έζησα στη Συρία, ούτε στους Ταλιμπάν δεν υπάρχει αυτός ο μισογυνισμός. Καμιά σχέση με αυτά που έχουμε εμείς στο μυαλό μας, αυτές κάνουν κουμάντο. Επειδή φοράνε μία στολή; Όχι να βάλουμε Αρμάνι όλοι. Όχι εμείς θα φοράμε κελεμπίες όλοι. Αυτό το θεωρώ μία αντίσταση πολιτισμική και καλά κάνουν. Εγώ ρώτησα τις κοπέλες, «γιατί φοράτε την μπούρκα;». «Γιατί έχει αμμοθύελλα αγόρι μου», τόσο απλό.

Έχεις πιάσει τον εαυτό σου να αντιφάσκει; Σε ένα αστείο, σε μία συνέντευξη... να πεις κάτι που έρχεται σε αντίθεση με κάτι άλλο που έχεις πει.
Ποτέ. Γιατί οι συνεντεύξεις που δίνω είναι μέρος της δουλειάς μου. Είναι αυτό που θέλω να κάνω. Μπορεί για δύο χρόνια να μη μιλήσω σε κανέναν. Ό,τι λέω το λέω μέσα από την ψυχή μου, δεν είναι ότι θα αλλάξει κάτι.  Πολλοί φίλοι μου, η γυναίκα μου, μπορεί να μου πούνε «ρε Τζίμη, τι λες εδώ;». Εγώ λέω αυτό που αισθάνομαι.

Να φέρω ένα παράδειγμα; Ενώ αποδεδειγμένο και με πράξεις ότι με τους ομοφυλόφιλους είσαι δίπλα, θυμάμαι εκδηλώσεις στο Σύνταγμα...
Ναι, έχω τραγουδήσει και στο Gay Pride.

...και το "Ένα Τραγούδι Για Τον Χειμώνα", δεν υπάρχουν όμως αστεία τα οποία είναι προσβλητικά;
Όχι, κανένα, είναι πάλι ο πολιτικός ορθολογισμός. Δηλαδή το «Συριζαίες λούγκρες κρυφές»... Απομόνωσαν από μία συνέντευξή μου κάτι που είπα για το Βαρουφάκη. Όταν το απομονώσεις, φαίνεται σεξιστικό ή ομοφοβικό. Όμως η ομοφοβία είναι διάχυτη στην χώρα και εγώ εκεί παίζω και τσιγκλάω γιατί πρέπει. Τσακώνομαι και με τη γυναίκα μου για αυτό. Ο ομοφυλόφιλος είναι κανονικός άνθρωπος. Όπως θα σατιρίσω τον straight, έτσι θα σατιρίσω και τον ομοφυλόφιλο. Δεν είναι είδος προς εξαφάνιση που θέλει προστασία. Να φερθούμε καλά στον ομοφυλόφιλο, καλά στον Νέγρο, καλά στον Εβραίο... Όχι. Θα φερθούμε το ίδιο. Και δεν το κάνω από σκέψη. Τον θεωρώ ίδιο με εμένα, κανονικό άνθρωπο. Το ότι τον παίρνει δεν με αφορά, εμένα μου αρέσει να κάνω κάτι άλλο.

Τζίμης Πανούσης

Να γλύφεις μασχάλες.
Αυτό το έχω πει. Σκέψου να κάνουμε κίνημα γλυφομασχαλιστές και να βγούμε να διεκδικούμε τα δικαιώματά μας κτλ. Άντε γαμηθείτε. Κι εγώ τον κώλο πίσω τον έχω και εσύ. Το πώς τον χρησιμοποιούμε, δεν έχει σημασία, δεν θα μας καθορίσει κοινωνικά. Εγώ όπως έγραψα και το "Ένα Τραγούδι Για Τον Χειμώνα" βλέπω την επανάσταση των τρανσέξουαλ πιο ουσιαστική. Γιατί είναι μία επανάσταση και κοινωνικά και ουσιαστικά, να τα βάλεις με την μάνα σου και τον πατέρα σου και τον παπά και τον μπάτσο, με όλους. Και λες εγώ θέλω να αλλάξω φύλο. Από την άλλη δεν θα σε αφήσω έξω από τη σάτιρα τη στιγμή που έχεις κάνει τέτοια επανάσταση, μωρή κότα, και μου γίνεσαι κομμώτρια μικροαστή και θες να παντρευτείς και να πας στην εκκλησία. Ε, χέσε με, τι επανάσταση κάνεις; Δηλαδή ο μικροαστισμός είναι τόσο ισχυρός που τρελαίνεσαι. Πας στο σπίτι δηλαδή του τρομερού τρανσέξουαλ και έχει βάλει σεμεδάκια, την Παναγίτσα... Δεν σημαίνει ότι επειδή είσαι επαναστάτης είσαι και πέραν κάθε κριτικής. Ειδικά εσύ που έκανες αυτό το άλμα πρέπει να φας και την κριτική και την σάτιρα. Και πρόσεξε, υπάρχει η διαφορά του πούστη από τον ομοφυλόφιλο. Ομοφυλόφιλος ήταν και ο Χατζιδάκις. Τα πουσταριά δεν έχει καν σημασία αν τον παίρνουν ή όχι. Σημασία έχει ότι κάνουν ένα γκέτο και γαμάνε τους συναδέλφους τους. Παίρνουν μόνο τους ομοίους τους. Το έχω πει τι σημαίνει πούστης, είναι από την αρχαία περσική λέξη «πουστ» που σημαίνει το χαλάκι που καθόταν ο Βασιλιάς. Ο πούστης είναι ο γλύφτης της εξουσίας. Και κάτι άλλο που είπαμε για την σάτιρα, μετά από τόσα χρόνια μνημόνια κτλ, έχουν αρχίσει να βγαίνουν και από στη συντηρητική πλευρά σατιρικοί. Που για μένα είναι η συνέχεια του γελωτοποιού του Βασιλιά. Ο γελωτοποιός του Βασιλιά δεν έχει σχέση με την σάτιρα, είναι γλυφτρόνι της εξουσίας και αυτός. Θα κάνει τα αστεία του αλλά τα αστεία θα είναι όλα υπέρ του Βασιλιά. Και βλέπεις τώρα αστεία υπέρ του αφεντικού και από ανθρώπους που έχουν ταλέντο και πολλοί από αυτούς είναι και φίλοι μου και τους βάζω χέρι και τσακωνόμαστε. Γιατί δεν μπορείς να είσαι με την εξουσία και να κάνεις σάτιρα. Είναι δύο πράγματα που δεν έχουν σχέση το ένα με το άλλο. Όταν θα κάνεις σάτιρα θα είσαι ενάντια στην εξουσία όποια μορφής.

Να γυρίσουμε λίγο στις Μουσικές Ταξιαρχίες με ένα σχετικό ερώτημα που δεν ξέρω αν έχει απαντηθεί ποτέ. Στο εξώφυλλο του πρώτου δίσκου, ποιά ή ποιός ποζάρει;
Μία κοπέλα φίλη μου. Τρανς είναι. Τότε είχε πουλάκι, τώρα δεν έχει.

Ο δεύτερος δίσκος βγαίνει λογοκριμένος με τα περίφημα «μπιπ» και την υποσημείωση ότι δεν θα κυκλοφορήσει ποτέ χωρίς τα «μπιπ» μέχρι να υπάρξει πραγματική δημοκρατία.
Δεν έχει κυκλοφορήσει ποτέ χωρίς τα «μπιπ». Δεν υπάρχει πραγματική δημοκρατία ακόμα. Αυτό ήρθε το ΠΑΣΟΚ και μας γάμησε. Ενώ βγάλαμε τον πρώτο δίσκο με τσαμπουκά και μπορεί να τον απαγορεύσανε αλλά δεν μας υποχρέωσαν να λογοκριθούμε, μετά ό,τι έστελνα η λογοκρισία του Μαρούδα το έκοβε. Και κάναμε τότε και με την Ελευθεροτυπία ένα κόλπο, έστειλα το "Πάτερ Ημών", το "Πιστεύω", τον Εθνικό Ύμνο με μουσική ψεύτικη και κόπηκαν όλα ως άσεμνα. Η μουσική! Αυτό καταργήθηκε τελευταία, υποχρεωνόμασταν για λόγους κατοχύρωσης πνευματικών δικαιωμάτων να καταθέτουμε στο Υπουργείο Προεδρίας μουσική και στίχους γιατί δεν υπήρχε άλλη κατοχύρωση.

Είσαι στην ΑΕΠΙ;
Όχι, ποτέ. Τα πνευματικά μου δικαιώματα τα χειρίζομαι μόνος μου. Χάνω πολλά χρήματα βέβαια αλλά δεν με πειράζει προκειμένου να μην έχω νταβαντζή.

Υπάρχουν πνευματικά δικαιώματα;
Τώρα με το διαδίκτυο, όχι.

Εννοώ, ο δημιουργός μπορεί να έχει δικαίωμα πάνω στο δημιούργημά του και μέχρι ποιό σημείο;
Να μην βγάζουν λεφτά οι άλλοι πάνω σε εμένα. Για παράδειγμα τώρα ένας τύπος έχει πάρει τον "Νοέλληνα", έχει δύο εκατομμύρια χτυπήματα και βγάζει λεφτά από τις διαφημίσεις και πάω εγώ να ανεβάσω το τραγούδι μου και μου λέει είναι κατοχυρωμένο, το έχει άλλος, δεν είναι δικό σου. Αυτό το πράγμα όμως είναι πλιάτσικο. Δεν λέω, να κυκλοφορούν ελέυθερα αλλά όχι να βγάζει ο άλλος 10.000 ευρώ τον μήνα στην πλάτη μου, πρέπει να σταματήσει. Τουλάχιστον αφού δεν μπορώ να σταματήσω τις διαφημίσεις, να παίρνω τα χρήματα εγώ, να μην τα παίρνει άλλος.

Τα περισσότερα αστεία που λες στις πρόζες σου έχουν δύο επίπεδα. Το ένα είναι το προφανές που μπορεί να είναι από σκατολογικό μέχρι φάρσα...
...μέχρι γυμνασιακό, τα παίζουμε όλα.

Τζίμης Πανούσης

Υπάρχει και ένα δεύτερο επίπεδο που είναι από πίσω και είναι η πολιτική ιδέα, η κοινωνική ιδέα... Σε νοιάζει, σε πειράζει αν κάποιος μείνει μόνο στο πρώτο επίπεδο;
Δεν μένει κανένας. Επειδή είμαι 40 χρόνια στη δουλειά, σ' το λέω ειλικρινά. Δεν πρέπει να υποτιμούμε τον κόσμο. Ο κόσμος πάντα λειτουργεί καλύτερα από εμάς, το ζω καθημερινά. Ως σύνολο. Ως μονάδες έρχονται στην παράσταση να ζητήσουν αυτόγραφο κτλ, έχω τύχει με 2.000 κόσμο να λέω γαμάει κτλ. τι κοινό φοβερό, και έρχεται ο ένας και μου λέει «θαυμάζω εσένα και την Αγγελική Νικολούλη», ο άλλος «είσαι ο θεός, εσύ και ο Πιατάς». Και λέω σε αυτούς έπαιζα τόση ώρα... Τι θέλω να πω, ένας ένας μπορεί να είναι χαμηλού επιπέδου. Όλοι μαζί γίνεται ένα μαγικό κόλπο που συναντιόμαστε κάπου στον αέρα. Δηλαδή αυτό που έχω εγώ πίσω από αυτά που λέω και αυτό που σκέφτεται ο κόσμος. Θεός; Ξέρω 'γω, τι είναι αυτό, κάπως το λέμε, η Μέθεξη. Πάντα εμένα θεός μου είναι ο λαός. Συζητάμε στο σπίτι, αναρχικοί, ιδεολόγοι, κάτι συγγραφείς γαμάτοι και φτάνουμε σε αδιέξοδο. Και πάω στο περίπτερο να πάρω τσιγάρα και μου λέει η περιπτερού, αγράμματη, δύο κουβέντες και έχει τελειώσει το θέμα εκεί. Πάμε σε θέματα μεταφυσικά τώρα αλλά το πιστεύω. Μπορεί να λέμε ότι κάναμε μαλακία που ψηφίσαμε Σαμαρά, που ψηφίσαμε Παπανδρέου... Καλά κάνανε. Κάθομαι μετά και τα κοιτάω και βλέπω ότι καλά κάνανε. Έρχομαι εκ των υστέρων να δω τι δεν κατάλαβα εγώ από αυτό που κατάλαβε ο κόσμος. Πάντα.

Έχει όμως πάντα δίκιο;
Πάντα. Πάντα δίκιο έχει. Όπως και ο πελάτης. Και τα λάθη που κάνανε και τους χαφιεδισμούς και τον φθόνο... Επ' ευκαιρία, βλέπουνε που πήρα τζιπ. Δεν κοιτάνε που δουλεύω από 15 χρονών, παίζω την νύχτα, βγάζω δίσκους, βιβλία, κάνω ραδιόφωνο, δεν δικαιούμαι να έχω ένα τζιπ; Όοοχι, πρέπει να είμαι σε ένα υπόγειο στα Εξάρχεια.

Με την ευκαιρία, η τελευταία μου ερώτηση: Κάθε φορά που γίνεται η επόμενη παράσταση Πανούση, όλοι συζητάνε πόσο πάει το μπουκάλι. Πόσο θα έχει λοιπόν το μπουκάλι στο Κύτταρο;
Αυτό είναι στο κόλπο όλο. Γράφουν οι Κνίτες ότι είμαι δωσίλογος, ότι είμαι γιος εφοπλιστή... Δοσατζής ήταν ο πατέρας μου. Ότι για να τα λέω αυτά έχω πίσω μου φράγκα και τη CIA κτλ. Το βασικό όμως είναι ότι, αν δεις το Αθηνόραμα, φαίνονται οι τιμές, που είναι πιο φθηνές από τα μαγαζιά του χώρου. Τώρα εδώ δεν έχουμε μπουκάλια, ερχόμαστε για να παίξουμε, όχι για να βγάλουμε λεφτά, δεν ξέρω καν αν θα βγει η παράσταση. Τώρα έχει 12 ευρώ κι αν βγάλεις τους φόρους κτλ. είναι ένα τίποτα, το κάνουμε για άλλους λόγους. Αλλά ότι θέλω να πάρω χρήματα για τη δουλειά μου; Βεβαίως. Δηλαδή μόνο για να φτιάξω την κούκλα φέτος έδωσα στο μαγαζί 10.000 ευρώ. Για να κάνω τα βίντεο δούλευαν δυο μήνες τέσσερις τεχνικοί. Και πάλι το μπουκάλι είχε 120 ευρώ; Αλλά μην πάρεις μπουκάλι ρε φίλε, 15 ευρώ έχει η είσοδος.

Υπάρχει πάντως η θεωρία ότι ο αριστερός, ο επαναστάτης πρέπει να είναι φτωχός. Αλλιώς όχι μόνο ο ίδιος, αλλά και τα λόγια του ευτελίζονται επειδή ο ίδιος...
...ζει καλά. Πρέπει να υποφέρει. Όχι, αυτό είναι μεγάλη παπαριά. Κι εμείς που έχουμε αυτές τις ιδέες μπορούμε να ζήσουμε αξιοπρεπώς. Να πάει το παιδί μου σε καλό σχολείο, να έχω ένα καλό αυτοκίνητο και εξοχικό και πισίνα. Γιατί δουλεύω και μου παίρνουν που μου παίρνουν την υπεραξία μου, τουλάχιστον εγώ προσπαθώ να είμαστε μισά-μισά. Όχι όπως το δουλεύουν τώρα που είναι 1% ο εργαζόμενος, 99% ο εργοδότης. Σε όλες τις δουλειές που έχω κάνει, είναι πάντα με ποσοστά.

Όπως επίσης θα έλεγα ότι αυτό που παίζει ρόλο είναι και το πώς φέρεσαι στους ανθρώπους σου. Και αν κρίνω από τη συγκέντρωση των μουσικών αυτές τις μέρες, μάλλον παράπονο δεν πρέπει να υπάρχει.
Είμαστε αγαπημένοι γιατί αυτό που κοιτάω δεν είναι το μουσικό μέρος. Έχω διώξει μουσικάρες γιατί ήταν κωλόπαιδα. Κάποτε παίζαμε και 340 ημέρες, χωρίς ρεπό. Δεν μπορείς να παίζεις με τον μαλάκα. Ας πάρω τον άχρονο που είναι καλό παιδί. Αν και κάποια στιγμή αν ακούς συνέχεια τον άχρονο πίσω σου δεν αντέχεις, και αναγκάζεσαι να πάρεις και τον μαλάκα. Έχω καταφέρει πάντως κάτι πολύ δύσκολο που το κατάλαβα τώρα. Για παράδειγμα Δρόλαπας και Πάζιος, μουσικά, δεν συναντιόντουσαν πουθενά. Παρ' όλα αυτά το καταφέραμε με κόπο και βγήκε καλά. Ύστερα ο Δρόλαπας δεν ήθελε πλήκτρα. Και καλά έκανε.

Ήθελα να το ρωτήσω, πώς έγινε η αλλαγή από τις δύο κιθάρες στα πλήκτρα;
Εγώ ήθελα πλήκτρα. Γιατί τα ακούσματά μου ήταν με πλήκτρα. Ο Δρόλαπας δεν ήθελε και είχε δίκιο. Μετά κι εγώ εκεί κατέληξα. Τώρα αυτό κάνουμε, παίζουμε τον πρώτο μας ήχο 15 τραγούδια, μετά θα παίξω τον νέο μας ήχο με τα καινούργια παιδιά, και μετά θα προσπαθήσουμε να κάνουμε μία μίξη τέσσερα-πέντε τραγούδια. Αν το καταφέρουμε αυτό, θα είναι καλό.

Φωτογραφίες: Χρήστος Κισατζεκιάν / www.livephotographs.com
  • SHARE
  • TWEET