To Enter Pagan #3: O κήπος, το ερπετό, το τσεκούρι

Η τρίτη μετενσάρκωση της στήλης, φέρνει σε διάλογο τους Nechochwen με τους Grateful Dead, τον αυτόχθονα ινδιάνο με τον άποικο εργάτη, τις δυο όψεις, δηλαδή, της αμερικάνικης υπαίθρου

Down the trail through this forest, through thicket we ride
The unseen is watching from behind each stone and pine

Στους στίχους του Quorthon καταφύγαμε, όταν προσπαθήσαμε να εξηγήσουμε στους εαυτούς μας τι θέλαμε να πετύχουμε με την παρούσα στήλη. Πράγματι, η μουσική, ως τέχνη, είναι δυσθεώρητα πλούσια. Στη σημερινή εποχή, οι οικολογικές ανησυχίες και προβληματισμοί, επανέρχονται διαρκώς, όλο και πιο επίκαιρα. Σε όλο το μουσικό φάσμα, από καταγωγής πιθανώς της ανθρωπότητας, ο άνθρωπος επιχειρούσε τόσο να υμνήσει τον κόσμο γύρω του, όσο και να τον κατανοήσει. Εμείς, δημιουργήσαμε μια μουσική στήλη, δανειζόμενοι το όνομα από αυτή τη σύνθεση των Primordial και αποφασίσαμε να δούμε κάποιες κυκλοφορίες με ένα άλλο πρίσμα. Η σχέση του ατόμου με τη φύση, πέρα από διαχρονική, έχει αλλάξει πολλές μορφές, άρα και η επίδραση της στην τέχνη.

Μπορεί ο πρώτιστος στόχος, όταν μιλάει κάποιος για μουσική να είναι οι συνθέσεις καθαυτές, εμείς όμως αφήσαμε τον Quorthon να μας καθοδηγήσει, αναζητώντας το αθέατο. Σε κάθε εκδοχή του "To Enter Pagan" λοιπόν, θα φέρνουμε σε διάλογο δυο δίσκους, από διαφορετικά ιδιώματα, με διαφορετική στιχουργική προσέγγιση πάνω στις προεκτάσεις της φύσης στον άνθρωπο. Εμβαθύνοντας στους στίχους και την αισθητική, αποκαλύπτουμε τα μυστικά τους και επιχειρούμε να αναδείξουμε μοναδικές οπτικές πάνω σε κοινές αξίες.

Στην τρίτη μετενσάρκωση της στήλης, ο άποικος συναντά τον αυτόχθονα, τα εχθρικά πλοία τα ορυχεία, η καρδιά της άγριας φύσης την ιδιοκτησία και το "Heart Of Akamon" των Nechochwen επικοινωνεί με το "Workingman’s Dead" των Grateful Dead διαμέσου της αμερικάνικης παράδοσης.

Nechochwen - "Heart Of AkamoN" (Nordvis / Bindrune Recordings, 2015)

Until his great return ('okiima rise again!)
All hope is gone, it's too late to save a soul so brave
High above, a panther in the sky
May a tree of peace grow from where he laid to die
From where he laid to die, rise again

Βρισκόμαστε στο 1813, 6 Οκτωβρίου συγκεκριμένα. Τοποθεσία; Από όσο γνωρίζω είναι μυστική. Σε αυτό το μέρος, λαμβάνει χώρα η ταφή του Tecumseh, σύμφωνα με τους μύθους της φυλής του, των Shawnee. Η προηγούμενη μέρα, είχε σημάνει την λήξη μιας από τις κρισιμότερες μάχες στην ιστορία των Η.Π.Α., κατά την διάρκεια του πολέμου του 1812, της μάχης του ποταμού Τάμεση, κοντά στο Chatham του Καναδά. Ένας από τους χαρισματικότερους γηγενείς ηγέτες στην ιστορία των αυτοχθόνων λαών της Αμερικής, που κατάφερε να συνενώσει ακόμη και εχθρικές μεταξύ τους φυλές σε μια ευρεία ομοσπονδία, πλέον έχει βρει τον θάνατο από τον στρατό του William Henry Harrison, με αποτέλεσμα την κυριαρχία επί των αυτοχθόνων φυλών της περιοχής και των Βρετανών συμμάχων τους.

Let us not forget our bloodshed
May we rise and find the strength inside
May the wounds of our fathers
Be the flame that guides us in the night

Βέβαια, η παράδοση των συγκρούσεων αυτοχθόνων και αποίκων, δεν είναι και ιδιαίτερα φιλειρηνική. Μια προφητεία των Shawnee, πως ένα ερπετό θα έρθει από την θάλασσα για να καταστρέψει τον λαό τους, είναι ενδεικτική. Το ερπετό, πλάσμα δόλιο, έρπον, έχει την ικανότητα να διαφθείρει, να εισέρχεται σε απαγορευμένους χώρους, ιερούς. Όταν τα πλοία των αποίκων, διασχίζοντας τον Ατλαντικό, σχημάτιζαν με τα κατάρτια τους μια μαύρη γραμμή στον ορίζοντα, τότε οι κάτοικοι των βουνών, τα παρομοίασαν με την διχαλωτή γλώσσα του ερπετού. Η προφητεία, φαντάζει εκ των υστέρων ως αληθής.

As we've learned from the past, as has been foretold
A great serpent from the sea arrived on these shores
Above the mast of a great ship, like a forked serpent's tongue
The pennant swiftly flapped on the east horizon
An omen of disease and great despair, as it was foretold

Βρισκόμαστε στο 2015, Δυτική Βιρτζίνια, και οι folk black metallers Nechochwen ξεκινούν τον καλύτερο τους δίσκο έως τώρα, με το "The Serpent’s Tongue", εμπνεόμενοι από την προαναφερθείσα προφητεία. Μην παραπλανηθείτε όμως, αυτό το κείμενο δεν έχει ως σκοπό να πραγματοποιήσει ιστορικές δίκες, ή να μιλήσει με νοσταλγία για χαμένες εποχές και περασμένα μεγαλεία. Επιχειρώντας να απομακρυνθώ συνειδητά, όσο μπορώ, από την δυτικοκεντρική λογική, θα εισέλθω στην καρδιά του Akamon. Αν επιχειρηθεί μια σωστή μετάφραση, Akamon πιθανώς σημαίνει άγρια φύση. Αυτή, που προϋπήρχε. Η καρδιά της λοιπόν, δεν είναι απλά κυριολεκτική.

War is waged - Their sole intent, to pierce the heart of Akamon
From east to west, thousands fall to endless war and plagues
Pa ka ci tsi! Wileniki wisiki lenawewi, mata ho'kwoali
Pa ka ci tsi! Wiišimaneto, howeši maneto, ni' mamaatome'pe

Η Γη όμως είναι παρούσα έστω και έτσι, και ενώ κάποιες παραδόσεις σβήνονται από τις σελίδες της γραπτής ιστορίας, αντηχούν μέσα στις καρδιές των ξεριζωμένων, των περιθωριοποιημένων, όσων την δούλεψαν και την έζησαν. Οι Nechochwen, θέλουν να διατηρήσουν αυτή ακριβώς την κληρονομιά των γηγενών ζωντανή, ενώ με τον εν λόγω δίσκο, η συσχέτιση του δημιουργού με την έμπνευσή του γίνεται ακόμη πιο προσωπική. Ο Aaron Carey, ή όπως εμφανίζεται στον δίσκο, Nechochwen, δηλαδή αυτός που περπατάει μόνος του, εμπνέεται από την Shawnee καταγωγή του και δεν χρησιμοποιεί τα στιχουργικά θέματα απλά ως θεματικό περιτύλιγμα. Η διαιώνιση αυτής της κληρονομιάς, στέκει αυτόφωτη στα στιχουργικά πλαίσια του δίσκου.

Το "Traversing The Shades Of Death" λειτουργεί ως μια ηχητική μελαγχολική εξιστόρηση του αποικισμού της κοιλάδας του Wyoming. Ο δίσκος όμως, δεν επικεντρώνεται στιχουργικά μόνο στις ιστορικές προεκτάσεις που φέρει η πολιτιστική κληρονομιά των δημιουργών του. Η καρδιά της παρθένας φύσης, δεν υφίσταται μόνο ως μια ανάμνηση του παλαιού τρόπου ζωής. Το "Heart Of Akamon" δεν διαθέτει κάποιο προσεγμένο λεπτομερές concept γύρω από το οποίο κινείται, αλλά τόσο τα καθαρά φωνητικά, όσο και τα πνευστά, όσο και οι εναλλαγές ακουστικών με ηλεκτρισμένων μελωδιών, επιχειρούν μια αναβίωση. Κάθε ηχητικό στοιχείο του δίσκου, αντλεί επιρροές από την μουσική κληρονομιά των Ινδιάνων.

Η σχέση του αυτόχθονα με την φύση, για έναν απόγονο τους, αναδεικνύεται, αν και όχι εξίσου, από τις επιμέρους συνθέσεις του δίσκου. Ο παλιός τρόπος ζωής και η χρησικτησία αφανίστηκαν με την έλευση των αποίκων, ο πόνος για το τέλος μιας εποχής φυσικά και υφίσταται, αλλά η καθημερινή ζωή διαδραματίζει και αυτή τον ρόλο της. Ο ερχομός του χειμώνα, ωθεί τον άνθρωπο σε προετοιμασίες, και η επίδραση του απεικονίζεται, ξανά, μέσω προσωποποίησης, όπως περιγράφεται στο "Škimota" η αποθήκευση νερού μέσα από τα πάνινα καλάθια που διέθεταν οι κάτοικοι της εποχής εκείνης.

Škimota
Ascending into her celestial abode
Here moonlit reflection appears near her home in the sky world
Beyond the waters, approaching the stars
Her weaving unravels again and the sun passes onward

Ο δίσκος, κλείνει με το πιο φιλοσοφικό του τραγούδι, το "Kiselamakong", του οποίου οι στίχοι επιχειρούν, αλληγορικά, να καταδείξουν στον ακροατή, πως αν η καρδιά της φύσης πλέον χτυπά μέσα του, μπορεί να δει τον κόσμο με ένα άλλο μάτι, να βρει τα κρυφά νοήματα που κρύβονται πίσω από την ύλη όπως ο καρπός κάτω από το χιόνι. Οι Nechochwen με το "Heart Of Akamon" βλέπουν το "Apalaci Folk Metal" ως ιδανικό όχημα μετάδοσης της πολιτιστικής τους κληρονομιάς, η οποία, προσεκτικά παρουσιασμένη, αποσκοπεί απλά και μόνο να αναδείξει έναν άλλο κόσμο που πιθανώς αρκετοί από εμάς να τον βλέπουμε ως κάτι, εξωτικό, ξεπερασμένο, ξένο. Η καρδιά της άγριας φύσης δεν έχει χρώμα ούτε γεωγραφικούς περιορισμούς. Μπορεί να ζωντανέψει όμως έναν ολόκληρο πλανήτη, αν κρατήσουμε τον παλμό της ζωντανό. [Α.Ζ.]

All the nations of Mother Earth (Tula, Turtle Island) honor each other
(A journey far and wide)
All the rivers of Akamon strive to heal themselves
Bonds of kinship and fireside healing, tidings exchanged and blessings attained
The song the insect nations drowns the chatter of modern man in the chill of dusk
The inner silence that fosters true brotherhood
A journey within the great mystery that weaves itself through all things
(A womb that brings rebirth)

Grateful Dead - "Workingman's Dead" (Warner, 1970)

Μέσα σε ένα σύμπαν απίστευτων γενικεύσεων/υπεραπλουστεύσεων και συνεχούς παραγωγής νέων στερεοτύπων (ή περαιτέρω ισχυροποίησης των ήδη κραταιών), ενάντια στον γηγενή αυτόχθονα της αμερικανικής ηπείρου στέκεται ο πάνοπλος και άπληστος λευκός - ο White man came across the sea, όπως αποκαλεί το στερεότυπο ο Αποστόλης. Όπως όλα τα δίπολα, έτσι κι αυτό είναι τεχνητό, ιδανικά φτιαγμένο για εύκολη ανάγνωση κι ευρεία κατανάλωση. Δεν δικάζουμε, ούτε αμφισβητούμε την αλήθεια του. Αρνούμαστε όμως να κάνουμε πως αγνοούμε την ύπαρξη κι άλλων πλευρών θέασης της σχέσης ανθρώπου-φύσης (και) στην Αμερική, αρνούμαστε να αγνοήσουμε εκείνον τον άλλον λευκό και να υποβαθμίσουμε τις δυσκολίες της ζωής των φτωχών αγροτών κι εργατών. Ευτυχώς, και η μουσική συχνά το αρνείται.

I spent a little time on the mountain
I spent a little time on the hill
Heard some say: Better run away
Others say: You better stand still

Παραδοσιακά, ήταν η country μουσική εκείνη που καταπιανόταν στιχουργικά με τον καθημερινό μόχθο και τον farming τρόπο ζωής των λαϊκών στρωμάτων, ως ο εννοιολογικός αδερφός των αφροαμερικανικών blues - αν κι έχω αναφερθεί παλιότερα στο πως μπολιάστηκαν οι δύο παραδόσεις στα Απαλάχια Όρη. Όταν όμως το καλοκαίρι του 70 οι Grateful Dead κυκλοφόρησαν το "Workingman's Dead", οι καημοί της americana έφταναν για πρώτη φορά σε ένα κοινό που μέχρι τότε ήταν απασχολημένο στις ψυχεδελικές και flower power αιτιάσεις του. Η άλλη όψη της αμερικανικής παράδοσης απέκτησε έναν από τους πιο εμβληματικούς δίσκους της, ποιοτικά και σημειολογικά, εμβληματικός όσο το σέπια εξώφυλλο του. Σε αυτήν την παράδοση, ο κακός δεν έχει συγκεκριμένο χρώμα, ούτε μοιάζει με ερπετό. Σε αυτήν, ο καλός επίσης δεν έχει χρώμα, κουβαλάει το δίκιο του βασανισμένου, προσπαθώντας να κρατήσει ψηλά την αξιοπρέπεια του.

I live in a silver mine and I call it "Beggar's Tomb"
I got me a violin and I beg you call the tune

Είναι εντυπωσιακό ότι δεν υπάρχουν σοβαρές ενδείξεις ότι η μπάντα και ειδικά ο στιχουργός Robert Hunter, θέλησαν εσκεμμένα να δημιουργήσουν έναν δίσκο ταξικής συνείδησης. Η θεματική του μάλλον ακολούθησε την μουσική επιλογή τους να βουτήξουν στην country, την folk και τα blues, η θεματική αυτή όμως είναι τόσο συμπαγής όσο το καλύτερα σκηνοθετημένο concept. Εμποτίζει τόσο βαθιά την καλλιτεχνική τους ματιά που τρυπώνει μέσα στο εναρκτήριο "Uncle John's Band" - ένα κλασικό τραγούδι που ουσιαστικά αντανακλά τα αντιπολεμικά πρότυπα της εποχής - ταυτίζοντας τον άνθρωπο της ειρήνης, τον μουσικό και τον εργάτη του ορυχείου. Το ορυχείο, ο Τάφος του Επαίτη, ρίχνει τα σκοτάδια του σε όλο το άλμπουμ σαν να είναι η κόλαση, το καθαρτήριο κι όλη η σύγχρονη ιστορία μιας ολόκληρης Ηπείρου. Τα αφεντικά πίσω από τα συνδικάτα είναι για τους Grateful Dead ότι ο αλαζονικός αποικιοκράτης για τους Nechochwen.

I can't stay much longer, Melinda, the sun is getting high
I can't help you with your troubles, if you won't help with mine
I gotta get down, I gotta get down, I gotta to get down to the mine

Το "Cumberland Blues", όνομα που πάρθηκε από το ομώνυμο ορυχείο, αποτελεί ίσως την πιο σπαρακτική στιγμή του δίσκου. Είναι η στιγμή που ο αφηγητής πρέπει να βρει το σθένος να επιστρέψει στο ορυχείο, να αρνηθεί λίγες ακόμα στιγμές έρωτα για το πολυπόθητο πεντοδόλαρο. Αισθάνεται τυχερός σε σχέση με τον φτωχό εργάτη που δεν παίρνει τίποτα κι εκλιπαρεί για μια μόνο βάρδια, αισθάνεται ελπίδα ότι αν βγάλει κάτι παραπάνω θα φύγει επιτέλους από αυτό το μέρος για κάπου μακριά. Στο τέλος συνειδητοποιεί όμως ότι τίποτα δεν τον ξεχωρίζει από τον φτωχό που πρέπει να δουλέψει για να ξεπληρώσει τα χρέη του προς το Συνδικάτο. Η ζωή τους είναι απολύτως η ίδια.

Easy wind 'cross the bayou today
There's a whole lot of women
Out in the red in the streets today
And the rivers keep a talking
But you never heard a word it said

Στο "Easy Wind", ο απαλός άνεμος που πνέει στο ποτάμι δεν κάνει το σκάψιμο της καινούριας λεωφόρου ευκολότερο. Κάνει όμως την ζωή να μοιάζει λίγο πιο υποφερτή, λίγο πιο ανέμελη. Η ελπίδα της αγάπης και της συντροφικότητας, θα σώσει τον αφηγητή από το αλκοόλ και θα δώσει ορίζοντα στην ζωή του, πέραν των πέντε χρόνων που του δίνουν οι γιατροί. Στο ίδιο μοτίβο, ο αγρότης του "High Life" προσπαθεί να κρατήσει κοντά του την ερωμένη του με το να της υπόσχεται την υψηλή ζωή. Μια υψηλή ζωή την οποία, σε μια έξαρση αυτοσαρκασμού, ήδη ζει: στους λασπωμένους ή και σπασμένους τροχούς του κάρου, ενώ απομένει ένας ακόμα τόνος άχυρο να μεταφερθεί. 

I sat down to my supper
It was a bottle of red whiskey
I said my prayers and went to bed
That' s the last they saw of me

Σε σχέση με την θεματική συνεκτικότητα που προαναφέρθηκε, είναι εντυπωσιακό ότι ακόμα και τα «εκτός θέματος» τραγούδια του δίσκου, εντάσσουν τον πρωταγωνιστή στην ίδια αδύναμη, καταδυναστευμένη θέση. Το "Dire Wolf" είναι απλώς ένα άσχημο όνειρο, εμποτισμένο όμως με το ίδιο αίσθημα ανημποριάς απέναντι στον τρομερό λύκο, όπως ο εργάτης απέναντι στην μοίρα του. Στο "Black Peter", ο Hunter εμπνέεται από έναν ολλανδικό θρύλο ενώ με την επιλογή ο αφηγητής εδώ να είναι μαύρος, επιτυγχάνεται μία ολική τοπική και φυλετική συναδέλφωση. Το μόνο που απομένει για να κορυφωθεί ο δίσκος είναι το απόλυτο σύμβολο του τρένου. Το "New Speedway Boogie" αναφέρεται στα γεγονότα που συνέβησαν σε ένα live των Grateful Dead το 1969, χρησιμοποιεί όμως ξανά τις αλληγορικές εικόνες του σιδηροδρόμου, του αλόγου και του δρόμου. Το δε "Casey Jones", γραμμένο για τον θάνατο του θρυλικού John Luther Jones σε σιδηροδρομικό ατύχημα, μοιάζει σαν αλληγορία για την ζωή την ίδια: πίσω από την μηχανικότητα της ρουτίνας, οι κίνδυνοι βρίσκονται τόσο μπρος όσο και πίσω κι ο άνθρωπος οφείλει να έχει ξύπνιες τις αισθήσεις του και το νου του στην ταχύτητα του.

Well the first days are the hardest days
Don' t you worry anymore
Cause when life looks like Easy Street
There is danger at your door

Αν κάτι τελικά μένει από αυτήν την περιπλάνηση στην παραδοσιακή ζωή του λευκού Αμερικανού είναι τελικά η περηφάνια του. Τσακισμένη και ποδοπατημένη αλλά ακόμα υπαρκτή, πρόκειται για μια κοσμοαντίληψη που στρέφεται στην ελπίδα παρά στο μίσος, στην ελπίδα παρά την εκδίκηση. Ο φτωχός και ταπεινός άνθρωπος παίρνει περηφάνια από την γη του και τον μόχθο των χεριών του, όσο παίρνει και βάσανα. Είναι ένας μοναχικός και όχι συλλογικός δρόμος, κρύβει όμως περισσότερο ουσιαστική συναδέλφωση από ότι είναι αρχικά εμφανές. Μαζί με τον Αφροαμερικανό και τον Ινδιάνο στέκεται κι ο λευκός: ο αγρότης κι ο ανθρακωρύχος, ο βιολιστής κι ο φοβισμένος ονειρευτής, ο εργάτης και ο πότης, είναι απλώς οι διαφορετικές ενσαρκώσεις της ίδιας ανθρώπινης ψυχής που αναζητά λίγο καλύτερη ζωή και αγάπη. Οι ενσαρκώσεις της ίδιας ηθελημένα αγνοημένης Αμερικής που δεν έχει την πολυτέλεια να αναλώνεται στις ονειρώξεις, στην εξιδανίκευση ή στην υπεραπλούστευση της. Οι Grateful Dead δεν την αγνόησαν, δεν πρόκειται ούτε κι εμείς. (A.K)

  • SHARE
  • TWEET