Leonard Cohen... είναι ο άνθρωπός μας

Το νεαρό της ηλικίας μου με θλίβει. Και τι δε θα 'δινα για μια κλεφτή ματιά στην Ύδρα του '60. Για μία ευκαιρία να μιλήσω με έναν ταπεινό μουσικό, τραγουδιστή, ποιητή. Μια ευκαιρία να κλέψω κάποιες από τις σκέψεις του και αχάριστα να τις υιοθετήσω. Ίσως αν το ξανασκεφτόμουν, να τις κρατούσα για πάντα στο μυαλό μου και να έλεγα μέσα μου... "Αυτός είναι ο άνθρωπός μου". Κυρίες και κύριοι, με βαθιά συγκίνηση και υπερηφάνεια, σας παρουσιάζω τον Leonard Cohen.

Γεννημένος στο Μόντρεαλ του Καναδά το 1934 από Εβραίους γονείς, φάνηκε από πολύ νωρίς πως θα ήταν ανήσυχος. Η παρθενική του επαφή με τη συγγραφή έγινε μόλις στα εννιά του χρόνια, αμέσως μετά το χαμό του πατέρα του, γεγονός που του στοίχισε πολύ. Η πρώτη ολοκληρωμένη συλλογή ποιημάτων με όνομα "Let Us Compare Mythologies" ήρθε το 1956, ενώ ακολούθησε το "The Spice Box Of Earth" (1961) που τον έκανε γνωστό στους κύκλους των (χαμένων) ποιητών.

Κάπου εκεί οι ανησυχίες του έγιναν ζωή και η ζωή του μετατράπηκε σε μία τεράστια και συναρπαστική περιπέτεια. Όταν στις αρχές της δεκαετίας του '60 είδε στο Λονδίνο μία ελληνική τράπεζα και αποφάσισε να μπει, δε μπορούσε να φανταστεί τι θα ακολουθούσε. Σκεπτικός όπως ήταν, ρώτησε τον ταμεία τι καιρό κάνει στην Ελλάδα. Θέλοντας λοιπόν να γνωρίσει διαφορετικούς πολιτισμούς, βρισκόταν την επομένη στην Αθήνα και έπειτα στην Ύδρα, το νησί που έμελλε να γίνει ένας ιδιαίτερος σταθμός, μια αστείρευτη πηγή έμπνευσης για τα ποιήματα, τα μυθιστορήματα και τα τραγούδια του. Εκεί αγόρασε γρήγορα ένα σπίτι και βρήκε τη δεύτερή του πατρίδα. Αγάπησε παράφορα αυτόν τον τόπο, έμεινε πολλά χρόνια και επέστρεφε συχνά εκεί, συναντώντας παλιούς φίλους, πίνοντας και συζητώντας μαζί τους ατελείωτα βράδια. Σε ένα ποίημα γράφει:

Κατάλευκη η σελίδα μου
Το μελάνι μου αραιό πολύ
Η μέρα αντιστεκόταν στην γραφή
Όσων η νύχτα επινοεί

Προσαρμόστηκε στη ήθη και τα έθιμα του τόπου, μη θέλοντας να ξενίσει τον περίγυρό του. Ήταν και παραμένει ερμητικά απλοϊκός, διατηρώντας ένα προσωπικό στυλ. Από την κομψή του ένδυση μέχρι την διακριτική του στάση. Το "The Favorite Game" που γράφτηκε εκεί στο νησί του Αργοσαρωνικού το 1963 είναι ένα αυτοβιογραφικό μυθιστόρημα που πραγματεύεται έναν άνθρωπο που βρίσκει την ταυτότητά του στη συγγραφή.

Το 1967 επέστρεψε στην Αμερική και ηχογράφησε το μουσικό του ντεμπούτο "Songs Of Leonard Cohen". Ένα σκοτεινό δίσκο που περιείχε κομμάτια όπως τα "Stranger Song", "Suzanne", "Sisters Of Mercy", "So Long, Marianne" και "Hey, That's No Way to Say Goodbye", ατόφια διαμάντια. Έπρεπε όμως να περάσουν πολλά χρόνια για να αξιολογηθεί όπως του αρμόζει. Η Ευρώπη πάντως τον είχε αποδεχτεί πολύ νωρίς, αφού ο δεύτερος του δίσκος "Songs From A Room" ανέβηκε στο Νο2 των βρετανικών charts. Μετά από δύο χρόνια κυκλοφόρησε το "Songs Of Love And Hate", στο οποίο υπάρχει μία στιγμή που ξεπερνά τα όρια του τραγουδιού ή του ποιήματος. Έχει χαρακτηριστεί ως «ο ύμνος του αποχαιρετισμού» και τείνει τα συναισθήματα του ακροατή προς εκτόνωση. Ο λόγος για το "Famous Blue Raincoat", ένα γράμμα του Καναδού σε έναν παλιό του φίλο ("My brother, my killer...") σχετικά με τη γυναίκα που ταλάντευε την καρδιά της ανάμεσα στους δύο. Ο Leonard Cohen συνηθίζει να γράφει σύμφωνα με τα βιώματά και τις αναμνήσεις του και σε συνδυασμό με τη βραχνάδα της χρυσής του φωνής απέδιδε ένα μελαγχολικό αποτέλεσμα που είναι ικανό να καταβάλει ψυχολογικά οποιονδήποτε. Ο ίδιος πιστεύει πως δε κατάφερε ποτέ να κατακτήσει την ηχογράφηση, αλλά όπως φαίνεται δε χρειάστηκε.

Το είχε απλά μέσα του, ο έρωτας, η μοναξιά, η θρησκεία και η πολιτική ήταν η βασική θεματολογία όσων έγραφε. Ήταν φανατικός του έρωτα, φίλος της μοναξιάς, ανοιχτός με τη θρησκεία και καυστικά σατιρικός με την πολιτική. Είναι όμως και αρκετά μυστικιστής, λίγο οι γεμάτοι γρίφους και ερωτηματικά στίχοι του, λίγο η σχεδόν κρυφή ιδιωτική του ζωή, έδιναν τροφή για κακεντρέχειες και κουτσομπολιά. Οι περισσότεροι θεωρούν πως ήταν αθεράπευτος γυναικάς, κάτι το οποίο μπορεί να διαπιστώσει κανείς μέσα από τα έργα του, παρόλο που ο ίδιος το αρνείται... Και ενώ ο ίδιος λέει πως ήταν αρκετά φοβισμένος για να παντρευτεί, δεν είναι λίγοι αυτοί που πιστεύουν το αντίθετο σε ότι αφορά τη σχέση του με τη Suzanne Elrod, με την οποία απέκτησε και δύο παιδιά το '72 και '74 αντίστοιχα.



Ο χωρισμός που ήρθε μερικά χρόνια αργότερα του έδωσε ιδέες για το επόμενο "Death Of A Ladies' Man". Jazz και funk μελωδίες εισχώρησαν, δίνοντας την ατμόσφαιρα του καμπαρέ και, παρόλο που κάποιοι δε συμφώνησαν μ' αυτή του την κίνηση, ο ίδιος φάνηκε να το απολαμβάνει. Το "Various Positions" του 1984 προσέφερε δύο μεγάλα hits, "Hallelujah" και "Dance Me To The End Of Love". Έχει αναφέρει άλλωστε πως είναι σε θέση να ασχολείται για πολύ καιρό μέχρι να τελειοποιήσει ένα στίχο. Κριτικάροντας κάποτε τον εαυτό του, δήλωσε πεσιμιστικά πως αυτό που κάνει δε του φαίνεται σπουδαίο. Παρ' όλα αυτά κρατά τα μάτια κλειστά όταν τραγουδά...

Η πολύπλευρη του προσωπικότητα φαίνεται και στο "I'm Your Man" που μιλά με θυμό για την πολιτική και κοινωνική αβρότητα στο "First We Take Manhattan" και καταγράφει με ειρωνική ουδετερότητα αυτά που όλοι ξέρουν στο "Everybody Knows". Ακόμα, εκφράζει με σαρκαστικό τρόπο τη μοναχικότητα του στο μοναδικό "Tower Of Song". Έπειτα ήρθε το "Waiting For The Miracle", το απαισιόδοξο αλλά προφητικό "The Future" και ακολούθησε μία αλλαγή που σφράγισε τον αινιγματικό του χαρακτήρα.

Το 1994 πήγε στο όρος Baldy κοντά στο Λος Άντζελες και έγινε μοναχός κοντά στο βουδιστή δάσκαλο του Ζεν, Roshi. Πήρε το όνομα "Jikhan" που σημαίνει "ησυχία", και παρόλο που πέρασε αρκετά δύσκολα τα χρόνια που παρέμεινε εκεί έγκλειστος, δε σταμάτησε ποτέ να εξυμνεί το δάσκαλό του. Ο Leonard Cohen έγραφε πολύ σε αυτό το διάστημα και φαίνεται πολλές φορές ανίκανος να κατανοήσει πλήρως τη λογική της σκέψης που του επιβαλλόταν να ακολουθήσει.

Όταν μπορώ να γλιστρώ το πρόσωπό μου
μέσα στο σωστό σημείο
και δυσκολεύομαι να αναπνεύσω
καθώς εκείνη κατεβάζει τα αχόρταγά της δάχτυλα
εκεί που ανοίγει,
για να με βοηθήσει να χρησιμοποιήσω όλο μου το στόμα
ώστε να χορτάσω την πείνα της,
την πιο ιδιωτική της πείνα-
γιατί να θέλω να φτάσω στην ενόραση;

Δε μηδένιζε καταστάσεις, απλά τις παραλλήλιζε με αστείο τρόπο. Σεβόταν το παραμικρό και προσπαθούσε να συνυπάρξει. Ύστερα από πέντε χρόνια και αφού είχε αντιληφθεί ότι δε μπορούσε να συνεχίσει άφησε το όρος και τη ιδιότητά του γράφοντας:

Κατέβηκα από τα βουνά
μετά από χρόνια μελέτης και αυστηρού διαλογισμού
Άφησα τα ράσα μου να κρέμονται στην κρεμάστρα
του παλιού κελιού
όπου είχα τόσο πολύ καθίσει
και τόσο λίγο κοιμηθεί.
Τελικά κατάλαβα πως δεν έχω το χάρισμα
για τα Πνευματικά Πράγματα.



Το 2001 και σε συνεργασία με την Sharon Robinson κυκλοφόρησε το "Ten New Songs", με την ίδια βαρύτονη ερωτική φωνή, και περιέγραψε στο "A Thousand Kisses Deep" πως ένας άνθρωπος που δεν περιμένει να νικήσει και καταλαβαίνει πως δε ζει στον παράδεισο, βλέπει τα πράγματα πολύ πιο απλά. Ως λάτρης της ελληνικής ποίησης και του Κ.Π. Καβάφη, διασκευάζει στον ίδιο δίσκο το εκπληκτικό "Απολείπειν Ο Θεός Αντώνιον" ως "Alexandra Leaving", σε ένα γλυκό ντουέτο με τη Robinson. Το τελευταίο μέχρι σήμερα δισκογραφικό του δείγμα ήταν το "Dear Heather", με αρκετό πειραματισμό και νέα πρόσωπα.

Τα τραγούδια του έχουν διασκευαστεί πάνω από 1500 (!) φορές από καλλιτέχνες όπως οι Johnnie Cash, Joan Baez, Nick Cave, Joe Cocker, Tori Amos, R.E.M., Peter Gabriel και πολλούς ακόμα. Πέρυσι μάλιστα ο Νίκος Αλιάγας διασκεύασε το "Dance Me To The End Of Love" μαζί με το γιο του Leonard, Adam, για το προσωπικό άλμπουμ του πρώτου. Το αξιοσημείωτο είναι πως το κομμάτι περιέχει κατά το ήμισυ ελληνικό στίχο, στον οποίο συμμετέχει και ο Adam που έχει περάσει πολλά καλοκαίρια εδώ. Το 2005 κορυφαίοι μουσικοί συγκεντρώθηκαν στο Opera House του Σύδνεϋ για να αποτίσουν φόρο τιμής στο μεγάλο αυτόν άνθρωπο. Η συναυλία βιντεοσκοπήθηκε και υπάρχει σε dvd με τίτλο "I'm Your Man", συμπεριλαμβάνοντας συνεντεύξεις από τους συντελεστές και τον ίδιο σχετικά με τη ζωή του.

Η ίδια χρονιά όμως του επιφύλασσε και μία αδιανόητα δυσάρεστη έκπληξη, αφού αντιλήφθηκε πως η τότε διαχειρίστρια των οικονομικών του, με την οποία διατηρούσε σχέση, είχε κατασπαταλήσει ολόκληρη σχεδόν την περιουσία του και ο ίδιος βρέθηκε να τρέχει στα δικαστήρια για να σώσει ό,τι έχει απομείνει. Ένα χρόνο αργότερα εξέδωσε το "Book Of Longing", το οποίο έγινε best-seller στον Καναδά και μπορεί κανείς να το βρει πλέον και στα ελληνικά. Πάνω από 250 σελίδες κοσμούνται με παλιά και νέα ποιήματα, σκέψεις και ζωγραφιές του Cohen.

Φτάνοντας στο σήμερα, ο Leonard έχει μπει στο "Rock and Roll Hall of Fame" και αποφάσισε να περιοδεύσει σε Καναδά και Ευρώπη μετά από 15 ολόκληρα χρόνια απουσίας, βυθίζοντας τους απανταχού φίλους του σε ωκεανούς, ας μου επιτραπεί, ευτυχίας.

Στις 30 Ιουλίου ο Leonard Cohen εμφανίζεται στη χώρα που τόσο αγάπησε και τόσα εμπνεύστηκε, φροντίζοντας να μας παρασύρει στη ζεστασιά και τη μαγεία του. Φροντίζοντας να γίνει ο άνθρωπός μας...