Carlos Santana - Ο αμνός, το φως και το μάτι του Θεού

Ο Κώστας Σακκαλής σταχυολογεί τα σημαντικότερα άλμπουμ του πρωτοπόρου μουσικού

Από τον Κώστα Σακκαλή, 05/07/2009 @ 16:05

Πόσοι κιθαρίστες έχουν διαχρονικά αποδειχθεί αμίμητοι στο ιδιαίτερο στυλ παιξίματός τους; Πόσων ο ήχος όρισε στυλ και προσπάθησε να αντιγραφεί από χιλιάδες συναδέλφους τους, σύγχρονους και μεταγενέστερους; Και τέλος, πόσοι κατάφεραν να μεταπηδούν ή να συνδυάζουν με τέτοια επιτυχία την λογική των hits και της μαζικής αποδοχής με τη στρυφνότητα των μουσικών αναζητήσεων;

Όσα ονόματα και αν περιλαμβάνει για τον καθένα αυτή η λίστα, πάντοτε θα είναι σύντομη και πάντα θα περιλαμβάνει το όνομα του Carlos Santana. Το Rocking.gr πραγματοποιεί μία βουτιά στην πλούσια καριέρα του, προσπαθώντας να σκιαγραφήσει τις πλευρές ενός μεγάλου μουσικού και μίας υπερσαραντάχρονης καριέρας, σταχυολογώντας μερικά από τα άλμπουμ που εξυπηρετούν το σκοπό του.

Τα Blues

Santana - "Live At The Filmore '68"
Το πρώτο συγκρότημα του νεαρού ακόμα Μεξικανού είχε την επωνυμία Santana Blues Band και, όπως οι λέξεις υπονοούν, είχε να κάνει περισσότερο με τα μουσικά του ακούσματα από τους μεγάλους μπλουζίστες που υπήρξαν και οι μέντορές του, παρά με τη λατινογενή καταγωγή του. Αν και δεν ηχογραφήθηκε ποτέ κάτι επίσημα, μία καλή γεύση για το τι μπορεί να έπαιζε η πρώιμη αυτή σύνθεση των Santana (όπως αργότερα θα συντόμευαν το όνομά τους, απαλείφοντας το παραπλανητικό «Blues Band» από τον τίτλο) αποτελεί το διπλό live cd "Live At The Filmore '68". Έχοντας πλέον ενσωματώσει σε μεγάλο βαθμό τη latin φιλοσοφία τους, οι εμφανίσεις τους στο θρυλικό αυτό club, πριν καν ξεκινήσουν τη δισκογραφική τους παρουσία, τους συλλαμβάνουν στο μεταβατικό στάδιο και αποδεικνύουν το κατά πόσο στις φλέβες του Carlos έτρεχε ακόμα το blues αίμα. Μεγάλης διάρκειας jamαρίσματα, όπως το "Treat", το "As The Years Go Passing By" και το ημίωρο "Freeway", είναι μερικά από τα αριστουργήματα που περιέχει ο εκπληκτικός αυτός δίσκος, ο οποίος άργησε αδικαιολόγητα σχεδόν 30 χρόνια να κυκλοφορήσει.

Carlos Santana - "Blues For Salvador" (1987)
Είπαμε ότι όταν λέμε για blues και Santana δε μπορεί να έχουμε στο μυαλό μας τις βαμβακοφυτείες του Mississippi. Το latin στοιχείο δεν έλειψε ποτέ από τους δίσκους του, όπως γίνεται σαφές έστω και από τον τίτλο του εν λόγω δίσκου. Η μοναδική κυκλοφορία στο δεύτερο μισό των '80s αποτελεί ένα σύνολο αυτοσχεδιασμών και πειραματισμών που προέκυψαν κατά τη διάρκεια των soundcheck των περιοδειών του ή άλλων ξεχασμένων ιδεών. Με αρκετά blues στοιχεία αλλά και δύο σύντομους φόρους τιμής στους jazz γίγαντες Mingus και Coltrane, μένει στο μυαλό κυρίως για το δεκάλεπτο live "Now That You Know" και τη μελωδικότατη ομώνυμη σύνθεση. Αν δεν ήταν και τόσο έντονη η '80s παρουσία των synthesizers, θα μπορούσαμε να μιλάμε και για ένα διαχρονικό σύνολο.

Το Latin Rock

Santana - "Santana" (1969)
H εκπληκτική παρουσία της πολυπληθούς μπάντας στο θρυλικό Woodstock με το "Soul Sacrifice" εξαργυρώθηκε με τον καλύτερο τρόπο με ένα συμβόλαιο στην Columbia και ένα δίσκο ορόσημο, αφού σχεδόν μονομιάς θα δημιουργηθεί το latin rock. Εναλλάσσοντας τα χορευτικά (κατά σύμπτωση και όχι κατά παραγγελία) hits, όπως τα "Jingo", "Evil Ways", "Persuasion", με εκρηκτικά groovy τζαμαρίσματα, όπως τα "Waiting", "Savor" και "Soul Sacrifice", καταδεικνύει την πορεία που θα ακολουθήσει στο εγγύς (τουλάχιστον) μέλλον. Ηλεκτρική μουσική και για το μυαλό και για το σώμα. Η αποδοχή του δίσκου αναμενόμενη και ο διάδοχός του ακόμα πιο επιτυχημένος.

Santana - "Abraxas" (1970)
Με πολιορκητικό κριό τη διασκευή στο "Black Magic Woman" των Fleetwood Mac, που έκτοτε έμελλε να ταυτιστεί με τον Santana, αλλά και έναν αριθμό ακόμα τραγουδιών με αμεσότητα, όπως το καθαρόαιμο latin "Oye Como Va", το rocker "Hope You 're Feeling Better" και το λυρικό "Sampa Pa Ti", που θα εγκαινιάσει μια σειρά instrumentals που θα κάνουν ακόμα πιο διάσημο τον ήχο της κιθάρας του, ο δίσκος μέχρι σήμερα χρησιμεύει ως η καλύτερη εισαγωγή στη δισκογραφία του. Πέρα από τα παραπάνω όμως επιβεβαιώνει και δύο υποψίες που είχαν ήδη αρχίσει να εμφανίζονται από το ντεμπούτο κιόλας. Καταρχήν την αγάπη του Santana για την jazz ("Incident At Neshabur") και κατά δεύτερον το πόσο σημαντικοί ήταν οι υπόλοιποι μουσικοί στη μπάντα, ιδιαιτέρως δε τα ποικίλα κρουστά και το hammond του Gregg Rolie.

Santana - "Santana III" (1971)
Επαναλαμβάνοντας για δεύτερη φορά την επιτυχημένη συνταγή του ομώνυμου δίσκου, διατηρούν το status τους με ιδιαίτερη ευκολία αλλά έστω και στις λεπτομέρειες δεν καταφέρνουν να επαναλάβουν και την ίδια καλλιτεχνική αρτιότητα. Η προσθήκη του κιθαρίστα Neil Schon στο γκρουπ (επταμελές πλέον) τους δίνει άλλον αέρα, αλλά λείπει το στοιχείο της έκπληξης. Μόνο αυτό όμως, γιατί με τα "No One To Depend On", "Toussaint L' Overture", το funky soul "Everybody’s Everything" και το πιο ασύστολα pop και ξεδιάντροπα χαριτωμένο τραγούδι που είχαν γράψει μέχρι εκείνη τη στιγμή ("Everything Is Coming Our Way") δύσκολα μπορεί να πέσει κάτω από το χαρακτηρισμό «κορυφαίο».

Santana - "Amigos" (1976)
Το 1976, μετά από μια σειρά μουσικών και άλλων αναζητήσεων, ο Carlos αποφασίζει να επιστρέψει στο λατινογενές rock των πρώτων δίσκων του. Η έλλειψη ηχηρού single σίγουρα βάρυνε την απόφασή του αυτή και φροντίζει να επανορθώσει άμεσα με το εναρκτήριο κιόλας "Dance Sister Dance" που ορίζει το στίγμα του δίσκου. Latin χοροί και τυπικά πλέον, αλλά πάντα γοητευτικά Σαντανικά περάσματα πλαισιώνουν μία από τις καλύτερες συνθέσεις που έγραψε ποτέ. Ο ορισμός της λυρικότητας στο "Europa (Earth's Cry Heaven;s Smile)" παίρνει τη σκυτάλη από το "Sampa Pa Ti" και γίνεται μία από τις μεγαλύτερες επιτυχίες του που έχουν ακούσει λίγο ως πολύ οι πάντες. Ανεβάζει δε συνολικά την ποιότητα του δίσκου από το «μέτριο» στο «καλό».

Η Jazz Fusion

Santana - "Caravanserai" (1972)
Αν και οι περαστικοί από τη δισκογραφία του Santana πιθανόν να εστιάζουν κυρίως στα τρία πρώτα άλμπουμ του (ή στα πολύ μετέπειτα, αλλά αυτά είναι μία ιστορία που θα διηγηθούμε στη συνέχεια), οι πιο φανατικοί θα αναγνωρίσουν εδώ την απαρχή της χρυσής τριλογίας του και την καλλιτεχνική του κορύφωση. Το latin στοιχείο αποδεσμεύεται από κάθε χορευτική νοοτροπία και rock προσωπείο και αφήνεται ελεύθερο να ενωθεί με τη jazz και την αφρικάνικη μουσική. Κατά βάση ορχηστρικός, ο δίσκος αυτός διεκδικεί τη θέση του στα αριστουργήματα της fusion σκηνής. Δυστυχώς σημαίνει και την αποχώρηση δύο βασικών και σημαντικότατων μελών, η απουσία των οποίων δε θα γίνει αισθητή άμεσα. Έτσι λοιπόν οι Neil Schon και Gregg Rolie θα αρχίσουν το ταξίδι τους με τους Journey που θα τους οδηγήσει τελικά σε τελείως διαφορετικούς κόσμους.

Santana - "Welcome" (1973)
Το ότι ο δίσκος έχει πάρει το όνομά του από τη σύνθεση του John Coltrane, η οποία μάλιστα αποτελεί και το φινάλε του, θα έπρεπε να λέει ήδη αρκετά. Ακόμα περισσότερος jazz αυτοσχεδιασμός και ελαφρώς λιγότερο groove από τον προηγούμενο, αποτελεί ίσως ό,τι πιο αντιεμπορικό έχουν κυκλοφορήσει οι Santana ως μπάντα. Ενδοσκοπικό και εσωστρεφές, αλλά συνάμα λυρικό και άμεσο, αντιμάχεται στο μυαλό πολλών (και του γράφοντα συμπεριλαμβανομένου) τον τίτλο του καλύτερου studio δίσκου στην καριέρα του κορυφαίου μουσικού με το "Caravanserai" - και το αποτέλεσμα είναι η ισοπαλία.

Santana - "Borboletta" (1974)
Η τριπλέτα των fusion δίσκων του συγκροτήματος θα ολοκληρωθεί το 1974 με μικρή αλλαγή πλεύσης. Τα δύο προηγούμενα άλμπουμ διεύρυναν τη μουσική του αλλά εδώ παρατηρείται μία προσπάθεια ανακεφαλαίωσης της μέχρι τώρα πορείας του, επιχειρώντας μία μικρή επιστροφή στον ήχο των πρώτων και πιο εμπορικών δίσκων του... H jazz όμως έχει γίνει πλέον δεύτερη φύση και δεν αποβάλλεται όσο κι αν την αραιώνει με soul, latin και rock προσμίξεις. Αποτέλεσμα; Ίσως το άλμπουμ που αντιπροσωπεύει καλύτερα από κάθε άλλο το τι είναι οι Santana (ή έστω τι ήταν μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του '70). Καλλιτεχνικές ανησυχίες, χορευτική διάθεση, pop ευαισθησίες και λυρικότητα, όλα παρόντα και σίγουρα για το λόγο αυτό αναγκάστηκαν πολλοί να θεωρούν το "Borboletta" ακρογωνιαίο λίθο της μουσικής των Santana αλλά και τον τελευταίο πραγματικά σπουδαίο δίσκο του Carlos.

Το Live

Santana - "Lotus" (1973)
Τι να πει κανείς για ένα από τα καλύτερα live albums της Ιστορίας; Ηχογραφημένο ενώπιον ενός ενθουσιώδους Γιαπωνέζικου κοινού, δημιουργήθηκε από την ίδια μπάντα που γέννησε και το "Caravanserai" τον προηγούμενο χρόνο. Δεν εστιάζει όμως αποκλειστικά στο δίσκο αυτό, προσφέροντας εξαιρετικές εκτελέσεις παλαιότερων επιτυχιών του, ενταγμένες στο νέο ύφος της μπάντας αλλά κρυφοκοιτάζοντας και προς το επερχόμενο "Welcome". Χαρακτηριστικό του οράματος της ενότητας της μουσικής όπως την έβλεπε τότε το συγκρότημα είναι ότι σπανίως υπάρχουν παύσεις ανάμεσα στα τραγούδια, ενισχύοντας έτσι το αδιαίρετο του συνόλου. Ο συγκεκριμένος δίσκος ακούγεται και δεν περιγράφεται, οπότε το μόνο που απομένει να ειπωθεί πλέον είναι ότι η τριπλή βινυλιακή του έκδοση είναι χάρμα οφθαλμών με τον τρόπο με τον οποίο ξεδιπλώνει σε ένα πολύπτυχο έργο τέχνης και αποτελεί μία ακόμα νίκη του βινυλίου προς το cd (mp3 είπατε; Αστειότητες...).

Οι Συνεργασίες...

Carlos Santana & Buddy Miles - "Live" (1972)
Ο Buddy Miles ήταν ακόμα φρέσκος από τη συμμετοχή του στη βραχύβια Band Of Gypsies του Hendrix αλλά και την προσωπική του επιτυχία με το δίσκο "Them Changes" και το ομώνυμο κομμάτι. Διακρινόμενος για το στιβαρό και ρυθμικό του παίξιμο ανάμεσα στην jazz και τη funk, φάνταζε ως ο ιδανικός παρτενέρ για τον Carlos και η ηχογράφηση αυτή το αποδεικνύει. Το πρώτο άλμπουμ στο οποίο ο Carlos αναφέρεται ξεχωριστά στο εξώφυλλο, σε σχέση με το συγκρότημά του, αποτελεί μία ζωντανή ηχογράφηση που στηρίζεται σε αυτοσχεδιαστικά jams και συνθέσεις του Miles (του "Them Changes" περιλαμβανομένου σε πανέμορφη εκτέλεση), ενώ από τις επιτυχίες των Santana επιλέγεται το "Evil Ways" σε μία διευρυμένη εκδοχή. Λειτούργησε και ως προπομπός του τι θα ακολουθούσε με το "Caravanserai" μερικούς μήνες αργότερα.

Devadip Carlos Santana & Mahavishnu John McLaughlin - "Love, Devotion, Surrender" (1973)
Ο McLaughlin έχαιρε ιδιαίτερου σεβασμού από τον Carlos τόσο ως κιθαρίστας της καινοτόμου μπάντας του Miles Davis όσο και ως ηγέτης των Mahavishnu Orchestra. Όταν όμως μύησε τον Μεξικανό και στα μυστικά του Βουδισμού, έφτασε η ώρα και για μία συνεργασία βγαλμένη από τα καλύτερα όνειρα των φίλων της κιθάρας. Υπό τα βουδιστικά τους ονόματα στο εξώφυλλο (το Devadip που είχε μόλις αποκτήσει ο Santana σήμαινε «ο αμνός, το φως και το μάτι του Θεού»). Στο άλμπουμ ξεχωρίζουν οι δύο διασκευές στις συνθέσεις του Coltrane ("A Love Supreme" και "Naima") αλλά η γενική αίσθηση του δίσκου είναι ότι το αποτέλεσμα δεν ανταποκρίνεται στο άθροισμα της ποιότητας των δύο μουσικών. Κρίνεται απαραίτητο, κυρίως για ιστορικούς λόγους.

Devadip Carlos Santana & Turiya Alice Coltrane - "Illuminations" (1974)
Όσο πιο κοντά μπόρεσε να φτάσει ο Carlos στον αγαπημένο του John Coltrane. Η συνεργασία του με την επίσης Βουδίστρια σύζυγο του τεράστιου σαξοφωνίστα, Alice, ήρθε μετά το θάνατο του τελευταίου, όμως σε μία εποχή όπου και η ίδια ήταν ήδη αναγνωρισμένη ως ξεχωριστή μουσικός. Το "Illuminations" είναι βαθύτατα εσωστρεφές και αποπνέει τον αέρα του διαλογισμού κάθε στιγμή. Δομημένο περισσότερο σε ηχοτοπία, παρά σε μουσικές φράσεις, έρχεται πολύ πιο κοντά στις ηχογραφήσεις της Coltrane, παρά μοιάζει με οτιδήποτε δημιούργησε στο παρελθόν ή στο μέλλον ο Santana.

...και οι συνεργασίες

Santana - "Supernatural" (1999)
Το μόνο υπερφυσικό στο συγκεκριμένο δίσκο είναι η επιτυχία που σημείωσε. Μακράν ο πιο επιτυχημένος δίσκος του Santana, έγινε 15 φορές πλατινένιος στις ΗΠΑ και αν δεν είχε πέσει στην εποχή που το Napster και το downloading κυριαρχούσαν, μάλλον θα μιλάγαμε τώρα για το πιο επιτυχημένο δίσκο στην ιστορία της ροκ μουσικής. Και από αισθητικό αποτέλεσμα; Λίγα πράγματα. Ίσως όχι τόσο κακός όσο οι, απηυδισμένοι από την ξεδιάντροπη εμπορικότητα, οπαδοί του Santana θέλουν να του προσδίδουν, αλλά σίγουρα αποστειρωμένος από κάθε καλλιτεχνικό όραμα. Ακολουθώντας τη λογική των ανά τραγούδι συνεργασιών, μια μανιέρα που θα ακολουθήσουν πολλοί βετεράνοι καλλιτέχνες στη συνέχεια, ο Santana συχνά μένει στο παρασκήνιο, αφού ο προβολέας πέφτει περισσότερο στους συνεργάτες του, με τον ίδιο να προσπαθεί να προσαρμοστεί στο στυλ τους, παρά το αντίθετο. Δεν είναι τυχαίο ότι συμμετέχει σε λιγοστών τραγουδιών τη σύνθεση. Η φοβερή επιτυχία του "Smooth" δεν είναι περίεργη, αφού πρόκειται για ένα πανέξυπνο pop τραγουδάκι, αλλά αν πρέπει να ξεχωρίσουμε κάποιες στιγμές αυτές θα είναι το εναρκτήριο "(De La) Yaleo", το afrolatin "Migra", το 8-λεπτο "The Calling" (η συνεργασία του με τον Eric Clapton) και το κρυμμένο τραγούδι "Day Of Celebration". Βέβαια, ό,τι και να λέμε εμείς, υπάρχουν δύο αδιαμφισβήτητα γεγονότα που οφείλουμε να παραδεχτούμε. Πρώτον ότι εκατομμύρια κόσμου αγόρασε και αγάπησε τον δίσκο αυτό και δεύτερον ότι ξαναέφερε τον Santana στο προσκήνιο και να γεμίζει στάδια.

Santana - "Shaman" (2002)
Εξαργυρώνοντας την επιτυχία του προηγούμενου άλμπουμ, το "Shaman" κατάφερε να γίνει δύο φορές πλατινένιο στις ΗΠΑ, παρά το γεγονός ότι δεν κατάφερε να βγάλει τόσο δυνατά singles όσο το "Supernatural". Η συνταγή πάντως έμεινε η ίδια. Τραγούδια γραμμένα για (και όχι από) τον Santana, με μερικά από τα πιο «καυτά» ονόματα της mainstream μουσικής σκηνής και με τον ίδιο σε ακόμα πιο περιορισμένο ρόλο. Στην πραγματικότητα, οι συνθέσεις που θυμίζουν τις παλιές καλές εποχές είναι και πάλι δυο-τρεις ("Adouma", "Foo Foo", "Victory Is One"), αλλά και αυτές αποτελούν μάλλον απόηχο του καλού του εαυτού. O Santana πλησίαζε σε τέλμα και θα έπρεπε να το καταλάβει σύντομα...

Santana - "All That I Am" (2005)
...πράγμα το οποίο δεν έγινε ποτέ. Μια του κλέφτη, δυο του κλέφτη, τρεις και "All That I Am". Παρά τις όποιες ελπίδες δημιουργεί το εναρκτήριο "Hermes" για επιστροφή στις μέρες του latin rock (το όραμα της jazz υπέρβασης μοιάζει πλέον σαν από παράλληλο σύμπαν), η συνέχεια είναι πιο απογοητευτική από ποτέ. Το άλμπουμ είναι μία επιβεβαίωση του πόσο έλλειψη εμπιστοσύνης έχει πλέον ο Carlos στις δυνάμεις του (τουλάχιστον στο studio). Η ουσιαστική απουσία του από το δίσκο δεν είναι καν ό,τι χειρότερο μπορεί να πει κανείς, αφού ακόμα και εκεί που συμμετέχει μάλλον αφαιρεί με την παράταιρη και στημένη προσθήκη κάποιων βεβιασμένων φράσεων της κιθάρας του, παρά προσθέτει. Απογοήτευση δε και για τη συμμετοχή του Steven Tyler (των Aerosmith), αφού η σύμπραξη δύο μορφών του ροκ παρελθόντος γεννάει μία ...γλυκερή pop μπαλάντα! Θα μπορούσε να ειπωθεί ότι είναι ο χειρότερος δίσκος στην πορεία του Santana, αν αυτό δεν ήταν παραπλανητικό. Στην πραγματικότητα η μοναδική σχέση που έχει με τον Santana είναι το όνομά του στο εξώφυλλο (και μάλιστα συνοδευόμενο από τον τίτλο «Όλα αυτά που είμαι»! Ωιμέ!). Η εμπορική αποτυχία του δίσκου, δεδομένης της παραίτησης από κάθε καλλιτεχνική αξίωση, δημιούργησε ένα αδιέξοδο από το οποίο δεν έχει μπορέσει ακόμα να ξεφύγει.
 

Κώστας Σακκαλής
  • SHARE
  • TWEET